Kelishik (dars ishlanma) - Tilshunoslik - Slaydlar

Kelishik (dars ishlanma)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7315.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Mavzu: KK elishik shakllarielishik shakllari

Ta’limiy: Ke’lishik qo’shimchalari haqida ma’lumot berish, bilimlarini kengaytirish. Tarbiyaviy: O’quvchilarni vatanparvar, ma’nan yetuk va barkamol inson qilib tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O’quvchilarning nutq boyligini oshirish, bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirish. Dars maqsadi:Dars maqsadi:01 16 01 070B15 0102 0417 17 01020304050102030405

Dars Dars jihozlari:jihozlari: Kompyute r Darslik O’quv qurollari Slaydlar Ko’rgazmali vositalar Yozuv taxtasi0A 12 1E 1C 0F 1F 1C 03 1E04 14

Dars jarayonida Dars jarayonida qo’llanuvchi metodlar:qo’llanuvchi metodlar:  ““ Kim topqir”;Kim topqir”;  ““ O’yla, izla, top”;O’yla, izla, top”;  ““ Kim ko’p aytish”;Kim ko’p aytish”;  ““ Misralardan top”;Misralardan top”;  ““ Pantamima”.Pantamima”.

FanlararoFanlararo bog’liqlik:bog’liqlik: Adabiyot;Adabiyot;  Vatan tuyg’usi; Vatan tuyg’usi;  Odobnoma ;Odobnoma ;  Rus tili;Rus tili;  Ingliz tili;Ingliz tili;  Koreys tili.Koreys tili.

Darsning oltin qoidasi : 1.Tartib saqlash. 2.O`zaro hurmat. 3.Faol qatnashish. 4.Tinglash. 5.Aniq va qisqa javob. 6.Vaqtga rioya qilish

Darsdan kutilgan natija:Darsdan kutilgan natija:  Faollik;Faollik;  Ijodkorlik;Ijodkorlik;  Erkin fikr bildira olish;Erkin fikr bildira olish;  Kerakli xulosa chiqara bilish;Kerakli xulosa chiqara bilish;  Insonni tushinish va uni hurmat qilishInsonni tushinish va uni hurmat qilish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar :  fikrni og`zaki va yozma bayon qilish kelishik qo’shimchalarini farqlash  nutqda ulardan to`g’ri foydalanish

Darsning borishi: Darsda qatnashuvchilar soni  Tashkiliy qism  Asosiy qism  Yakunlovc hi qism

Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salomlashish O’quvchilar davomadini olish. Sinf navbatchiligini tekshirish. Sinfda ishchanlik muhitini yaratish

O’qituvchi: Salom degan so’zning salmog’i ulug’ . Salom so’zi sevgi, mehrga to’liq. Salom bilan axir tanishar odam Salom bilan go’zal ko’hna bu olam. Qo’llarim ko’ksimda deyman assalom, Aziz o’quvchilarim, sizga assalom. (Navbatchi aniqlanadi) Qani ayting bolalar, Kim navbatchi bo’ladi. Ushbu kunning hisobin, Menga aytib beradi. (Darsning nomi so’raladi) Insonning insonligi angla na r mehr bilan, Darsimizning nomini kim ataydi she’r bilan? O’quvchining taxminiy javobi: Fanlar ichra sardori ona tili fanidir. Go’zal nut q , dil izhori ona tili fanidir. O’qituvchi: Demak, darsimiz ona tili. 1. Hozir o’lkamizda qaysi fasl? 2. O’tgan mavzu yuzasidan “Kim topqir” o’yini o’tkaziladi.

““ Kim topqir”Kim topqir”  1.Ismlar nomi ostida qaysi so’z turkumlari birlashtirilgan? 1.Ismlar nomi ostida qaysi so’z turkumlari birlashtirilgan?  2. Munosabat shakllari deb nimaga aytiladi?2. Munosabat shakllari deb nimaga aytiladi?  3.-im, -ing, -i qo’shimchalar,3.-im, -ing, -i qo’shimchalar,  qanaqa qo’shimchalar?qanaqa qo’shimchalar?  qaysi holatda ularqaysi holatda ular  -m, -ng, -si tarzda bo’lar?-m, -ng, -si tarzda bo’lar?  4.Olmos bo’lib yarqirar tog’lar qoyasi,4.Olmos bo’lib yarqirar tog’lar qoyasi,  Yo’llaringga bosh urur bog’lar soyasi.Yo’llaringga bosh urur bog’lar soyasi.  She’r misralaridan munosabat (kelishik)shaklini topingShe’r misralaridan munosabat (kelishik)shaklini toping  5. Nok, yuk so’zlariga egalik qo’shimchalarini qo’shing. 5. Nok, yuk so’zlariga egalik qo’shimchalarini qo’shing. Asos qismda qanday o’zgarish yuz berdi? Asos qismda qanday o’zgarish yuz berdi?  6.Lug’aviy shakllar deb nimaga aytiladi?6.Lug’aviy shakllar deb nimaga aytiladi?

