Belgi - Tilshunoslik - Slaydlar

Belgi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1697 KB

Ko'chirib olish

Belgi Reja 1. Semiotika haqida umumiy tushuncha. 2. Belgi 3. Lingvistik belgi va uning strukturasi Reja 1. Semiotika haqida umumiy tushuncha. 2. Belgi 3. Lingvistik belgi va uning strukturasi www.arxiv.uz

Semiotika (yun. semeiotikos — belgilar haqidagi ta’limot), semiologiya — 1) axborot, ma’lumotlarni saklash va uzatish uchun xizmat qiladigan belgilar va belgi tizimlarining umumiy xususiyatlarini o’rganadigan fan sohasi; 2) u yoki bu ob’yektning 1ma’nodagi SEMIOTIKA nuqtai nazaridan o’rganiladigan tizimi (mas, muayyan film yoki badiiy asar SEMIOTIKAsi, muayyan xalqdagi muomalamurojaat SEMIOTIKAsi va b.). Lingvistik SEMIOTIKAdagi asosiy tushuncha lisoniy belgi bo’lib, u muayyan matnlardagi va muomala vaziyatidagi shakl va mazmunning dialektik birligi sifatida namoyon bo’ladi. Belgi o’zi shartli ravishda aloqador bo’lgan narsa haqida muayyan jamiyat vakillariga xabar beradi. Belgilarning eng muhim va murakkab tizimi tilshunoslik o’rganadigan tildir. www.arxiv.uz

B elgi tizim la ri tab iiy (in son tili, x a yv on larn in g b elgi tizim lari) v a su n ’iy (ya sam a, su n ’iy tillar, d astu rla sh tili, fizik a, k im y o, m atem a tik a v a m a n tiq d ag i ram zlar tizim i) b o’lad i. B elg ila r va b elgi tizim larin i o’rg an ish d a sin tak tik a, sem a n tik a v a p rag m atik a o ’za ro ajra tilad i. B elgi tizim la ri ta b iiy (in son tili, x a yv on larn in g b elgi tizim lari) va su n ’iy (ya sam a , su n ’iy tillar, d astu rlash tili, fizik a, k im y o, m atem atik a va m a n tiq d ag i ra m zlar tizim i) b o’lad i. B elg ila r va b elgi tizim larin i o’rgan ish d a sin tak tik a, sem a n tik a v a p rag m a tik a o’zaro ajratilad i. www.arxiv.uz

Sintaktika nutqzanjirida yoki muayyan matnda ketma-ket, izchil qo’llanadigan til birliklari o’rtasidagi o’ziga xos munosabatlarni o’rganadi. Semantika belgilarning ular ifodalaydigan ob’yektlar bilan munosabatini o’rganadi. Pragmatika esa belgilar, ular ifodalaydigan ob’yektlar hamda belgilar tizimidan foydalanuvchilar o’rtasidagi munosabatni o’rganadi. www.arxiv.uz

SEMIOTIKAning "belgilar haqidagi fan" sifatida umumiy kridalari, xususiyatlari dastlab amerikalik mantiqshunos Ch.SEMIOTIKA Pirs va shveysariyalik tilshunos F. de Sossyur asarlarida bir vaqtning o’zida va mustaqil ravishda qayd etilgan. Ushbu tushuncha uchun Ch.SEMIOTIKA Pirs "SEMIOTIKA" terminini. F. de Sossyur esa "semiologiya" terminini, qo’llagan. SEMIOTIKA goyasi keyinchalik amerikalik faylasuf Ch. U. Morris tomonidan tartibga solinib rivojlantirildi. Bir qancha yevropa va rus olimlari ham SEMIOTIKAning rivojiga hissa qo’shganlar. Falsafiy fanlardan hisoblanadigan umumiy SEMIOTIKA va maxsus semiotik fanlar, jumladan, til SEMIOTIKAsi (glottosemiotika yoki lingvosemiotika) farqlanadi. SEMIOTIKA taraqqiyoti funksional struktur tilshunoslik taraqqiyoti bilan uzviy boglikdir. SEMIOTIKA muammolarini ishlab chiqish matematik mantiq, matematik lingvistika, informatika va b. uchun ham muhim ahamiyatga ega. www.arxiv.uz

