Qon fiziologiyasi - Tibbiyot - Slaydlar

Qon fiziologiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4087 KB

Ko'chirib olish

QON FIZIOLOGIYASIQON FIZIOLOGIYASI www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

REJA:REJA: Qon tizimiga umumiy tavsifnoma.Qon tizimiga umumiy tavsifnoma. Qonning tarkibi va miqdori.Qonning tarkibi va miqdori. Qon funksiyalari.Qon funksiyalari. Qonning fizik va kimyoviy Qonning fizik va kimyoviy xususiyatlari.xususiyatlari. Qon guruhlari, rezus faktor.Qon guruhlari, rezus faktor. Qonning ivishi.Qonning ivishi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon tizimiga umumiy tavsif.Qon tizimiga umumiy tavsif. Organizmning ichki Organizmning ichki muhiti qon va limfa muhiti qon va limfa to’qimalaridan to’qimalaridan tashkil topgan tashkil topgan bo’lib, organizmni bo’lib, organizmni himoya qilish va himoya qilish va trofik (oziqlantirish) trofik (oziqlantirish) vazifasini bajaradi.vazifasini bajaradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

QON organizmning QON organizmning ichki muhiti suyuqlik ichki muhiti suyuqlik va qon va qon hujayralaridan hujayralaridan tuzilgan.tuzilgan. QON ichki muhit QON ichki muhit hujayralarini yuvadi hujayralarini yuvadi va ularga moddalar va ularga moddalar almashinuvi uchun almashinuvi uchun zarur oziqlarni zarur oziqlarni yetkazib beradi.yetkazib beradi. Organizmning tashqi Organizmning tashqi muhiti o’zgaruvchan muhiti o’zgaruvchan bo’lsa, ichki muhiti bo’lsa, ichki muhiti o’zgarmasdir. o’zgarmasdir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ichki muhit o’z tarkibi, fizik – kimyoviy Ichki muhit o’z tarkibi, fizik – kimyoviy xossalari (osmotik bosimi, reaksiyasi va xossalari (osmotik bosimi, reaksiyasi va harorati) o’zgarmas doimiyligi organizm harorati) o’zgarmas doimiyligi organizm yashashi uchun zaruriy omildir.yashashi uchun zaruriy omildir. Qon a’zolarning hujayralari bilan(ko’mik va Qon a’zolarning hujayralari bilan(ko’mik va taloqdan tashqari) bevosita qo’shilmaydi.taloqdan tashqari) bevosita qo’shilmaydi. Qon tarkibi bir xil saqlanib turishi uchun u Qon tarkibi bir xil saqlanib turishi uchun u doimiy aylanib yurishi shart. Qonning doimiy doimiy aylanib yurishi shart. Qonning doimiy harakati bevosita yurak faoliyati orqali harakati bevosita yurak faoliyati orqali ta’minlanadi. Yurak faoliyati to’xtab qolishi ta’minlanadi. Yurak faoliyati to’xtab qolishi bevosita qon aylanishining ham to’xtashiga bevosita qon aylanishining ham to’xtashiga va organizmning halok bo’lishiga olib keladi. va organizmning halok bo’lishiga olib keladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Quyidagi markazlarda qon Quyidagi markazlarda qon to’planish miqdori.to’planish miqdori. 16 % teri suyuqligida 16 % taloqda46 % harakatda 20 % jigarda www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

