logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Tibbiy parazitologiya. Tibbiy protozoologiya

Tibbiy parazitologiya. Tibbiy protozoologiya

Yuklangan vaqt:

31.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

13158.170898438 KB
Ko'chirib olish
Tibbiy parazitologiya. Tibbiy protozoologiya Maʼruza mavzusi: Parazitizmning biologik asoslarini,sodda hayvonlarning umumiy tuzilishini ,morfologik hususiyatlarini,hayotiy siklini, kasallanish taʼsirini,odam protozoy kasalliklarining tashxis usullarini va oldini olish choralarini o’rganish.  Parazitizm – Har xil turlarning antagonistik munosabat turi bo’lib, bunda bir organizm ( parazit) ikkinchisini (hujayin) oziq manbai va yashash muxiti sifatida foydalanadi va uning ulimiga olib kelmaydigan darajada zarar yetkazadi.  Parazitizm hodisasi tabiatda keng tarqalgan.Parazit formalar bo’lib barcha viruslar, ko’pchilik bakteriyalar, zamburug’lar, va baʼzi o’simliklar hisoblanadi.  Parazitologiya – parazitlar va ular qo’zg’atadigan kasalliklar haqidagi fan.  Parazitologiya – parazitizm hodisasini, parazitlarning biologiyasini, ekologiyasini, ularga qarshi kurash usullarini, parazit hujayin sistemasida ularning uzaro munosabatlarini, parazitar kasalliklarning tarqalishini, tashhisini, davolash va oldini olish choralarini o’rganadi. TIBBIY PARAZITOLOGIYA Oʼz ichiga oladi Tibbiy Protozoologiya Tibbiy gel’mintologiya Tibbiy Аraxnoentomologiya Parazitlar klassifikatsiyasi Obligat parazitlar bu butun hayoti hujayin organizmi bilan bog’lik parazitlar hisoblanadi. Parazitlik hayot tarzi evolyutsion rivojlanish jarayonida kelib chiqqan va tur belgisi hisoblanadi. (Odam askaridasi) Fakul’tativ parazitlar erkin hayot kechiradilar , lekin hujayin organizmiga tasodifan tushib qolsa, maʼlum muddat hayotchanligini saqlab qoladi, lekin hujayinning normal hayot faoliyatini bo’zadi (uy pashshasining odam ichagidagi lichinkasi) . Vaqtinchalik parazitlar hujayinda oziqlanish vaqtidagina parazitlik qiladi (chivinlar, burgalar). Doimiy parazitlar butun hayotini hujayin tanasida o’tkazadi. (bosh biti) Parazitlar klassifikatsiyasi Ektoparazitlar (tashqi) hujayinning tashqi qoplamlarida yashaydi (teri, soch). Endoparazitlar (ichki) hujayinning ichki organlarida, toqima, xujayra, ichki tana bo’shlig’ida parazitlik qiladi. Parazitlar klassifikatsiyasi Monoksen parazitlar-faqat maʼlum bir tur hujayinda yashashga moslashgan parazitlar (odam askaridasi- odam paraziti. Geteroksen parazitlar ikki yoki undan ortiq hujayin turiga ega (toksoplazma, trixinella). Hujayinlar klassifikatsiyasi Аsosiy (ohirgi, definitiv ) hujayin –parazit voyaga yetgan shaklda bo’ladigan va jinsiy ko’payadigan organizm. Oraliq hujayin parazit lichinkalik bosqichida bo’ladigan va jinssiz ko’payadigan organizm. Rezervuar hujayin parazit hayotchanligini saqlab qoladigan, tuplanadigan lekin ko’paymaydigan organizm.. PARAZITNING BERILISH MEXANIZMI- BU QOʼZGʼATUVCHINI KASALLANGAN ORGANIZMDAN BOSHQA ORGANIZMGA OʼTISH USULI ASOSIY BERILISH MEXANIZMLARI: 1) FEKAL-ORAL (AGAR OZIQ OVQAT ORQALI OʼTSA-ALIMENTAR) 2) TRANSMISSIV(GEMOTRANSFUZIYALAR, BOʼGʼIM- OYOQLILARNING CHAQISHI ORQALI ) АSOSIY BERILISH MEXANIZMLARI: 3) KONTAKT (MAISHIY KONTAKT, JINSIY KONTAKT) 4) TRASPLATSENTAR(YOʼLDOSH ORQALI) MORFOLOGIYA: KATTA VEGETATIV SHAKLI FORMA MAGNA (30-40 MKM), KICHIK VEGETATIV SHAKLI FORMA MINUTA (20-25 MKM), SISTA (8-15 MKM) trofozoit (vegetativ shakli) sista Entamoeba histolytica hayotiy sikli zararlanish yoʼllari: fekal- oral      Invazion bosqichi: sista      Invaziya manbasi: odam, sista ajratadi:     Joylashgan joyi: yoʼgʼon ichak АMYOBIAZ. KOʼP MIQDORDAGI YOʼGʼON ICHAK DEVORIDAGI QONLI YARALARNING BOʼLISHI YOʼGʼON ICHAKNING BIOPSIYA MATERIALIDAGI ENTAMOEBA HISTOLYTICA TROFOZOITLARI JIGARDAGI AMYOBIAZ ABSTSESSLARI Odam qonida bezgak parazitining rivojlanishi davralari: 1.Uzuk davri(yosh trofozoit) 2.Etuk trofozoit davri 3. Shizont 4.Makrogametot