Belgi — moddiy, hissiy ravishda idrok etiladigan predmet, voqea yoki harakat. Bu harakat bilishda ko’rsatmalar, ishoralar sifatida yoki boshqa predmet, xususiyat, munosabatlarda namoyon bo’ladi. B. tushunchasi falsafa, mantiq, tilshunoslik, psixologiya, sotsiologiyada tahlil qilinadi, ya’ni inson faoliyatini tadqiq qilish bilan bog’liq bo’lgan hamma fanlarda muhim o’rin tutadi. Antik faylasuflar (Platon, Aristotel, stoiklar), 17 — 18-a.larning mutafakkirlari (Lokk, Leybnits, Kondilyak) bilishda B.larning roliga katta e’tibor berar edilar. www.arxiv.uz

19 — 20-a.larda tilshunoslik va matematik mantiq B.ni tadqiq qilishga ko’p yangilik kiritdi. B. haqida maxsus Fan — semiotika vujudga keldi. B.lar til va g’ayritil B.lariga bo’linadi. G’ayritil B. ham o’z navbatida belginusxalar, belgialomatlar, belgisignallar va h.k.ga bo’linadi. B.ning axborot uzatish jarayoni bilan aloqasi muhimdir. Biron moldiy ob’yektdan iborat bo’lgan B. boshqa biron narsani belgilash uchun xizmat qiladi. B.ning predmet ma’nosini, mazmun ma’nosini, ekspressiv ma’nosini aniqlamasdan turib B.ni tushunish mumkin emaSemiotika www.arxiv.uz

Lingvistik belgi va uning strukturasi Tilshunoslikda tilning belgilar sistemasi ekanligiga ikki xil yondashuv bor. Ularning birinchisi tilning belgilar sistemasi ekanligini umuman rad etadilar. Bu nazariya marksistik falsafaga zid idealistik nazariya sifatida baholanadi. Xususan, L.O.Reznikovniig dastlabki asarlarida bu nuqtai nazar yorqin aks etadi. Uning fikricha, tilshunoslikda agnostitsizm birinchi navbatda, tilning belgilar sistemasi ekanligi hakidagi nazariyada ifodalanadi. www.arxiv.uz

M ark sch a-len in ch a in ’ik o s n azariy asig a aso slan g an d ialek tik m aterialistik ta’lim o t ag n o stitsizm n in g b u k o ‘rin ish in i k esk in tan q id q ilish lo zim lig in i ta’k id lay d i. L in g v istik b elg i h aq id ag i n azariy a g ‘ay riilm iy n azariy ad ir. U tilsh u n o slik k a en g zararli ag n o stik q arash larn in g k irib q o lish v o sitasid ir, sh u n in g u ch u n h am u n i fo sh q ilish v a rad etish zaru r, d ey d i www.arxiv.uz

R. A. Budagov ham lingvistik belgi haqidagi nazariyani inkor etadi. U har qanday milliy til ma’lum ifodalar sistemasigina emas, balki bu tilda muloqot qiluvchilarning barcha faoliyatini o‘ziga xos aks ettirish natijasi hamdir, deydi. Uning ta’kidlashicha, tilning belgili tabiati konsepsiyasi milliy tillar tabiatini va shu bilan birga lingvistikani ham nihoyatda kambag‘allashtiradi Lingvistik belgi nazariyasini inkor etuvchilarning hammasi lingvistik belgi tabiati haqidagi bir yo‘nalish – monoletarilistik (belgining bir yoqlamaliligi) yunalishga nisbatan fikr yuritadilar. Belgini faqat shakldan iborat, degan fikrga asoslanadilar. B.A.Serebrennikov to‘g‘ri ta’kidlaganidek, lingvistik belgi nazariyasini umuman rad etuvchi olimlar ikki narsani – kommunikatsiya vositasi sifatidagi lingvistik belgi tabiati va belgi-ma’no-narsa (hodisa) munosabati muammolarini aralashtiradilar. Davrlar o‘tishi bilan tilning belgilar sistemasi ekanligi haqidagi nazariya asta-sekin e’tirof etila boshlandi. Lekin lingvistik belgi tuzilishi masalasida ikki xil oqim vujudga keldi. www.arxiv.uz

B irin ch i o q im tarafd o rlari lin g v istik b elg i tu zilish ig a faq at ifo d alo vch in i k iritad ilar. X usu san , Y e.M .G alk in a-F ed o ru k ning fik rich a, tov ush k om plek si o b ’ek tiv b orliq dag i m alu m p red m et h aqid ag i um u m x alq tu sh u n ch asin in g ifo d alo vch isid ir. S h u n in g u chu n h am so‘z o rq ali ifo d alang an tu shu n chan i em as, b alk i faq at so ‘zn in g to vu sh ko m p lek sin ig in a b elg i d ey ish m u m k in . www.arxiv.uz

