Sovuq urishi - Tibbiyot - Slaydlar

Sovuq urishi

Yuklangan vaqt:

07.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

14896.955078125 KB

Ko'chirib olish

SOVUQ URISHI DEB, PAST HARORATNING TA’SIR QILISHI NATIJASIDA TO'QIMALAR NEKROZI VA REAKTIV YALLIG'LANISHGA AYTILADI. ORTIQCHA NAMLIK, MIKROIQLIMNING BUZILISHI, TOR KIYIM VA POYAFZAL, QON AYLANISHINING BUZILISHI, GIPOVITAMINOZ VA SHU KABILAR SOVUQ URISHI UCHUN QULAY SHAROIT YARATADI. UNING ASOSIY SABABI TO'QIMALAR ISHEMIYASI BO'LIB, QON AYLANISHI SEKINLASHADI, 20 FOIZ HOLLARDA QO'L-OYOQ SHIKASTLANADI .

SOVUQ URISHINING TO'RT DARAJASI FARQ QILINADI

I DARAJALI SOVUQ URISHI • TO'QIMANING 40 DAQIQADAN 60 DAQIQAGACHA SOVUQ URISHI FAQATGINA TERIGA TA’SIR QILADI, VAQTINCHA QON AYLANISHI BUZILADI. SOVUQ TA’SIRIDA TERI RANGSIZLANADI, QONSIZLANADI VA QOTADI («NUQSONLI» YOKI «KO'RINM AS» DAVR). SOHA ISITILISHI BILAN TOMIRLAR SPAZMI KAMAYADI, GIPEREMIYA FAZASI BOSHLANADI. PLAZMA ATROFDAGI TO'QIMALARGA CHIQADI, SHIKASTLANGAN TO'QIMADA SHISH PAYDO BO'LADI. 1-2 HAFTA ICHIDA QON AYLANISHI NORMAL BO'LADI, SOVUQ URISH BELGILARI YO'QOLADI. TERI ISSIQ, QIZARGAN, BA’ZAN QO'NG'IR-KUK RANGGA EGA BO'LADI, SHISH VUJUDGA KELADI. «SOVUQ URISH BEZI» KO'K-QIZIL RANGNI ESLATIB, OG'RIYDI VA QICHISHADI. AGAR TERINING YUZAKI SOVUQ URISHI TEZ-TEZ TAKRORLANSA, EPIDERMIS QORAMTIR-KO'K RANGDA SHISHADI, BU SOVUQ TEGISHI DEYILADI. BUNDAY HOLAT KO'PROQ QO'L- OYOQ BARMOQLARIDA, TOVONDA, QULOQ, BURUNDA UCHRAYDI .

II DARAJALI SOVUQ URISHDA • TERINING MALPIGI QAVATIGACHA YUZAKI NEKROZ BO'LADI. SOVUQ TA’SIRIDA TOMIRLAR SPAZMI KUCHLI VA UZOQ DAVOM ETADI, SO'NGRA TO'QIMALARNING ISITILISHI ULARNI KISLOROD OCHLIGIGA - YETISHMOVCHILIGIGA OLIB KELADI. ZARARLANGAN TO'QIMALARDA PLAZMANING TEZ VA KUCHLI CHIQISHI TERINING EPIDERMIS QAVATINI KO'TARIB, QIZG'IM TIR-SEROZ SUYUQLIGI BO'LGAN PUFAKCHALAR HOSIL QILADI. KO'KQIZIL TERI SATHI OG'RIYDI, SHISHADI.

III-DARAJALI SOVUQ URISHDA • TERINING CHUQUR QAVATLARI VA TERI OSTI YOG' QAVATI ZARARLANADI. O 'LGAN TO'QIM ALARDA QAYTARIB BO'LM AYDIGAN O'ZGARISH RO'YOBGA KELIB, KO'KIMTIR TUS OLADI. K O'PINCHA TOMIRLAR TROMBOZI BO'LADI, M A’LUM VAQT O'TGACH DEMARKATSION CHIZIQQA EGA BO'LGAN TOTAL NEKROZ KUZATILADI. AGAR UNGA INFEKSIYA TUSHSA, H O ‘L GANGRENA BOSHLANADI.

