Tibbiy ekologiyaning zamonaviy muammolari - Tibbiyot - Slaydlar

Tibbiy ekologiyaning zamonaviy muammolari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

960 KB

Ko'chirib olish

11Tibbiy ekologiyaningTibbiy ekologiyaning zamonaviy zamonaviy muammolarimuammolari 11

22Ma'ruzaning rejasiMa'ruzaning rejasi • 1.-Inson ekologiyasi h a q idagi tushuncha nin g rivojlanishi va u larnin g XX-XX I asrlarda o'zgarishi • 2.-Atrof mu h it nin g h ozirgi h olati • 3.-Zamonaviy ekologiya va a h oli salomatligi • 4.- H ozirgi sharoitda tibbiy ekologiya nin g muammolari 22

33EkologiEkologi yaya fan fan ii • Asoschisi nemis olimi Ernest Gekkel 1866 y ta'rif: “Ekologiya-maxsus fan bo'lib, Charlz Darvin nin g ta'rificha” yashash uchun kurash sharoitidagi” ya'ni tabiatdagi juda murakkab o'zaro bo g` li q lik va o'zaro munosabatlarni o'rganadi” • INSON EKOLOGIYaSI-umumiy ekologiya/ g bir q ismi bo'lib, 1921 y • Amerika sotsiologi R. Park va • U. Byurges 33

441987y “IE” sektsiyasi nomi bilan 1987y “IE” sektsiyasi nomi bilan “EKOLOGIK KOMISSIYa”“EKOLOGIK KOMISSIYa” • Ra h bar V.P Kaznacheev • “ Inson ekologiyasi”-insoniyat populyatsiyasi b ila n atrofdagi ijtimoiy va tabiiy mu h it o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni kompleks tarzda ilmiy va ilmiy amaliy yo'nalishdagi savollarni o'rganadi • “ Inson ekologiyasi” odam nin g atrofdagi kosmoplanetar mu h it b ila n ijtimoiy va tabiiy munosabatlari, • - a h oli nin g rivojlanish muammolari, • -inson nin g salomatligi va me h nat q obiliyatini sa q lash, • - jismoniy va ru h iy imkoniyatlarini takomillashtirish masalalarini o'rganadi 44

55XXasrda insonXXasrda inson ninnin g yashash g yashash mumu hh itiga bo'lgan itiga bo'lgan qq arashlararashlar ninnin g g o'zgarishio'zgarishi • Asr boshi: inson va tabiat garmonik bo'lishi kerak • 30-50-yy: inson tabiatdan iloji boricha ko'pro q foydalanishi kerak! • 50-60-yy: inson tabiatni o'zgartiradi, ammo tabiat o'z-o'zidan tiklanish xususiyatiga ega! • 70-80-yy: tabiat antropogen pressingni uddalay olmayapti! • 80-90-yy: yashash mu h iti shunday o'zgarishga uchradiki, u inson salomatligiga ta h did solmo q da 55

66Tibbiyot va inson ekologiyas/g Tibbiyot va inson ekologiyas/g muammolarimuammolari • Tarixdagi GIGI Y ENA nin G eng mu h im roli, inson nin g yashash mu h itini (IYaM) yaxshilashni ma q sad q ilib q o'ygan • XX asr nin g 50-60 yillari – o'zgarib borayotgan IYaM h ar bir omilni reglamentlash • XX asr nin g 70-80 yy – o'zgarib borayotgan IYaM omillar inin g kompleks ta'sirini h isobga olish • XX asr nin g 80-90 yy – o'zgargan IYaM ning kompleks va uzo q muddatdan keyingi ta'sirini h isobga olish • A h oli salomatligi va ekologiya – TTA, ITI perspektiv y o` nalishlari 66

77ITT sharoitida IYaM ta'siriITT sharoitida IYaM ta'siri • Biotexnologiyalardan foydalanish jarayonida tubdan o'zgardi • Odam u chu n xavfli bo'lgan ko'pgina mikroor ganizmlarnin g mutatsiyalari yuzaga keldi • Informatsion texnologiyalar nin g shiddatli rivojlanishi • Atrof mu h it na fa q at kimyoviy, • balki fizikaviy, biologik va x attoki psixogen “ifloslanish” ga uchramo q da • BIOSFERADA yod nin g past bo'lishi • Temir kam bo'lgan ma h ulotlarni iste'mol q ilinishi 77

88Inson ekologiyasini tarixiy rivoji Inson ekologiyasini tarixiy rivoji va shakllanishiva shakllanishi • Tabiiy va ijtimoiy fanlar nin g kompleks zaminida asos topdi: • Fizika, genetika, ijtimoiy va antropologiya, tarix, demografiya, i q tisodiy, falsafiy, h u q u q iy va tibbiy fanlar • Asosiy rolni: -epidemiologiya,umumiy gigi y ena, ijtimoiy gig, tibbiy geografiya, mikrobiologiya. 88