A’zolar qon plazmasidan ajralgan to’qima A’zolar qon plazmasidan ajralgan to’qima suyuqligi (interstitsialsuyuqlik)bilan suyuqligi (interstitsialsuyuqlik)bilan oziqlanadi.oziqlanadi. Odam qonini kolloid eritma deb xisoblash Odam qonini kolloid eritma deb xisoblash mumkin.mumkin. Bu eritmada uch tipdagi hujayralar; qizil va Bu eritmada uch tipdagi hujayralar; qizil va oq qon tanachalari hamda qon plastinkalari oq qon tanachalari hamda qon plastinkalari qalqib yuradi. qalqib yuradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Odam organizmida Odam organizmida (o’rtacha 70kgodamda) (o’rtacha 70kgodamda) o’rtacha 4,5 – 5 l qon o’rtacha 4,5 – 5 l qon bo’ladi.bo’ladi. Qon hujayra Qon hujayra tashqarisidagi suyuqlik tashqarisidagi suyuqlik hisoblanib tana hisoblanib tana massasini 7%ini tashkil massasini 7%ini tashkil qiladi.qiladi. Qon plazmasi tana Qon plazmasi tana massasining 4,5 – 5 % massasining 4,5 – 5 % ini tashkil qiladi. ini tashkil qiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon suyuq qismi Qon suyuq qismi plazma, plazma, qizil qon qizil qon tanachalari tanachalari eritrositlar, eritrositlar, oq qon oq qon tanachalari tanachalari leykositlar leykositlar va qon va qon plastinkalari plastinkalari trombositlartrombositlar dan iborat.dan iborat. Qon plazmasi 55%, shakilli elementlar Qon plazmasi 55%, shakilli elementlar 45%ni tashkil etadi.45%ni tashkil etadi. Katta yoshli odamda qonning solishtirma Katta yoshli odamda qonning solishtirma og’irligi 1,058-1,062, plazmaniki 1,025 – og’irligi 1,058-1,062, plazmaniki 1,025 – 1,034, eritrositlarniki 1,090 bo’ladi.1,034, eritrositlarniki 1,090 bo’ladi. Suvning yopishqoqligi 1,Suvning yopishqoqligi 1, Qonning yopishqoqligi 5,Qonning yopishqoqligi 5, Plazmaniki 1,7 – 2,2 ga teng.Plazmaniki 1,7 – 2,2 ga teng. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon plazmasi.Qon plazmasi. Qonning suyuq qismi, murakkab Qonning suyuq qismi, murakkab tuzilma. Plazma anorganik tuzlar, tuzilma. Plazma anorganik tuzlar, organik kristolloidlar va organik kristolloidlar va kolloidlarning suvli eritmasidir.kolloidlarning suvli eritmasidir. Plazma tarkibi; 90 – 92% suv, 7 – 8% Plazma tarkibi; 90 – 92% suv, 7 – 8% oqsil, 0,9% tuz va 0,1% oqsil, 0,9% tuz va 0,1% gulyukozadan iborat doimiy tuzilma, gulyukozadan iborat doimiy tuzilma, kuchsiz ishqoriy reaksiyaga ega pH – kuchsiz ishqoriy reaksiyaga ega pH – 7,36.7,36. Plazma oqsili tarkibida albuminlar 4 Plazma oqsili tarkibida albuminlar 4 – 5%, fibrinogen 0,2 – 0,4%, – 5%, fibrinogen 0,2 – 0,4%, globulinlar 2 – 3,5% bo’ladi.globulinlar 2 – 3,5% bo’ladi. Oqsillar qon yopishqoqligini suvga Oqsillar qon yopishqoqligini suvga nisbatan 3baravar nisbatan 3baravar oshirib,tomirlardagi qon bosimining oshirib,tomirlardagi qon bosimining doimiy bo’lishida qatnashadi.doimiy bo’lishida qatnashadi. Plazmaning fizik – kimyoviy Plazmaning fizik – kimyoviy xossalari, vodorod ionlarining xossalari, vodorod ionlarining konsentratsiyasi va osmotik konsentratsiyasi va osmotik bosimning doimiyligi juda aniqidora bosimning doimiyligi juda aniqidora etiladi.etiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qizil qon tanachalariQizil qon tanachalari EE ritrositlar,ritrositlar, www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Diametri 7 – 8 mkm, qalinligi 1 – 2 mkm, ikki Diametri 7 – 8 mkm, qalinligi 1 – 2 mkm, ikki tomoni botiq, yumshoq, yadrosiz.tomoni botiq, yumshoq, yadrosiz. 