IV DARAJALI SOVUQ URISHDA • TERINING CHUQUR QAVATLARI, HATTO SUYAKLAR HAM NEKROZGA UCHRAYDI. 4-6 KUN O'TGACH ANIQ O 'LG AN TO'QIM ALAR BELGILANADI, NEKROZ CHUQURLASHA BORADI. 7-10 KUN DAVOM IDA BEMOR HARORATI KO'TARILIB, YUQORI LEYKOTSITOZ, SIYDIKDA OQSIL ANIQLANADI. 1,5-2 OY ORASIDA O'LGAN TO'QIMALAR O'Z-O'ZIDAN KO'CHIB AMPUTATSI. YAGA UCHRASHI MUMKIN, HARORAT SUBFEBRIL BO'LADI. SOVUQ URGAN OYOQ VA QO‘LLARNING PANJALARI 4 HAFTALAR ICHIDA, TOVON ESA 1-2 OY ORASIDA UZILIB TUSHADI.

• SOVUQ URISHDA TO'QIMALAR O'LISHINING ASOSIY SABABLARIDAN BIRI QON AYLANISHINING BUZILISHI BO'LIB, DISTAL TOMIRLAR QISQARGANI HOLDA TERMINAL QON AYLANISHI UNDAN FARQLI O'LAROQ ATONIK KENGAYADI. BUNDA KAPILLYARNING VENOZ QISMIDA QONNING SEKINLASHISHI VA TO'XTAB QOLISHI KUZATILADI. T O 'Q IM ALARD A KISLOROD YETISHM OVCHILIGI M IKROTSIRKULYATSIYANING PASTLIGIDAN DALOLAT BERADI. SHU BILAN BIRGA GEMOLIZLANGAN ERITROTSITLAI PLAZMAGA ARALASHIB, ZARARLANGAN QON TOMIRLAR DEVORI ORQALI SOVUQ URGAR TO'QIMALARGA CHIQADI. BU HOI SHISH VA TERINING KUCHLI SIANOZINI HOSIL QILADI KISLORODNING YETISHMASLIGI HAMMA QAVAT TO'QIMALARNI, HATTO SUYAKLAM: HAM NEKROZGA UCHRATADI .

KLINIKASIDA IKKI DAVR FARQLANADI: • REAKTIV DAVRGACHA BO'LGAN DAVR VT REAKTIV DAVR. • REAKTIV DAVRIGACHA SHIKOYATLAR KAM UCHRAYDI. SHIKASTLANGAN SOHS RANGSIZLANGAN, SEZGIRLIK BUZILGAN BO'LADI. SHISH KUZATILMAYDI. • REAKTIV DAVR ESA SOVUQ TA’SIRI TO'XTATILGACH RO'YOBGA KELADI. BEMOI ISITILGANDAN KEYIN QON AYLANISHI BOSHLANGACH, SOVUQ URISH DARAJASIN ANIQLASH MUMKIN BO'LADI. UNING BELGILARI SOVUQ URISHNING KUCHLILIGI DAVOMLILIGIGA BOG'LIQ BO'LADI. TEZKOR KONTAKT SOVUQ URISHLAR QATTIC MUZRLAGAN METALLAR, ASHYOLAR, KARBONAT ANGIDRID (-110°C) YOKI ERIGAN HAVE (-140°C) TA’SIRIDA RO'YOBGA CHIQADI. KO'PINCHA KONTAKT SOVUQ URISH BURUN QO'L- OYOQ, YUZ, LAB, TIL VA QULOQDA KUZATILIB, ODATDA III VA IV DARAJAL BO'LADI.