99Ta'sir etuvchi Ta'sir etuvchi omilomil lar lar mimi qq dordor inininin g ortishig ortishi • ITT rivoji natijasida paydo bo'lgan zararli agentlar. • Atomli, kimyoviy sanoat korxonalar/g kupayishi • Ishlab chi q arish korxonalarida ko'p mi q dorda zararli chi q indilar nin g paydo bo'lishi • Urbanizatsiya jarayonlarini o'zi IE muammolarini keltirib chi q aruvchi asosiy omildir. 99

1010.. • Urbanizatsiya tezlashishi-demografik jarayonlarga salbiy ta'siri • Sha h arlardagi muammolar: • A h oli nin g migratsiyasi • O'lim nin g ko'payib borishi • Ishsizlik • Kasallikni toboro k o` payib borishi • Yangi-yangi kasal liklarni k o` payayotganligi • O'rta Osiyo mamlakatlarida, H indiston va Afrikada o'lim yosharmo q da 1010

1111. • Dunyoda paydo bo'ladigan kasall iklar - 24%, • yuz beradigan o'lim nin g esa -23% ATROF MU H ITdagi oldi olinishi m umkin bo'lgan omillar nin g zararli ta'siri sabab bo'lmo q da. • Shu noxush tash q i omillar h ar yili dunyoda -13mln orti q kishi nin g umriga zomin bo'lmo q da va - 5yoshdan kichik bo'lgan h ar -3chi bola nin g kasallanishi nin g sababi h isoblanadi

1212. • Tobora yomonlashib borayotgan EKOLOGIK VAZIYaT bugun nafa q at a h oli salomatligiga, balki inson nasliga h am salbiy ta'sir etmo q da. • Ko'plab tu g` ma- g` ayritabiiy kasalliklar, shun ing dek cha q alo q lar nin g fiziologik ji h atdan rivojdan ortda q olishi • Bezgak, yu q umli ichburu g` , respiratorli kasalliklar va shikastla nishlar b ila n bo g` li q o'lim nin g h am asosiy sababchisi h isoblanadi • JS S T(VOZ) A/M bo g` li q xavflarni kamaytirish - 1yilda -4mln kishi, jumladan -5yoshdan kichik bo'lgan -2mln bola nin g h ayotini sa q lab q olish m umki n.

1313Atrof muxitAtrof muxit ninnin g ifloslanishi g ifloslanishi pozitsiyasida IE zamonaviy pozitsiyasida IE zamonaviy xususiyatlarixususiyatlari • Ekologik avariyalar va h alokatli zonalar (tabiiy, texnogen): ChAES dagi avariya, tabiiy falokatlar. • Ekologik h alokatli zonalar : Orol oldi minta q alari va b. q . • Biologik zo'ri qq an xavfli zonalar: gigi y enik reglamentlar nin g stabil ortib borishi- fizikaviy, kimyoviy, biologik, psixogen omillar • Kam jadallikdagi omillar nin g ta'sir zonalari 1313

1414Ekologik avariya va Ekologik avariya va hh alokatli alokatli zonalarda bo'lishzonalarda bo'lish ninnin g tibbiy g tibbiy oo qq ibatlariibatlari • O'lim bilan yakunlanishlar • O` tkir jaro h atlanish va kasalliklar, ommaviy za h arlanishlar • Surunkali kasalliklar nin g q aytalanishi • Uzo q muddatlardan s o` ng: spetsifik va nospetsifik surunkali kasalliklar, jumladan xavfli o'smalar va irsiy patologiyalar 1414

1515Ekologik xavfli zonalar ta'sirEkologik xavfli zonalar ta'sir ninnin g g tibbiy otibbiy o qq ibatlari ibatlari • Umumiy kasallanish darajasi nin g ortishi, ayni q sa bolalar kontingentida • Ayrim patologiya shakllar nin g q aytalanishini ortishi • Jismoniy rivojlanish ko'rsatkichlar nin g yomonlashishi • A h ol inin g yashash sifatini umumiy pasayishi • Uzo q muddatdan keyingi o q ibatlar xavf inin g ortib borishi 1515

1616A.A.AtaniyazovaA.A.Ataniyazova ninnin g Orol bo'yi mintag Orol bo'yi minta qq alarida olib alarida olib borgan izlanishlariborgan izlanishlari • Yurak nin g ishemiya kasalligi ayollar o'rtasida-15,2 % • Arterial gipertoniya erkaklar-13,1 % • Ayollar o'rtasida-11,6 % • Bo'ka tumani: • Erkaklar yuik-5,7 % • Ayollar yuik-1,6 % 1616