1mm kub qonda o’rtacha 4,5 – 5mln dona bo’ladi.1mm kub qonda o’rtacha 4,5 – 5mln dona bo’ladi. Eritrositlar 120kun yashaydi, so’ng jigar va taloqda Eritrositlar 120kun yashaydi, so’ng jigar va taloqda parchalanadi.parchalanadi. Yo’qolgan eritrositlar o’rniga har sekundda Yo’qolgan eritrositlar o’rniga har sekundda ko’mikda 10mln gacha yangilari paydo bo’ladi.ko’mikda 10mln gacha yangilari paydo bo’ladi. Bazi kasalliklarda eritrositlar kamayib, anemiya Bazi kasalliklarda eritrositlar kamayib, anemiya yoki eritropeniya yuz beradi.yoki eritropeniya yuz beradi. Eritrositlarning ko’payib ketishi eritrositoz.Eritrositlarning ko’payib ketishi eritrositoz. Organizmni nafas, oziq moddalar bilan taminlash Organizmni nafas, oziq moddalar bilan taminlash va himoya vazifasini bajaradi.va himoya vazifasini bajaradi. Gemoglobin eritrosit tarkibidabo’lib, globin oqsili Gemoglobin eritrosit tarkibidabo’lib, globin oqsili temirli gemdan iborat.temirli gemdan iborat. 100 mg qonda 13 – 14 gr gemoglobin bo’ladi.100 mg qonda 13 – 14 gr gemoglobin bo’ladi. U ko’mikda sintezlanadi.U ko’mikda sintezlanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Gemoglobin.Gemoglobin. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Oq qon tanachalariOq qon tanachalari Leykositlar.Leykositlar. Yadro va proplazmaga ega.Yadro va proplazmaga ega. Kattaligi 8 – 20 mkm, Kattaligi 8 – 20 mkm, rangsiz.rangsiz. 1mm kub qonda 6000 – 1mm kub qonda 6000 – 8000 ta. 8000 ta. Amyobaga o’xshash Amyobaga o’xshash harakat qiladi.harakat qiladi. Qonda ko’payib ketishi Qonda ko’payib ketishi leykotsitoz,leykotsitoz, kamayib ketishi kamayib ketishi leykopeniya.leykopeniya. Nahorda kam bo’lsa Nahorda kam bo’lsa ovqatlanganda, ish ovqatlanganda, ish bajarganda, kasallik bajarganda, kasallik vaqtida ko’payadi. Nur vaqtida ko’payadi. Nur kasalligida kamayadi. 1mm kasalligida kamayadi. 1mm kub qonda 500dan kub qonda 500dan kamayib ketsa odam kamayib ketsa odam o’ladi. o’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Leykositlar 8 – 12 kun yashaydi.Leykositlar 8 – 12 kun yashaydi. Donali leykositlar Donali leykositlar granulositlar, granulositlar, donasizlar donasizlar agranulositlaragranulositlar deyiladi. deyiladi. Katta hajmdagi leykositlar 13 – 25 mkm Katta hajmdagi leykositlar 13 – 25 mkm monositlar,eng kichiklari 6 – 14 mkm monositlar,eng kichiklari 6 – 14 mkm limfositlardir.limfositlardir. Ranglar bilan bo’yalishiga ko’ra leykositlar, Ranglar bilan bo’yalishiga ko’ra leykositlar, neytrofil, eozonofil, bazofil bo’ladi.neytrofil, eozonofil, bazofil bo’ladi. Organizmni mikroblardan himoya qiladi.Organizmni mikroblardan himoya qiladi. Neytrofillar 5-25,monositlar 100ga yaqin Neytrofillar 5-25,monositlar 100ga yaqin bakteriyani yutib xalok bo’ladinatijada bakteriyani yutib xalok bo’ladinatijada yiring xosil bo’ladi.yiring xosil bo’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon