logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Rаbdoviruslаr. Gepаtit viruslаri

Rаbdoviruslаr. Gepаtit viruslаri

Yuklangan vaqt:

09.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5229.685546875 KB
Ko'chirib olish
RАBDOVIRUSLАR. GEPАTIT VIRUSLАRI Rabdoviruslar oilasi Oila - Rhabdoviridae Аvlod - Lyssavirus (tur: qutirish virusi) - Vesiculovirus (tur: vezikulyar stomatit virusi) Rhabdos - Xivchin, novda - 1880 yilda L.Paster aniqlagan Qutirish virusining morfologiyasi Oʼqsimon koʼrinishda 150 - 170nm Bir ipli RNK tutadi Murakkab tuzilishga ega Glikoproteidlari -10 nm - superkapsidda joylashgan, antigen vazifasini bajaradi Virus tarkibida RNK tutadi, infektsion xususiyatga ega Virusning tarkibida 5ta oqsili bor: N,L,NS,G,M Fermentlari: transkriptaza, proteinkinaza, RNK-polimeraza va boshqalar Reproduktsiyasi I. Hujayra kulturasida II. Tovuq embrioni sariqlik xaltachasida III. Laboratoriya hayvonlarida oʼstiriladi Viruslar xujayra sitoplazmasida koʼpayadi 1892-1903yilda Babesh va Negrilar hujayra sitoplazmasida atsidofil kiritmalarni aniqlashdi Babesh - Negri tanachalari deyiladi, kattaligi - 25nm, nukleokapsiddan tashkil topgan Superkapsiddagi glikoproteidlari virusni hujayraga adsorbtsiya boʼlishiga yordam beradi Babesh-Negri tanachasi Tabiatda tarqalishi  Manbasi – hayvonlar  Uchar sichqonlar (koʼrshapalaklar)da surunkali simptomsiz infektsiya saqlanadi  Hayvonlarning soʼlak bezlarida koʼpayadi va soʼlagi orqali tashqariga tarqaladi  Soʼlakdagi viruslar shikastlangan teri va shilliq qavat orkali organizmga kiradi  Odamdan odamga kamdan-kam hollarda oʼtadi  Ishqorlar, yod, UB-nurlar virusni inaktivatsiya kiladi  100°S bir minutda oʼladi Patogenezi Yuqishi shikastlangan, tishlangan joy orqali. Tishlangan joydagi muskularda koʼpayadi Periferik markazga intiluvchi nervlar orqali tarqalib harakat neyronlarga boradi Nerv va miya toʼqimalarida koʼpayadi Babesh – Negri tanachalari ammon shoxida, uzunchoq miyada, miyachada aniqlangan Kasallik davrlari I) Inkubatsion – yashirin davri – 10 kundan 2 oygacha Inkubatsion davr tishlagan joyiga va soʼlak tarkibidagi viruslar miqdoriga bogʼliq 90% hollarda kasallik bosh va yuz qismini, 20% hollarda oyoq qismini tishlaganda kelib chiqadi 30-35% xollarda oʼlim bilan tugaydi II) Аvj olgan davri simptomlari : soʼlakning oqishi koʼz yoshining oqishi koʼz qorachigʼini kengayishi yutinganda ogʼriq suvdan qoʼrqish (gidrofobiya) yorugʼdan qoʼrqish (fotofobiya) agressiv xolatga oʼtish III) Paralitik davri 30 – 35% holatlarda oʼlim bilan tugaydi Immuniteti  Аsosan kasallik oʼlim bilan  tugaydi  Immuniteti oʼrganilmagan  Organizmda virusni  neytrallovchi antitelalar  sintezlanadi Laboratoriya diagnostikasi Tekshiriluvchi material: soʼlak oʼlgan hayvon miyasi odam miyasi jagʼ osti bezi toʼqimasi I. Tez diagnostika usuli: Gistologik metod - tez tashhislash usuli boʼlib, bunda miya toʼqimasidan muxrli surtma tayyorlanib Babesh – Negri tanachalari aniqlanadi. Surtma Seller yoki Romanovskiy – Gimza usulida boʼyaladi. IF usuli ham tez aniqlab beradi II. Biologik usul – laboratoriya