1717Kam jadallikdagi omillar Kam jadallikdagi omillar ta'sirta'sir ninnin g tibbiy muammolarig tibbiy muammolari • IYaM ko'plab omillar nin g uzo q muddatli ta'siri muammosi • Kam jadallikdagi omillar nin g organizmga bos q ichli ta'siri • Uzo q muddatdan so'nggi eng mu h im o q ibatlar: • -organizm nin g h imoya funktsiyasini pasayishi va immunitetga bo g` li q kasalliklar nin g ortishi • -genetik kod nin g buzilish mumkinligi • -xavfli o'sma kasalliklar nin g ko'payishi • O'rtacha umr kurish muddati/g ?iskarishi 1717

1818IYaM ko'plab omillar nin g uzo q muddatli ta'siri muammosi A trof muhitninig a h oli salomatl igiga salbiy ta'sirini kamaytirish • Mikroelementl arnin g tupro q va suvdagi yod, temir, A vitamin ta q chill iginin g darajasini pasaytirish dasturi • Ozi q -ov q at ma h sulotlari sifati va xavfsizligini ta'minlash • A h ol inin g toza suv manbalaridan keng foydalanishini ta'minlash • Texnogen xususiyatga ega omillar nin g suv va h avoga ta'siri sanoat korxonalari tomonidan zararli chi q ind ilar chi q arishiga q arshi q at'iy chora-tadbirlar ko'rish or q ali pasaytirish

1919InsonInson ninnin g yashash mug yashash mu hh itini itini kompleks xarakterikompleks xarakteri • INSONNING YaShASh MU?ITI: • - h avo mu h iti • -suv, -tupro q • -ov q atlanish sifati • -sha h ar ( q ishlo q ) dagi yashash mu h iti • -shaxsiy ijtimoiy-turmush sharoitlari • -me h nat sharoitlari • -bolalar va o'smirlarni o‘ q itish va tarbiyalash sharoitlari 1919

2020Zamonaviy tibbiy ekologiyaZamonaviy tibbiy ekologiya ninnin g g yo'nalishlariyo'nalishlari • 1.Inson nin g yashash mu h itidagi zamonaviy omillar nin g alo h ida, kompleks va q o'shilgan h olatdagi ta'sirlarini h isobga olib, gig. me'yorlar va reglamentlarni ishlab chikish (birlamchi profilaktika tadbirlari) • 2.Inson nin g yashash mu h iti h olatini nazorat q ilish tizimini takomillashtirish, eng a h amiyatli ekologik ob'ektlarni pasportizatsiya q ilish va ijtimoiy-gig. monitoringni ishlab chi q ish (birlamchi profilaktika tadbirlari) • 3.Inson nin g yashash mu h itidagi zamonaviy omillarni organizmga patogenetik ta'sir etish mexanizmini o'rganish bo'yicha fundamental tad q i q otlarni o'tkazish 2020

2121Zamonaviy tibbiy ekologiya/g Zamonaviy tibbiy ekologiya/g yo'nalishlariyo'nalishlari • 4.Zamonaviy inson populyatsiyasidagi yuzaga kelgan o'zgarishlarni korrektsiya q ilish vositalari va usullarini izlash, h amda odamlar organizmida keyinchalik kelib chi q ishi mumkin bo'lgan negativ o'zgarishlarni oldini olishga q aratilgan vositalar va usullarni izlash (ikkilamchi profilaktika tadbirlari) • 5.A h oli/g salomatlik h olati u/n Inson/g yashash mu h itidagi zamonaviy omillar/g a h amiyatini ba h olash va ekologik h olat b/n bo g` li q , bo'lgan kasallikla/g ikkilamchi va uchlamchi profilaktikasi b o` yicha tadbirlarni ishlab chikish. 2121

2222Ikkilamchi proflaktika-odam organizmida yuzaga Ikkilamchi proflaktika-odam organizmida yuzaga kelgan o'zgarishlarkelgan o'zgarishlar ninnin g klinik manifestatsiyasini g klinik manifestatsiyasini oldini olishga oldini olishga qq aratilgan tadbirlararatilgan tadbirlar • Birlamchi prof-a • odam organizmidagi h ar q anday negativ o'zgarishlarni oldini olish (kasallik, kasallikdan oldingi h olat, funktsional, biokimyoviy o'zgarishlar) • Uchlamchi prof-a • Kasalliklar/g q aytalanishi, surunkali h olatga o'tishi yoki mazkur kasallik tufayli nogironlikni kelib chi q ishini oldini olishga q aratilgan tadbirlar 2222