BB ir bor ekanir bor ekan ,, bir yo’q bir yo’q ekanekan .. Qadim zamonlarda Qadim zamonlarda ham, hozirgham, hozirg ii kuni kuni mm izda ham izda ham “TILSHUNOSLIK” degan “TILSHUNOSLIK” degan katta bir mamlakat bo’lgan katta bir mamlakat bo’lgan ekan.ekan.

Morfologiya”viMorfologiya”vi loyatida “Kelishik loyatida “Kelishik qo’shimchalari” degan shahar bor qo’shimchalari” degan shahar bor ekan. Kimki ushbu shaharga borishni ekan. Kimki ushbu shaharga borishni istasa, bekatlardagi posponlarning istasa, bekatlardagi posponlarning savol va topshiriqlarini bajarishlari savol va topshiriqlarini bajarishlari lozim ekan.lozim ekan.

BekatlBekatl aa r:r: ““ O’yla, izla, top!“ bekati O’yla, izla, top!“ bekati  “ “ KK im ko’p aytish“ bekatiim ko’p aytish“ bekati  “ “ Misralardan top” bekatiMisralardan top” bekati  “ “ Pantamima “ bekati “Pantamima “ bekati “  “ “ Mashqlar” bekatiMashqlar” bekati

1 - bekat 2- bekat 3- bekat 4- bekat 5-bekat

Ismlarni boshqa so’zlarga tobelantirib Ismlarni boshqa so’zlarga tobelantirib bog’lash uchun xizmat qiluvchi qo’shimchalar bog’lash uchun xizmat qiluvchi qo’shimchalar kelishik shakllarikelishik shakllari sanaladi. sanaladi. Kelishik shakllari doimo tobe so’zga qo’shiladi.Kelishik shakllari doimo tobe so’zga qo’shiladi. O’zbek tilida oltita kelishik mavjud bo’lib, ularning O’zbek tilida oltita kelishik mavjud bo’lib, ularning har qaysisining o’z nomi va shakli bor.har qaysisining o’z nomi va shakli bor. Ismlarning egalik qo’shimchalari bilan Ismlarning egalik qo’shimchalari bilan shaxs va sonda hamda kelishik shaxs va sonda hamda kelishik qo’shimchalari bilan o’zgarishi qo’shimchalari bilan o’zgarishi turlanish turlanish deyiladi.deyiladi.

KelishiklarKelishiklar So’roqlariSo’roqlari Qo’shimchalariQo’shimchalari Bosh kelishikBosh kelishik Kim?, nima?Kim?, nima? –– Qaratqich Qaratqich kelishigikelishigi Kimning?, Kimning?, nimaning?nimaning? -ning-ning Tushum kelishigiTushum kelishigi Kimni?, nimani?Kimni?, nimani? -ni-ni Jo’nalish Jo’nalish kelishigikelishigi Kimga? nimaga?Kimga? nimaga? -ga, -ka, -qa-ga, -ka, -qa O’rin-payt O’rin-payt kelishigikelishigi Kimda?, Kimda?, nimada?nimada? -da-da Chiqish kelishigiChiqish kelishigi KimdanKimdan ?? nimadan?nimadan? -dan-dan

Bu o’yin sharti shuki, Bu o’yin sharti shuki, mm aqollardagi nuqtalar o’rniga qavs aqollardagi nuqtalar o’rniga qavs ichidagi qo’shimchalardan mosini ichidagi qo’shimchalardan mosini qo’ying va ko’chiring. Maqollarning qo’ying va ko’chiring. Maqollarning ma’nosini izohlang.ma’nosini izohlang.

MaqollarMaqollar1 .O t s a f a r … ( -g a , -d a ) b ilin a r . 2 .Z o g ’c h a s i- g ir(-d a , -d a n ) q o ’rq m a y d i 3.Yaxshi…(-ga, -dan) vafo- yomon…(-dan, -da) jafo. 4.Ko’rmagan…(-ni, -ning, -dan)ko’rgani qursin.

Darsga o’quvchilarni yanada qiziqtirish uchun Darsga o’quvchilarni yanada qiziqtirish uchun uch o’quvchi doskaga chiqib, kelishik uch o’quvchi doskaga chiqib, kelishik qo’shibchalari ishtirok etgan tez aytishlarni qo’shibchalari ishtirok etgan tez aytishlarni aytib, “Kim ko’p aytish” o’yinini o’tkazamiz.aytib, “Kim ko’p aytish” o’yinini o’tkazamiz.  TEZ AYTISHLAR:TEZ AYTISHLAR:1 . V a li, S o li s h o lin i o ’r d i. 2. Oydin oyisidan oldin bordi. V a li v a r a q li v a r r a k n i v a r illa t d i

QQ uyida Cuyida C hh o’lponning “Go’zal” o’lponning “Go’zal” she’ridan parcha keltirilgan. Ushbu she’ridan parcha keltirilgan. Ushbu she’rshe’r nn ing har bir misrasidagi ing har bir misrasidagi kelishik qo’shimchalari ishtirok kelishik qo’shimchalari ishtirok etgan so’zlarni etgan so’zlarni yy ozinozin gg va kelishik va kelishik qo’shimchalarining tagiga chizing.qo’shimchalarining tagiga chizing.

