Ijodiy matn. Insho va uning turlari - Tilshunoslik - Slaydlar

Ijodiy matn. Insho va uning turlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

564 KB

Ko'chirib olish

Ijodiy matn. Insho va uning Ijodiy matn. Insho va uning turlari.turlari.Ijodiy matn. Insho va uning Ijodiy matn. Insho va uning turlari.turlari.

Reja:Reja:  Ma’lumotnoma matni va ijodiy-Ma’lumotnoma matni va ijodiy- tavsifiy matn.tavsifiy matn.  Insho-ijodiy mehnatning oliy Insho-ijodiy mehnatning oliy ko’rinishi.ko’rinishi.  Adabiy va adabiy-ijodiy Adabiy va adabiy-ijodiy mavzulardagi insholar.mavzulardagi insholar.

• Ma’lumotnoma matnida bo’lib o’tgan voqea-hodisa yoki mavjud holat haqida oddiy axborot beriladi.

• Bunday matnda so’zlarning ko’chma ma’nolaridan,tilning badiiy-tasviriy vositalaridan deyarli foydalanilmaydi,voqea-hodisa oddiy va aniq bayon qilinadi.

Ijodiy-tavsifiy matn so’zlovchi yoki yozuvchi tomonidan ijodiy ravishda bayon etilgan voqea-hodisa,narsa yoki shaxsning tasviri yoki xabar, ma’lumotning ijodiy-tavsifiy bayonidir.

 Ma’lum voqea-hodisalarga,narsa va shaxslarga oid fikr-mulohaza bildirish,ularni badiiy-tasviriy vositalar,dalillar bilan ta’riflash,izohlash ijodiy-tavsifiy matnga xos xususiyatlaridandir.  Ilmiy,publisistik va badiiy uslublar,shuningdek,insho ham ijodiy- tavsifiy matinning ko’rinishlaridir.

Insho- ijodiy mehnat  Insho o’quvchining ma’lum bir mavzuni mustaqil ravishda ochib bera olish,o’z fikrlarini yozma shaklda to’g’ri,ravon,savodli bayon qila olish ko’nikma va malakalarini, shu mavzu bo’yicha bilimlarini namoyish etuvchi ijodiy matn-kichik bir asardir.

• Yozuvchi va shoir,olim va muxbir o’zi yozadigan asar,ilmiy ish,maqolaga katta ma’suliyat bilan qaragani kabi o’quvchi ham insho yozishdan oldin unga har tomonlama tayyorlanishi lozim. • Insho o’quvchi ma’naviyati va ma’rifati ko’zgusidir.Unda o’quvchining bilimlari,his- tuyg’ulari,fikrlarini bayon etish ko’nikma va malakalari o’z aksini topadi.

• Insho-ijodiy mehnatning oliy ko’rinishi,murakkab aqliy mehnat mahsulidir.U muallifdan o’z fikrlarini zarur dalillar asosida mantiqan izchil va badiiy tarzda,grammatik va uslubiy jihatdan to’g’ri izhor etishni talab qiladi.

• Ma’lum mavzuda insho yozishdan oldin shu mavzuga oid badiiy yoki hayotiy manbani,unga oid ilmiy adabiyotlarni chuqur o’rganib chiqish,qisqa ifoda yaratish,dalillash uchun ko’chirmalarni yig’ish,xomaki rejani shakllantirib olish talab qilinadi.

• Didaktik maqsadlarga ko’ra insholar ikki xil bo’ladi: a) Ta’limiy insholar; b) Sinov insholari. • Ta’limiy insholar sinfda yoki uyda o’quvchi tomonidan yozilib,ijodiy fikr yuritishga,mavzuni to’g’ri bayon qilishga qaratiladi. • Sinov insholari o’rganilgan mavzularga oid bilimlarni,insho yozish ko’nikma va malakalarni sinash uchun yirik mavzular tugaganidan so’ng,choraklar yoki o’quv yili oxirida o’tkaziladi.

• Insho arabcha so’z bo’lib, “yaratish”,”bino qilish”,”qurish” ma’nosini beradi.Hozirgi tilimizda bu so’zning ma’nosi ancha torayib,asosan, o’quvchi va talabalar tomonidan yoziladigan “ijodiy yozma ish” ma’nosida qo’llaniladi.

• Insho mazmun-mohiyatiga ko’ra 3 turli bo’ladi: • 1 Adabiy mavzudagi insholar. • 2 Adabiy-ijodiy mavzudagi insholar. • 3 Erkin mavzudagi insholar.

• Adabiy mavzudagi insholarga adabiyot darsligida qayd qilingan,o’qituvchi tomonidan tushintirilgan mavzular asosida yoziladigan insholar kiradi. • Adabiy-ijodiy mavzulardagi insholarga adabiyot darslarida o’tilgan ma’lumotlarga o’quvchinig shaxsiy fikrlari qo’shib ifodalanadigan insholar kiradi.

• Erkin mavzulardagi insholar adabiyot fani dasturida qayd etilmagan mavzularda yoziladi.Boshqacha aytganda,o’quvchining ma’lum bir mavzuga oid bilimlari,axloqiy-tarbiyaviy,ijtimoiy-siyosiy dunyoqarashi,fikr va mulohazalarini aks ettiruvchi insholar erkin mavzudagi insholardir.

• Muayyan badiiy asar yoki undagi qahramonlar haqidagi insho adabiy mavzudagi inshodir. • Bunday mavzudagi inshoda biror asar yoki qahramonlar taqdiri tahlil qilinadi.

• Adabiy-ijodiy mavzudagi inshoda biror badiiy asar va unda ishtirok etuvchi qahramonlar taqdirini tahlil qilishda o’quvchi o’z mustaqil fikri bilan yondashadi. • Ya’ni adabiy-ijodiy inshoda ijodiy fikrlashga katta e’tibor beriladi. • Bu insho turining adabiy mavzudagi inshodan farqi ham ana shunda.

• O’quvchining ma’lum bir mavzuga oid bilimlari, ahloqiy- tarbiyaviy,ijtimoiy-siyosiy dunyoqarashi,fikr- mulohazalarini aks ettiruvchi insholar erkin mavzudagi insholardir. • Erkin mavzudagi insholarda o’quvchining bir mavzu bo’yicha turli fanlardan olgan bilimlari va uning shaxsiy taassurotlari ifodalanadi.

• Inshoning mazmuniga mos keluvchi mashhur hikmatli so’z,maqol,ibora yoki badiiy parcha epigraf deyiladi. • Epigraf,odatda,rejadan keyin,insho matnidan oldin, sahifaning o’ng chekkasida yoziladi.

• Epigraf bo’lgan matndan so’ng(so’roq yoki undov gap bo’lmasa)nuqta qo’yiladi,muallifi qavs ichida yoziladi. • Inshoda epigraf bo’lishini qat’iy talab deb tushunmaslik kerak,u tamoman ixtiyoriydir.Lekin mavzuga va ichki mazmunga hamohang keluvchi epigraf tanlansa,inshoning badiiyligiga xizmat qiladi,insho muallifining mahoratini ko’rsatadi.

O'xshashlar

Bo’lajak kasbim. Matn va uning ko’rinishlari. Dialogik matn va uning turlari

So’z birikmasi va uning turlari

LIngvistik tahlil va uning turlari

So’z birikmasi va uning turlari 2

Ijodiy metod va oqimlar