BIRINCHI YORDAM VA DAVOLASH • REAKTIV DAVRDA DAVOLASH TOMIRLAI SPAZM INI YO'QOTISHGA QARATILGAN BO'LIB, BUNDA KISLORODGA BO'LGAR EHTIYOJNI QONDIRISH ZARUR. BUNING UCHUN VAZOKONSTRIKTOR HOLATNI YO'QOTISL KERAK, TOMIR ICHIGA KISHI HARORATIDAN YUQORIROQ ISITILGAN SUYUQLIKLAI YUBORILADI VA BEMOR ISITILADI. SOVUQ URGAN JOYNI QOR BILAN ISHQALASL INFEKSIYA TUSHIRISH IMKONI BO'LGANI UCHUN ZARARLIDIR. MAHALLIY SOHA SPIRT GIBITAN SUYUQLIGI YOKI TERI RANGIGA TA ’SIR QILMAYDIGAN ANTISEPTIK MODDALA BILAN DIZENFEKSIYA QILINADI VA ISITUVCHI STERIL DOKA, PAXTA BOG'LAB QO'YILADI. • SOVUQ URGAN SOHANI TEZ ISITISH MAHALLIY NEKROZGA OLIB KELISHI MUMKIN, AYNIQSA ISSIQ SUVLI VANNAGA TUSHIRISH MUMKIN EMAS. REAKTIV DAVRDA DAVOLASH SOVUQ URISHINING DARAJASIGA BOG'LIQ.

BIRINCHI DARAJALI SOVUQ URISHDA • QURUQ BOG'LAM VA KEYINCHALIK FIZIOTERAPIYA (UVCH, ULTRABINAFSHA NURLANTIRISH) TAVSIYA QILINADI.

IKKINCHI DARAJALI SOVUQ URISHDA • BIRLAMCHI XIRURGIK ISHLASH BAJARILIB, TERI YUQORIDA QAYD QILINGANIDEK TAYYORLANADI. SOHAGA SALBIY TA’SIR QILMAYDIGAN SURTMA DORILAR, FIZIOTERAPIYA QO'LLANILADI.

UCHINCHI VA TO‘RTINCHI DARAJALI SOVUQ URISHIDA • SOHA 70°C SPIRT BILAN TO ZALAN IB , QURUQ STERIL B O G 'LA M QO'YILADI, QURUQ GANGRENADA DEZINFEKSIYALOVCHI TEZ QURIYDIGAN ERITMALAR BOG'LANADI. III-IV DARAJALI SHIKASTLARDA 3-5 KUNDA ERTA NEKREKTOMIYA QILINADI. BU QO'L-OYOQDA UZUNASIGA KAPILYAR QON PAYDO BO'LGUNCHA BAJARILADI. NAM GANGRENADA PROTEOLITIK FERMENTLAR, GIPERTONIK SUYUQLIGI BILAN BOG'LANADI. D EM ARKATSION CHIZIQ PAYDO BO'LGANDA NEKREKTOMIYA KO'RSATM A BO'YICHA AMPUTATSIYA YOKI EKZARTIKULYATSIYA BAJARILADI. XIRURGIK ISHLOV BERISHNI OG'RIQSIZLANTIRISH BILAN OLIB BORISH ZARUR.