23231 va 2 chi yo'nalish1 va 2 chi yo'nalish • Zamonaviy atrof mu h itdagi omillar nin g kompleks yoki birgalikdagi ta'siriga doir gig. reglamentlash muammosi h ozirgi kungacha o'rganilmagan va ishlab chi q ilmagan • H ozirgi zamonga xos bo'lgan atrof mu h itni ifloslovchi eng mu h im va a h amiyatli omillarga nisbatan uslubiy yondoshishlar ishlab chi q ilgan, gig. reglamentlardan oshgan va organizmga turli o'zgarishlarni keltirib chi q arishi m umki n bo'lgan ta q dirda, ular nin g kombinatsiyalashgan ta'sir etish xavfini ba h olashga imkon beradi 2323

2424-2--2- • Ekologik vaziyat xavfi nin g mezoni sifatida atrof mu h it nin g kompleks sifat ko'rsatkichlariga ba g` ishlangan tad q i q otlar mavjud, bunda h ar bir omil nin g mi q dori y ko'rsatkichi gig. reglamentlardan oshgan ta q dirda ekologiyaga oid vaziyatlarni balli tizimida ba h olashga imkon beradi • Iskandarova Sh.T., Atajonova R.A (2000- 2008 yy) 2424

2525-3--3- • Atrof mu h it nin g sifatini kompleks ba h olash usulidan foydalanish inson nin g yashash mu h itini nazorat q ilish tizimini takomillashtirishga imkon beradi ammo... • -ekologik a h amiyatli ob'ektlarni pasportizatsiyadan o'tkazish • -ekologik a h amiyatli ob'/i joylashtirishni h isobga olish • - h ududni h aritalashtirish • -atrof mu h it h olatini kuzatish va nazorati • -asoslangan joyni tanlash • -atrof mu h it nin g h olatini ta'riflovchi ko'rsatkichlar to'plamini tuzish 2525

2626Klinik epidemiologiya yoki Klinik epidemiologiya yoki ekologiepidemiologiya yo'nalishiekologiepidemiologiya yo'nalishi • Orol oldi minta q asi u chu n ekologik vaziyatni ta'riflovchi ko'rsatkichlar: • O'z-o'zidan yuz beradigan bola tashlashlar nin g q aytalanishi • Genetik o'zgarishlar • Rivojlanish nin g tu g` ma shaklli kamchiliklari • Turli a h oli guru h lari o'rtasidagi organizm nin g immun h olati • Biologik substratlarda kimyoviy moddalar nin g mi q dori 2626

2727TTA ITI doirasida «EkoTTA ITI doirasida «Eko logiyalogiya va inson va inson ekoeko logiyalogiya si» muammolarsi» muammolar inininin g ilmiy g ilmiy yy o`o` nalishi»nalishi» • 1.Yashash mu h itiga bo g` li q h olda a h oli nin g salomatlik h olati • 2.Organizm va atrof mu h it nin g o'zaro ta'sirini patogenetik asoslarini o'rganish • IYaM gigi y enik me'yorlashtirish va reglamentlash • 4.Ekologiyaga bo g` li q bo'lga n yu q umli va somatik kasalliklarni davolash va diagnostika muammolari 2727

2828-2--2- • 5.Ona va bolalarni salomatligini sa q lash muammosi va inson ekologiyasi • 6.Inson ekologiyasi bilan bo g` li q stomatologik kasalliklarni davolash va diagnostikasini yaratish • 7.Inson nin g yashash mu h itiga bo g` li q bo'lgan xirurgik kasalliklarni davolash va diagnostika muammolari 2828

2929AA hh olinolin inin g salomatlik g salomatlik ko'rsatkichlarini shakllanishko'rsatkichlarini shakllanish ii dada • Inson nin g yashash mu hi ti fa q at u nin g ifloslanishi b ila n cheklanib q olmaydi • Shu sababli UASh keng a h oli b ila n amaliy ishlar olib borganda inson ekologiyasiga taal l u q li bo'lgan barcha • - omillar va atrof mu h itni • -a h oli nin g yashash va turmush sharoitlar lar i • -me h nat sharoitlarini • -a h oli nin g ov q atlanish sharoitlarini • -bolalar va o'smirlar nin g tarbiyalash va o‘ q itish sharoitlarini • - h ar bir muayyan shaxs nin g turmush tarzini nazarda tutishi lozim 2929

3030E'tiboringiz uchun raE'tiboringiz uchun ra hh mat !mat ! 3030

O'xshashlar

Tibbiy parazitologiya. Tibbiy protozoologiya

Bolalar sport tibbiyoti. Uning vazifalari va zamonaviy muammolari

Tibbiy madaniyat

Tibbiy termogigrometr

Tibbiy bilimga asoslanish