So‘zning «ma’nosi»da ham «belgi»ni ko‘rishning har qanday imkoniyatini mutlaqo yo‘qotish kerak. So‘z o‘zining tovush sostavi bilan borliqdagi hodisalarning ongdagi in’ikosi bo‘lgan tushunchalarni ifodalaydi, shu bilan birga, tushunchalarni shakllantirib nomlaydi. Demak, so‘z predmetlar kopiyasi ham emas, ularning belgisi ham emas . Ilgari lingvistik belgini mutlaqo inkor etgan L.O.Reznikov ham keyingi asarlarida bu nazariyani e’tirof eta boshladi va faqat tovush kompleksinigina lingvistik belgi deb hisobladi. www.arxiv.uz

U so‘zning tovush tom oni m oddiy xarakterga ega bo‘lib, predm etga nisbatan belgi vazifasini bajaradi, deydi. U ning ta’kidlashicha, m a’no predm etni bevosita em as, balki bilvosita – tovush tom oni orqali aks zttiradi, chunki borliqning um um lashgan ichki m azm uni faqat ikkinchi signal sistem asi orqali, ya’ni um um lashgan m a’noga ega bo‘lgan tovushlar kom pleksini talaffuz va qabul qilish jarayonida vujudga keladigan m axsus fiziologik aloqalar sistem asi orqali am alga oshirilishi m um kin www.arxiv.uz

Bu konsepsiyaning aktiv tarafdorlaridan biri V.3.Panfilovdir. U bir butun til birligini emas, balki faqat uning material tomonini belgi deb hisoblash kerakligini, til belgisi ikki tomonli emas, balki bir tomonli mohiyat ekanligini ko‘rsatadi . Belgining bir tomonlama ekanligini polyak tilshunosi L. Zavadovskiy quyidagicha ta’riflaydi: «Belgining ikki tomonlama tabiati tarafdorlari tayangan asos to‘g‘ri. Belgi, darhaqiqat, shuning uchun belgiki, u ma’noga ega. Lekin bundan belgi ikki elementdan tashkil topgan bir butunlik, kombinatsiya degan xulosaga kelmaslik kerak. Axir bog‘ egasini kishi plyus bog‘ tarzida ikki tomonlama mohiyat sifatida talqin etishi kerakmi?». V.M. Solnsev ham belgining bir tomonlama ekanligini ma’qullaydi. U to‘g‘ri ta’kidlagani kabi, ma’noni belgi tarkibiga kiritish yoki kiritmaslik, boshqacha aytganda, belgining bir yoqlama yoki ikki yoqlama mohiyat ekanligini tan olish ko‘p jihatdan ma’no tabiatini turlicha tushunishga bog‘lik. Hozirgi kunda ma’noni ikki xil tushunish mavjud: 1) munosabat turi sifatida (a) belgining ifodalanmish predmetiga munosabati, (b) tushunchaga munosabati va 2) ideal aks ettirish sifatida. Birinchi qarash bo‘yicha belgiga ikki tomonlama mohiyat sifatida yondashishga asos bor. Ikkinchi qarash bo‘yicha esa – yo‘q. Shuning uchun ham belgining ikki tomonli ekanligini himoya qiluvchilar belgi haqidagi ikkinchi qarashni tanqid qiladilar. www.arxiv.uz