Cho’lpon. ”Go’zal” she’riCho’lpon. ”Go’zal” she’ri QQ orong’u kechaorong’u kecha dada ko’kka ko’z tikib,ko’kka ko’z tikib, EE ng yorugng yorug ’’ yulduzdan yulduzdan ss eni so’raymen. eni so’raymen. Ul yulduUl yuldu zz uyalib uyalib ,, boshbosh ii ni bukib, ni bukib, AA ytadir: men uni tushda ytadir: men uni tushda ko’ramen.ko’ramen. Tushimda ko’ramen- Tushimda ko’ramen- shunchalar go’zal, shunchalar go’zal, Bizdan-da go’zaldir, Bizdan-da go’zaldir, oydan-da go’zal!oydan-da go’zal!

Bu o’yin sharti shuki, o’quvchi Bu o’yin sharti shuki, o’quvchi tomonidan kelishik qo’shimchalari tomonidan kelishik qo’shimchalari ishtirishtir oo k etgan bir ibora imo-k etgan bir ibora imo- ishoralar orqali tushuntiriladi, ishoralar orqali tushuntiriladi, bunda yashirilgan ibora qolgan bunda yashirilgan ibora qolgan o’quvchilar tomonidan topiladio’quvchilar tomonidan topiladi

IboralarIboralar  1. Ikki oyog’ini bir etikka ti1. Ikki oyog’ini bir etikka ti qq moqmoq  2. 2. DD o’ppisini osmonga oto’ppisini osmonga ot dd ii  3. 3. TT arvuzi qo’ltig’idan tushdiarvuzi qo’ltig’idan tushdi

MashqlarMashqlar ..  1-2- topshiriqlar, 115- mashq og’zaki bajariladi.1-2- topshiriqlar, 115- mashq og’zaki bajariladi.  116-mashq. Gaplarni yozing, ismlarning turlanishini 116-mashq. Gaplarni yozing, ismlarning turlanishini aniqlang.aniqlang.  1. Hikmatni anglamoqning o’zi bir hikmat. (O. Mahmudov) 2. 1. Hikmatni anglamoqning o’zi bir hikmat. (O. Mahmudov) 2. Sen o’zingning eson-omonligingni tilasang, tilingdan zinhor Sen o’zingning eson-omonligingni tilasang, tilingdan zinhor yaramas so’zlarni chiqarma. (Yusuf Xos Hojib)yaramas so’zlarni chiqarma. (Yusuf Xos Hojib)  3. Belingni bog’la, g’ayrat birla mehnatga muhabbat qil, 3. Belingni bog’la, g’ayrat birla mehnatga muhabbat qil, o’zingni, mehnatingni o’zga yalqovlarga ibrat qil. (Habibiy)o’zingni, mehnatingni o’zga yalqovlarga ibrat qil. (Habibiy)  4. Dono bo’lmoq uchun bilimsizdan ham o’rganmoq kerak. 4. Dono bo’lmoq uchun bilimsizdan ham o’rganmoq kerak. (Kaykavus) (Kaykavus)  5. Do’stlar dilini ranjitish dushmanni murodga yetkazishdir. 5. Do’stlar dilini ranjitish dushmanni murodga yetkazishdir. (Koshifiy)(Koshifiy)  6. Yomon odamga yo’ldosh bo’lgandan ko’ra6. Yomon odamga yo’ldosh bo’lgandan ko’ra , , o’tda kuygan o’tda kuygan afzaldir. (“Otalar so’zi”) afzaldir. (“Otalar so’zi”)

b u B

GURUHNI BAHOLASh  Eng hamjihat guruh  Eng tartibli  Eng bilimdon

Yakunlovchi qism. Mavzu bo’yicha asosiy qoida va tushunchalar yetkazildi Bekatlardagi o’yinlar asosida mavzu mustahkamlan di Ushbu fikrlar asosida mavzu xulosalandi. Mavzuga doir mashqlar guruhlar tomonidan bajarildi va izohlandi 2A021B11 0F 1F 19 0F 10 18 05 1A 09 020409 17 1D 37 020409 16 05 1F02 17 15 10 19 07

Uyga vazifa 1 20- mashq v a “Mening oilam” mavzuyida kelishik qo’shimchalari ishtirok etgan matn yozish.

O'xshashlar

Kelishiklar dars ishlanma

Undov gap (dars ishlanma)

Undoshlar tasnifi (dars ishlanma)

Ona tilim dars ishlanma

“Meni tushun” o’yini dars ishlanma