plastinkalari Qon plastinkalari TrombositlarTrombositlar Oval yoki doira shaklida,yadrosiz tanachalarOval yoki doira shaklida,yadrosiz tanachalar 1mm kub qonda 180000-320000 bo’ladi.1mm kub qonda 180000-320000 bo’ladi. Ko’pchilik qismi jigar, o’pka va taloqda saqlanib, Ko’pchilik qismi jigar, o’pka va taloqda saqlanib, eritrositlarga nisbatan 3baravar kichik.o’rtacha eritrositlarga nisbatan 3baravar kichik.o’rtacha umri 4 kun.umri 4 kun. Jismoniy mehnat, ovqatlanish vaqtida ortib Jismoniy mehnat, ovqatlanish vaqtida ortib boradi.boradi. Jarohatlarni fibrin iplari va eritrositlardan tromb Jarohatlarni fibrin iplari va eritrositlardan tromb xosil qilib yamaydi, qon oqishini to’xtatadi.xosil qilib yamaydi, qon oqishini to’xtatadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon funksiyalari.Qon funksiyalari. Tashuvchanlik.Tashuvchanlik. Nafas.Nafas. Oziqlantirish.Oziqlantirish. Ekskretor.Ekskretor. Termoregulyator.Termoregulyator. Gemeostaz.Gemeostaz. Suv – tuz almashinuvi.Suv – tuz almashinuvi. Himoya.Himoya. Gumoral boshqaruv.Gumoral boshqaruv. Kreator bog’lar xosil qilish.Kreator bog’lar xosil qilish. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qonning fizik va kimyoviy xossalari.Qonning fizik va kimyoviy xossalari. Eritrositlar tarkibidagi gemoglobin qonga qizil Eritrositlar tarkibidagi gemoglobin qonga qizil rang beradi.Arterial qon oksigemoglobinga boy rang beradi.Arterial qon oksigemoglobinga boy bo’lganligi tufayli och qizil rangga ega.Venoz qon bo’lganligi tufayli och qizil rangga ega.Venoz qon esa qaytalangan va oksidlangan gemoglobinlar esa qaytalangan va oksidlangan gemoglobinlar hisobiga to’q qizil rangga ega.hisobiga to’q qizil rangga ega. Qonning solishtirma og’irligi 1,058 - 1,062 Qonning solishtirma og’irligi 1,058 - 1,062 kattalikda.kattalikda. Plazmaning solishtirma og’irligi 1,025 – 1,034ga Plazmaning solishtirma og’irligi 1,025 – 1,034ga teng teng Qonning solishtirma og’irligi eritrositlar Qonning solishtirma og’irligi eritrositlar miqdoriga, plazmaniki esa tarkibidagi oqsillar miqdoriga, plazmaniki esa tarkibidagi oqsillar miqdoriga bog’liq.miqdoriga bog’liq. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qonning osmotik bosimi Qonning osmotik bosimi deb yarim deb yarim o’tkazgich parda orqali suyuq o’tkazgich parda orqali suyuq eritmadan quyuq eritmaga eritmadan quyuq eritmaga erituvchining (qon uchun suvning) erituvchining (qon uchun suvning) o’tishini ta’minlovchi kuch tushiniladi. o’tishini ta’minlovchi kuch tushiniladi. Qon osmotik bosimi Qon osmotik bosimi 7,6 atm.ga 7,6 atm.ga teng.teng. Osmotik bosimning 60% qismi NaCl Osmotik bosimning 60% qismi NaCl hisobiga hosil bo’ladi.hisobiga hosil bo’ladi. Qonning onkotik bosimi Qonning onkotik bosimi deb deb plazma oqsillari hosil qilgan osmotik plazma oqsillari hosil qilgan osmotik bosimga aytiladi.bosimga aytiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon guruhlari.Qon guruhlari. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon tarkibida agglutinogen va agglutininlar Qon tarkibida agglutinogen va agglutininlar uchrashish tartibiga ko’ra 4guruhga bo’linadi.uchrashish tartibiga ko’ra 4guruhga bo’linadi. 