Ma’noni tushuncha bilan bir xil holda in’ikos kategoriyasi sifatida, ayni paytda, ong fakti sifatida tan olish ma’noni belgi tarkibiga kiritishga monelik qiladi va belgini bir tomonlama mohiyat deb qarashga asos bo‘lib xizmat qiladi. Ma’no ong fakti sifatida «ideal narsa» (harakat, belgi, miqdor va boshqalar), «aqliy predmetdir» . Ma’no «aqliy predmet» sifatida xuddi tushuncha kabi turlicha bo‘lishi mumkin: a) tashqi olamning (turli darajadagi aniqlik va adekvatlik bilan) kopiyasi. Masalan, «daraxt» ma’nosi ongda konkret predmetlar sinfining, «yurmoq» ma’nosi real harakatlar sinfining aks etishidir; b) tashqi olamni buzilgan holda aks ettirish yoki ijodiy fantaziya natijasi: dev, suv parisi va boshqalar. Ma’noning birinchi tipida d-a-r-a-x-t tovush qatori har qayday real predmetni aks ettirish uchun qo‘llanilishi mumkin. Bu holda belgi, ya’ni d-a-r-a-x-t tovush qatori o‘zidan tashqaridagi ma’lum narsa haqida ma’lumot beradi. Belgiga ikki tomonlama mohiyat sifatida yondashuvchilar, odatda, «daraxt» ma’nosiga ega bo‘lgan belgi real borliqdagi predmetni ifodalash uchun xizmat qiladi, deydilar. V.M. Solnsev talqiniga ko‘ra esa d-a-r-a-x-t tovush qatori, ya’ni belgi eng avvalo, ma’noga, aqliy predmetga, «umuman daraxt»ga ishora qiladi, shuning uchun u har qanday konkret «daraxt» bilan muvofiq kelishi mumkin. «Aqliy predmet», «aqliy harakat», ya’ni umumlashmalar ortida real predmetlar, harakatlar turadi va bu umumlashmalar har qanday holda belgi bilan ifodalanishi mumkin. www.arxiv.uz

Ikkinchi tipdagi ma’noda esa (dev, suv parisi) real predmetlar bo‘lmaganligi uchun belgi (tovush qatori) fan taziya mahsuloti sifatida faqat ongda mavjud bo‘lgan «aqliy predmet»largagina ishora qiladi. Uning fikricha, belgi ishora qilgan narsa belgi tarkibiga kirmasligi kerak. Ma’no ong fakti, miya vazifasi sifatida faqat kishilar ongida mavjud bo‘ladi. Belgi esa moddiy predmet sifatida insondan tashqarida yashaydi. Ma’no belgidan ajralmasdir. Lekin ayni paytda, u to‘lig‘icha belgiga teng emas. Belgining ikki tomonlamaliligi konsepsiyasida ma’no belgining ifodalanayotgan predmetga munosabati sifatida talqin qilinadi. Belgining bir tomonlamaliligi konsepsiyasida esa ma’noga munosabat sifatida yondashuvning to‘g‘ri emasligi ta’kidlanadi . V. M. Solnsevning fikricha, ifoda va ma’no birligi til birligini hosil qiladi. Masalan, so‘z, morfema. Uning ta’kidlashiga ko‘ra, til birligi haqida gap ketganda, albatta, uning sostaviga ma’noni qo‘shish kerak. Til birligining ma’nosida shu tilda so‘zlashuvchi xalqning tajribasi aks etgan. Til birligi bir butun sifatida o‘zining ma’nosi orqali tashqi olam bilan bog‘lanadi. Til birligi bir butun sifatida belgi emas. U belgi va ma’nodan tashkil topgan. www.arxiv.uz

Ayrim olimlar ong elementlarini ham belgi hisoblash tarafdorlaridir. Sovet tilshunosligida bunday fikrni dastlab V.N.Voloshinov o‘zining “Marksizm va til falsafasi” asarida (1929 yil) o‘rtaga tashladi. Hozirgi kunda bunday qarash A.A.Ufimseva, N.D.Arutyunovalar tomonidan olg‘a surilmoqda. Xususan, A.A.Ufimseva borliqdagi predmet va hodisalarning ideal aks etishi belgilar dunyosini vujudga keltiradi, deydi. N.D.Arutyunova esa “Grammatik sistemaning minimal birligi haqida” maqolasida til ikki belgilar sistemasidan iborat, degan xulosaga keladi. Biri tovush belgilaridan iborat bo‘lib, tushunchani ifodalaydi, ikkinchisi esa borliqdagi predmet, hodisalarni aks ettiruvchi tushunchalardan tashkil topadi . Ikkinchi oqim vakillari esa belgining ikki tomonlama mohiyatidan kelib chiqib, uni ifodalovchi va ifodalanmish birligidan tashkil topgan, deydilar (Kasseriu, Rassel, Sossyur, Vandries, Sepir, Yelmslev, Blumfild, Vigotskiy, Voloshinov, Serebrennikov va boshqalar). F.de Sossyur “Umumiy lingvistika kursi” asarida belgini ifodalovchi (akustik obraz) va ifodalanmish (tushuncha) birligi sifatida talqin etadi. Fanda bu oqim “bilaterialistik oqim” nomi bilan mashhur bo‘ldi. B.A.Serebrennikovning fikricha, belgining ikki tomonlamaliligi konsepsiyasi haqiqatni to‘g‘riroq aks ettiradi. Chunki ma’nodan tashqari belgining bo‘lishi mumkin emas. Tovush qobig‘ini ma’nodan ajratish katta metodik xatodir www.arxiv.uz