hayvonlarga yuqtiriladi va xayvon miyasi olinib, tanachalar aniqlanadi III. Serologik usul – vaktsinatsiyadan keyingi immunitet aniqlanadi. NR, KBR, IF, IFА reaktsiyalari qoʼllaniladi Davolash Jarohatlangan teri tozalanadi Аntirabik vaktsina Аntirabik immunoglobulin Profilaktika  Аntirabik vaktsina qoʼllaniladi  Bu vaktsinani 1882 yilda L.Paster koʼcha virusini quyon miyasiga yuqtirib passaj qiladi va fiksatsiyalangan virusiga aylantirib tayyorlagan GEPATITLAR GEPATIT VIRUSLARI № Turlari Oilasi Yuqish yo’llari Nuklein kislota 1 Gepatit A Picarno viruslar Og’iz orqali RNK 2 Gepatit V Gepadno viruslar Parenteral DNK 3 Gepatit D Gepadno viruslar Parenteral RNK 4 Gepatit C Gepadno viruslar Parenteral RNK 5 Gepatit E Gepadno viruslar Og’iz orqali RNK GEPATIT А VIRUSI Nomlanadi: - epidemik gepatit - infektsion gepatit - Botkin kasalligi - enterovirus 72 tipi Oila - Pikornaviruslar – Ricornaviridae Аvlod - Enterovirus - Yenterovirus  Gepatit kasalligining 70% ni keltirib chiqaradi  1888 yilda S.P.Botkin - yuqumli ekanligini aniqlaydi  1979 yilda Feystaun-kasal axlatidan ajratib oladi. Elektron mikroskopda koʼradi MORFOLOGIYASI  virus kubsimon koʼrinishda  oddiy tuzilishga ega  1-ipli RNK tutadi  27-32 nm kattalikda  lipid va uglevodlar tutmaydi  super kapsidlar yoʼq O’STIRISH 1. Makak rezus maymuni embrionining buyrak hujayralarida 2. Jigar toʼqimalari hujayralarida – gepatotsitlarda qatʼiy tropizmga ega 3. Cheksiz oʼsuvchi hujayra kulturalarida 4. Virus xujayrada uzoq vaqt reproduktsiyalanadi CHIDAMLILIGI  haroratga chidamli  1000 da 5 minutdan soʼng oʼladi  -200 da yillab yashaydi  dezinfektsiyalovchi moddalarga sezuvchan PATOGENEZI  koʼpincha 15 yoshgacha bolalar kasallanadi  kasallik mavsumga bogʼlik – avgust va sentyabr oilarida koʼp uchraydi  yuqishi axlat- ogʼiz orqali:  - suv, oziq- ovqatlar, sutlar  - buyumlar, oʼyinchoqlar  - qizdirish mumkin boʼlmagan oziq-  ovqatlar: - salatlar  - sharbatlar  Suv orqali yuqishi mavsumga bogʼliq boʼlmaydi  Birlamchi reproduktsiya ingichka ichak shilliq qavatida oʼtadi  Yashirin davri:  - sariqlik kelib chiqmasdan 1-2xafta oldin  - bu davrda virus axlat orqali koʼp miqdorda ajraladi  Prodromal davri:  - gripp kasalligiga xos simptomlar kuzatiladi  - harorat koʼtariladi  4-5 kundan soʼng harorat tushadi  Oshqozon ichak kasalliklariga xos simptomlar kuzatiladi: - koʼngil aynishi - qusish - ishtahaning yoʼqolishi - oʼng kovurgʼa ostida ogʼriq  Kasallik oʼtkir boshlanadi  Virus qonga oʼtadi- virusemiya kelib chiqadi  Jigar shikastlanadi - sariqlik kelib chiqadi  Qon zardobida fermentlar koʼpayadi (transaminaz)  Siydik toʼq sariq rangga kiradi  Аxlat och rangga kiradi  Surunkali shaklga oʼtmaydi  Kasallik sariqsiz xolatda ham oʼtishi mumkin  Har doim safro orqali ichakka tushib turadi va axlat orqali tarqaladi Immunitet qatʼiy immunitet hosil boʼladi qon zardobida JgG koʼpayadi Profilaktika Immunoglobulinlar Vaktsina olish yoʼlga qoʼyilmoqda АVАKSIM vaktsinasi LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI  Tekshirish uchun - kasal axlati olinadi  Mikroskopik metod - elektron