sit 5.Mikrogametots it bezgak bilan kasallangan bemor. Klinik belgilari: anemiya, gepatosplenomegaliya(jigar va taloqni kattalashuvi), bezgak huruji Bezgakning laborator tahlili: Surtmaning va yoʼgʼon qon tomchisining mikroskopiiyasi, bunda trofozoitlar, shizontlar, gametotsitlar aniqlanadi. Parazit: Toxoplasma gondii kasallik: toksoplazmoz geografik tarqalishi: hamma yerda Morfologiyasi: 4 shaklda: 1) psevdotsistalar; 2) endozoitlar; 3) sistalar; 4) ootsistalar Sista, ootsista va endozoitlar Toxoplasma gondii odam jigaridagi Toxoplasma gondi O’pka Yurak 52% III 17% II 4% I Zararlanish xavfiHomiladorlik davriHomiladorlikning turli muddatlarida homilani toksoplazmoz bilan zararlanishi havfi Homiladorlik muddati oshishi bilan homilaning zararlanishi xavfi oshadi Tugʼma toksoplazmozning klinik koʼrinishlari: Gidrotsefaliya, mikrotsefaliya, xorioretinit, gepatosplenomegaliya, toshmalar Morfologiyasi: Vegetativ shakli, 15-40 mkm uzunlikda, harakatchan, egilgan ikki uchi ingichkalangan bir xivchinli, undulirlangan membranali Trypanosoma brucei gambiense odam qonida (x5500 marta kattalashganligi) ) se-se pashshasi (Glossina palpalis) – Trypanosoma brucei gambiense spetsifik tashuvchisi Kasallik: Аmerika triponosomozi yoki shagas kasalligi Geografik tarqalashi: Janubiy va Markaziy Аmerika Morfologiya: 1 ) tripanosomal shakllari (xivchinli) 15-20 mkm qonda uchraydi va leyshmaniya shakllari (xivchinsiz) 2,5-6,5 mkm toʼqimalarda uchraydi. Zararlanish yoʼllari: 1 ) triatom qandalasining chaqishi orqali (rod Triatomidae); 2) transplatsentar, 3) Qon quyiladi. Rezervuar xoʼjayinlar: odam, zirxlilar, opposumlar, tulkilar, maymunlar, itlar, mushuklar, choʼchqalar Toʼplanidigan joyi: qon(kasallik boshlanishida), hujayrada, limfa tugunlarida, taloqda, jigarda, miyada, muskullarda Parazit: Trypanosoma cruzi Tritom qandalasi Triatomidae avlodi - Trypanosoma cruzi spetsifik tashuvchisi Trypanosoma cruzi – 1909 yilda D.D.Chagos tomonidan Braziliyada ochilgan. Kasallik: teri leyshmaniozi Geografik tarqalishi: Osiyo, Afrika Morfologiyasi: Leyshmaniya shakli(xivchinsiz) hoʼjayra shakli 2-4 mkm, umurtqalilar. Organizmda hosil boʼladi. Leptomanad shakli(xivchinli) 10-15 mkm iskabtopar organizmda hosil boʼladi zararlanishi: transmissiv – iskabtoparning chaqishi orqali (Phlebotomus avlodi). Rezervuar hoʼjayinlari: odam, it, kemiruvchilar, kalamush, sichqon, yumronqoziq. Toʼplangan joyi: teri hoʼjayralari(kaft va oyoq tovoni va boshning sochli qismidan tashqari). Parazit: Leishmania tropica Phlebotomus avlodiga kiruvchi - Leishmania tropica spetsifik tashuvchisi Kasallik: lyamblioz Geografik tarqalishi: hamma yerda Hoʼjayin: Odam Zararlanish yoʼllari: fekal-oral (alimentar) Invazion bosqichi: sista Invaziya manbasi: sista ajratuvchi odam Toʼplanadigan joyi: ingichka ichak, oʼt yoʼllari Parazit: Lamblia intestinalis Lamblia intestinalis morfologiyasi: 1) trofozoit(vegetativ shakli) bilaterial simmetriyaga ega, noksimon shaklda, 2 yadroli, organellalari simmetriyali(4 juft xivchin, 2 aksostil yopishuvchi disk), 9-18 mkm 2) Sistasi oval, 4 yadroli, qoldiq xivchinli 10-14 mkm Lamblia intestinalis Hayotiy sikli Lamblia intestinalis 12 barmoqli ichakda. Elektron mikro rasm (x5500 marta kattalashgani) ) Trichomonas vaginalis morfologiyasi: trofozoit(vegetativ shakl) noksimon shaklda, 1 yadroli, 5 xivchinli, 1 aksostil, 15-30 mkm Laborator tashxisi: Qin va uretradan olingan surtmaning mikroskopik tekshiruvi(vegetativ shakl aniqlanadi)    Oldini olish chorasi: shaxsiy: prezervativ ishlatish; jamoat: kasallarni davolash, genekologik va urologik asboblarni sterilizatsiyalash Morfologik trofozoit (100-200 mkm) oval, ikkita yadroga ega, kipriklar, sitostom, anal teshik(tsitoproksi), qisqaruvchi vakuol. E’tiboringiz uchun raxmat!

O'xshashlar

Tibbiy parazitologiya 2
Tibbiy madaniyat
Tibbiy termogigrometr
Tibbiy bilimga asoslanish
Tibbiy bilimga asoslanish