Belgining monolateralligini yoqlovchilar ma’noni borliqning aks etishi, belgi orqali ifoda qilingan ob’ektiv fakt deb izohlaydilar. Shu bilan birga, borliqning in’ikosi bo‘lgan tushuncha ham mavjud. U holda in’ikos etishning bu ikki turi o‘rtasida, ya’ni ma’no va tushuncha o‘rtasida qanday farq bor? Ye.M.Galkina-Fedoruk tushunchani mantiq kategoriyasi, ma’noni esa lingvistik kategoriya ekanligini ta’kidlaydi. Lekin B.A.Serebrennikov ko‘rsatganidek, bu ikki hodisaning yuqoridagi kabi farqlanishi nutqda bir vaqtning o‘zida ikki xil aks ettirish mavjud ekanligini tushuntirib berolmaydi. Ye.M.Galkina-Fedoruk tomonidan so‘zning leksik ma’nosi so‘zlashuvchi kollektiv tomonidan borliqning u yoki bu hodisasi bilan bog‘lanishi sifatda talqin qilinadi. Darhaqiqat, tushuncha va ma’no o‘rtasida katta farq bor. Predmetning in’ikosi inson ongida tabiiy ravishda ro‘y beradi. Predmet belgilarining umumlashmasi sifatida predmet obrazi gavdalanadi. Tovush kompleksi va reallikdagi predmet o‘rtasida dastlab hech qanday aloqa mavjud bo‘lmaydi. Bu yerda aks ettirish deb nomlanishi mumkin bo‘lgan hodisa yo‘q. Tovush kompleksi bilan predmet o‘rtasidagi aloqa inson tomonidan o‘rnatiladi. Tovush kompleksi bilan predmet o‘rtasidagi bunday shartli munosabat bo‘lganda tovush kompleksi ko‘rsatish, ishora qilish vazifasini bajaradi. Ma’no tushunchadan farqli ravishda doimo hosil qilinadi, tabiiy asosda kelib chiqadi. B.A.Serebrennikov ma’no va tushunchani bir-biridan farqlagan holda, ma’noni in’ikos kategoriyasi ekanligini inkor qiladi. uning ta’kidlashicha, shartli va sun’iy ravishda tiklangan aloqaga hech qachon aks ettirish sifatida qarash mumkin emas. Aslida ma’no – bu tovush kompleksining tushuncha bilan inson tomonidan o‘rnatilgan shartli aloqasi. P.V.Chesnokov ham ma’no munosabatda mavjud emas, faqat shu munosabatda hosil qilinishni ta’kidlaydi . www.arxiv.uz