1 – yoki “0” guruppada eritrositlarda 1 – yoki “0” guruppada eritrositlarda agglutinogenlar yo’q, plazmada agglutinogenlar yo’q, plazmada αα va va ββ agglutinin bor.agglutinin bor. 2 – A guruhda aglutinogen A va plazmada 2 – A guruhda aglutinogen A va plazmada agglutinin agglutinin ββ bo’ladi. bo’ladi. 3 – B guruhda agglutinogen B, plazmada 3 – B guruhda agglutinogen B, plazmada agglutinin agglutinin ββ bo’ladi. bo’ladi. 4 – AB guruhda agglutinogen A va B 4 – AB guruhda agglutinogen A va B bo’ladi, plazmasida esa agglutininlar bo’ladi, plazmasida esa agglutininlar bo’lmaydi.bo’lmaydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Rezus faktor.Rezus faktor. 1940 – yil K.Landshteyner va Viner qon 1940 – yil K.Landshteyner va Viner qon eritrositlarida agglutinogen A,B dan eritrositlarida agglutinogen A,B dan tashqari tashqari αα ββ agglutininlar bo’lishini agglutininlar bo’lishini aniqlashdi.Buni rezus omil aniqlashdi.Buni rezus omil Rh Rh deb atadilar.deb atadilar. Rezus faktor bor odamlar rezus musbat, Rezus faktor bor odamlar rezus musbat, yo’q bo’lganlar rezus manfiy deyiladi.yo’q bo’lganlar rezus manfiy deyiladi. Dunyo bo’yicha 85% odam rezus musbat, Dunyo bo’yicha 85% odam rezus musbat, 15% manfiy hisoblanadi.15% manfiy hisoblanadi. Rezus faktor bo’yicha qonning to’g’ri Rezus faktor bo’yicha qonning to’g’ri kelmasligi homilada gemolitik anemiyaga kelmasligi homilada gemolitik anemiyaga sabab bo’ladi.sabab bo’ladi. Homila nobud bo’ladi.Homila nobud bo’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Rezus faktor musbat va manfiy Rezus faktor musbat va manfiy ko’rinishi.ko’rinishi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qonning ivishi.Qonning ivishi. Bu murakkab Bu murakkab xususiyat bo’lib, xususiyat bo’lib, oqqan qon 3-4 oqqan qon 3-4 minutda ivib minutda ivib qoladi.qoladi. Bu jarohatlangan Bu jarohatlangan tomirni berkitib, tomirni berkitib, qon oqishini qon oqishini to’xtatib, to’xtatib, organizmni himoya organizmni himoya qiladi.qiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qon oqish payti plazmadagi Qon oqish payti plazmadagi fibrinogen erimaydigan fibrin ipga fibrinogen erimaydigan fibrin ipga aylanadi. Bu ip shakilli elementlarni aylanadi. Bu ip shakilli elementlarni va suyuq qismni ushlab qon laxtasini va suyuq qismni ushlab qon laxtasini xosil qiladi.xosil qiladi. Qon ivishining ikkinchi bosqichida Qon ivishining ikkinchi bosqichida jigarda hosil bo’lgan protrombin jigarda hosil bo’lgan protrombin plazma oqsili bilan,plazma oqsili bilan, KK vitamin muhim vitamin muhim ahamiyatga ega.ahamiyatga ega. Uchunchi bosqichda fibrinogen Uchunchi bosqichda fibrinogen trombin ta’sirida fibrin ipga aylanadi.trombin ta’sirida fibrin ipga aylanadi. Qon ivishi fibrin hosil bo’lishi va qon Qon ivishi fibrin hosil bo’lishi va qon laxtasi shakillanishi bilan to’xtaydi.laxtasi shakillanishi bilan to’xtaydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT.E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Qon fiziologiyasi 2

Nafas fiziologiyasi

Muskullar fiziologiyasi

Nafas olish fiziologiyasi

Qon aylanish sistemasi