UMUMIY SOVQOTISH • UMUMIY SOVQOTISH KAM HARAKAT QILGANDA SOVUQ TA ’SIRIDA PAYDO BO'LADI. TINCHLIK PAYTIDA KAM UCHRAYDI (KEMA HALOKATI, ALPINISTLARDA KO'NGILSIZ VOQEALAR, ALKOGOLDAN CHUQUR ZAHARLANISH, HUSHDAN KETISH, KOMA HOLATI VA B.). • URUSH DAVRIDA UMUMIY SOVQOTISH KO'P UCHRAYDI, UNDA QON KETADI, SHOK TA ’SIRIDA TANA HARORATI PASAYIB KETADI VA ORGANIZM SOVUQ URISHGA MOYIL BO'LADI. SOVUQ AVVALO TANA HARORATINI PASAYTIRADI, PERIFERIK TOMIRLAR LISQARIB TERI OQARADI, U ELASTIKLIGINI YO'QOTIB, QURIB, G'ADIR-BUDUR BO'LADI «G'OZ» TERISI), MUSHAKLAR QISQARISHI NATIJASIDA TUK VA SOCHLAR TIKLANADI, TANA HARORATI 35°C DA YUZ OQARADI. SIANOZ, TIZZA, TOVON VA JINSIY ORGANLARDA OG 'RIQ BO'LADI, SIYDIK KELISHI TEZLASHADI (POLIURIYA «SOVUQ DIUREZI»). KAYFIYAT BUZILIB BEFARQLIK, APATIYA PAYDO BO'LADI, CHARCHASH UYQUG ORTADI. BEMORDA GALLYUTSINATSIYA YUZAGA KELIB, BEMOR O'ZINI ISSIQ UYDA LEB HIS QILADI.

UMUMIY SOVQOTISH TO'RT FAZADAN IBORAT • SOVISHNING BIRINCHI FAZASIDA CHEKKA VAZOKONSTRIKSIYA TUFAYLI ISSIQLIK LOSIL BO'LISHINING KO'PAYISHI NATIJASIDA BEMOR HARORATI +37°C ATROFIDA URADI. • IKKINCHI FAZASIDA MAKSIMAL ISSIQLIK BO'LISHIDAN TASHQARI (FAOL HARAKAT, NUSKUL TREMORI) BEMOR TANA HARORTI 1-2°C TUSHADI. OQARGAN, SOVIGAN TERIDA OG‘RIQ PAYDO BO'LADI. BEMOR O‘Z HUSHIDA BO'LIB REFLEKSLAR SAQLANIB QOLIB, YENGIL PSIXIK QO'ZG'ALISH SEZILADI. • UCHINCHI FAZASIDA HARORAT 34-27 S GACHA PASAYADI. MUSHAK TREMORI QOTISHGA O'TADI. 30°C HARORATGACHA YURAK URISHI BIR ME’YORDA BO'LADI, 30°C DAN PAST BO'LGANDA DASTLAB YURAK YETISHMOVCHILIGI VUJUDGA KELADI, ARITMIYA, BRADIKARDIYA KUZATILADI. • TO‘RTINCHI FAZASIDA BEMOR TANASI HARORATI 27°C GACHA PASAYIB, TANA A’ZOLARI FUNKSIYASI TO'XTAYDI, SOXTA O'LIM BELGILARI PAYDO BO'LADI. NAFAS OLISH, TOMIR URISHI ZO'RG'A ANIQLANADI, REFLEKSLAR BO'LMAYDI. KEYINCHALIK O'LIMGA OLIB KELISHI KUZATILADI.

DAVOLASH • AGAR SOVUQ TA’SIRI O'Z VAQTIDA TO'XTATILSA, BEMORNI O'LIMDAN SAQLAB QOLISH MUMKIN. AVVAL UNI ISITISH, AGAR BEMOR HUSHIDAN KETMAGAN BO'LSA, QAYNOQ ICHIMLIKLAR (CHOY, KOFE) BERILADI. SUN’IY NAFAS OLDIRILADI VA BILVOSITA YURAK MASSAJ QILINADI. • 4 SOATLIK INTERVAL BILAN GIDROKARBONAT NATRIY ARTERIYA YOKI VENA TOMIRIGA YUBORILADI. AGAR SOVUQ OLISH O'Z VAQTIDA TO'XTATILGAN BO'LSA, ORGANIZM A ’ZOLARI FUNKSIYASI TEZDA O'Z HOLIGA KELADI

O'xshashlar

Kuyishlar, sovuq urishi va elektrotravma

Sovuq olish, kuyish, va ularning turlari. Desmurgiya. Bog’lamlarning turlari

Qon ketish va birinchi tez yordam

Immobilizatsiya. Uzoq muddatli bosib qolish sindromi

Yallig’lanish