I.P.Susov fikriga ko‘ra, ifodalanmishning tildagi qarama-qarshi a’zosi bir butun belgining barcha tomoni emas, balki uning faqat bir tomonini – substansional tomoni sanaladi. Belgining bu tomoni uning ifodalanmishidir. Demak, ifodalanmish belgining faqat bir tomoni substansional tomonini tashkil etadi. Belgining boshqa tomoni ma’no hisoblanadi. Ma’no til ifodasining tidan tashqaridagi ifodalanmishga munosabatini ko‘rsatadi. Bunga muvofiq, ma’no til substansiyasiga funksional qo‘shimcha sifatida ishtirok etadi, substansiyaga hayot bag‘ishlaydi, belgining substansional va funksional tomonlarini bir butun sifatida shakllantiradi. A. A. Ufimseva lingvistik belgi ma’nosini aniqlashning murakkab ekanligini, chunki lingvistik belgining bir vaqtning o‘zida bir qancha funksiyada kelishini ta’kidlaydi. U belgi shaklining ifodalanmish bilan munosabati ikki tomonlama ekanligini ko‘rsatadi: 1) ifodalanmishning belgi shakliga munosabati; 2) ifodalanmishning predmetga (ob’ektiv faktga) munosabati. Bulardan birinchisi ma’no, ikkinchisi esa ifoda hisoblanadi. Belgi ma’nosining shakllanishida o‘zaro bog‘langan yuqoridagi uch qism (belgi-predmet haqidagi tushuncha-predmet) ma’lum darajada aks etadi. A.A.Ufimseva o‘z fikrini yanada konkretroq, qilib, ma’noni belgi vaziyati qismlari o‘rtasidagi alohida munosabat sifatida xarakterlash mumkinligini ko‘rsatadi. Belgi bilan ifoda predmeti o‘rtasidagi alohida munosabat ostida inson orqali yuzaga chiqadigan aloqa tushuniladi . Shunday qilib, belgi ma’nosi ob’ektiv qatordagi ifodalanmish bilan ham, sub’ektiv qatordagi ifodalanmish denotat bilan ham teng emas. Ifodalanmish belgidan va tildan tashqarida qoladi. Ma’no esa belgining bir tomonini tashkil etadi va til maqomiga ega bo‘ladi. Bizning nazarimizda, belgining bir yoqlamaliligi va ikki yoqlamaligi muammosi ma’noga ikki xil yondashuv bilan bog‘liq. Belgiga bir yoqlama mohiyat sifatida yondashuvchilar in’ikos jarayonini uch bosqichdan iborat deb talqin qiladilar: narsa-narsa belgilarining umumlashmasi, narsa obrazi, ya’ni narsa haqidagi tushuncha- akustik xossa (ifodalovchi). Ikkinchi bosqich-narsani aks ettirish bosqichi, ong fakti belgidan tashqarida qoldiriladi. Bu bosqich borliqdagi narsani aks ettirish boskqichi sifatida belgiga ikki yoqlama mohiyat deb yondashuvchilar tomonidan ham belgi tarkibiga kiritilmaydi. Bu jihatdan yuqoridagi ikki oqim hamfikrdirlar. Lekin ikkinchi oqim tarafdorlari in’ikos jarayonini uch bosqichga emas, balki to‘rt bosqichga bo‘ladilar. Ma’no bilan tushunchani bir-biridan farqlaydilar: narsa-tushuncha-munosabat (ma’no)-akustik xossa (ifodalovchi). Bunga muvofiq, ifodalovchi bilan narsaning umumlashgan obrazi, ya’ni tushuncha o‘rtasidagi munosabat ma’no sanaladi. Shuning uchun ham ma’no belgi tarkibiga kiritiladi. www.arxiv.uz

• FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI • 1. Azizov O. Tilshunoslikkakirish. —Т.: O'qituzchi, 1996. • 2. Головин Б.Н. Введение в язикознание. —М.: Высшая школа, 1977. • 3. Jamolxonov H.A. Hozirgi o'zbek adabiy tili. —Т.: Talqin, 2005. • 4. IrisqulovM. Tilshunoslikkakirish. —Т.: O'qituzchi, 1992. • 5. Yo'ldoshev I. O'zbek kitobchilik termnologoyasi. —Т.: Fan, 2004. • 6. Кодухов В.И. Введение в язикознание. -М.:Просвешение,1987 • 7. Mahmudov N. Til va yozuv . —Т.: O'zbekiston, 1987 • 8. Mahmudov N. Yozuv tarmdan qisqacha lug'at-ma'lumotnoma. — Т.: Fan, 1990 • 9. Mahmudov N. Til. -Т.: Yozuvchi, 1998. • 10. Mahmudov N. Ma'rifat manzillari. — Т.: Ma'naviyat, 1999. • 11. NurmonovA., Yo'ldoshevB. Tilshunoslikva tabiiy fanlar. -Т.: Sharq, 2001. • 12. NurmonovA., Rasulov R. O'zbek tili jadvallarda. —Т.: O'qituvchi, 1993. • 13. Реформатский A.A. Введение в языковедение. — M.: Аспект пресс, 2003. • 14. SodiqovA, AbduazizovA, IrisqulovM. Tilshunoslikkakirish. -Т., 1981. • 15. ShermatovA, Choriyev В. Umumiy tilshunoslik kursidan mustaqil ishlar. - Т.: O'qituvchi, 1989. • 16. Qo'chqortoyevI., Qo'chqortoyevaR. Tilshunoslikkakirish. -Т., 1975. • 17. HojiyevA. Tilshunoslikterminlarining izohli lug'ati. — Т.: O'zbekiston Milliy ensiklopediyasi, 2002. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Fonologiya

Sifat so’z turkumi, leksik grammatik xususiyati

Gapning turlari

Форс тили ундош фонемалари - Айн, Ғайн

Yozuv, uning paydo bo`lishi, taraqqiyoti va yozuv vositalari