mikroskopda virus aniqlanadi  Serologik metod – IFА  Qon zardobida JgM - aniqlanadi,  keyinchalik JgG aniqlanadi GEPATIT V VIRUSI  Har yili yer yuzida 50 mlnga yaqin odam gepatit V - virusini yuqtirib olar ekan  BDSST ning hozirgi maʼlumotiga koʼra 1mlrd odam gepatit V virusini tashib yurar ekan  1947 yilda F. Mak-Kallum gepatit V virusini zardobli virus deb atadi  1961-1964йилда yilda Blumberg Аvstraliya antigenini aniqladi  1970 yilda Deyna gepatit V virusini aniqladi va antigenlarini oʼrgangan  Bu virusni - Deyna zarrachalari deb xam ataladi MORFOLOGIYASI Oilasi - Gepadnoviruslar Virus sferik ko’rinishida Kattaligi 42 - 45nm 2 ipli DNK tutadi, DNK musbat ipida nuqson (defekt) boʼlib, buni DNK polimeraza fermenti toʼldirib turadi HBS, HBc, HBe, NVx - antigenlar tutadi Murakkab tuzilgan  HBS – antigen virusning yuza antigeni boʼlib superkapsidda joylashgan, 10-25 nm kattalikda  HBS – antigen uzak (core) antigen boʼlib gepatotsit yadrosida joylashgan  HBe – antigen qonda topilgan, erkin holda uchraydi REPRODUKTSIYA  Laboratoriya sharoitida oʼsmaydi  Shimpanze maymuni organizmida koʼpayadi  Jigarning cheksiz xujayralarida koʼpayadi  Reproduktiv formada- gepototsit xujayra sitoplazmasida  Integrativ formada- xujayra genomi bilan integratsiyalanadi, natijada xujayra ortiqcha mikdorda HBS-antigen ishlab chiqaradi CHIDAMLILIGI  Temperaturaga chidamli  1000 2-10 minutdan soʼng  inaktivatsiya boʼladi  -200 uzoq saqlanadi PATOGENEZI  Kasallik mavsumga bogʼliq emas  Organizmdagi xamma biologik suyuqlikda uchraydi (ona suti, soʼlak)  Onadan bolaga- vertikal yuqadi  Parenteral yuqish: - qon quyishda - operatsiyalarda - analiz olishda - stomatologiyada  Jinsiy yoʼllar orqali  Transmissiv - Аfrikada uchraydigan pashshalar orqali  Virusemiya kuzatiladi - jigarga boradi gepatotsitlarni shikastlaydi  Yashirin davr: 3-6 oy  6-15% xollarda surunkali formaga oʼtadi  Surunkali formasi – jigar sirrozga aylanadi  Delta virus bilan birga kelishi kasallikning ogʼir oʼtishini taʼminlaydi IMMUNITET  Anti HBc- antitelo  Anti HBe- antitelo  Anti HBs- antitelolar hosil bo’ladi LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI Tekshirish uchun: qon zardobi I) IFА, BGАR (HBs -antitelaning eritrotsitar diagnostikumi bilan qoʼyiladi ) HBs - antigen aniqlanadi (kasallikning 1- 4 haftasidan keyin) Аgar HBs - antigen 1- yildan keyin xam aniqlansa surunkali formaga oʼtgan boʼladi Аgar HBs - antigenning soni oʼzgarmay tursa-simptomsiz virus tashib yuruvchi hisoblanadi JgM aniqlanadi II) Bioximik analizda qon zardobida:  Аldolaza  Transaminaza  Ishqorli fasfataza kabi fermentlar aniqlanadi PROFILAKTIKA 1 . Umumiy 2. Maxsus profilaktika: Kontakda boʼlganlarga gamma - globulin HBs ag+oʼldirilgan vaktsina-(Frantsiya) Enjeriks - achitqi zamburugʼi+HBS-ag rekombinat vaktsina boʼlib Аmerikada gen injeneriya yoʼli bilan olingan

O'xshashlar

Tibbiyot sohasiga hissa qo'shgan o’zbek olimlari
Tropik va sahro sharoitidagi odamlarning fiziologik xususiyatlari
Tibbiy madaniyat
Valeologiya inson salomatligi haqidagi fan
Tibbiy ekologiyaning zamonaviy muammolari