Narkoz vositalari. Etil spirti. Uxlatuvchi vositalar. Alkogolizm va uning asoratlari - Tibbiyot - Slaydlar

Narkoz vositalari. Etil spirti. Uxlatuvchi vositalar. Alkogolizm va uning asoratlari

Yuklangan vaqt:

26.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

467.70703125 KB

Ko'chirib olish

MAVZU:Narkoz vositalari. Etil spirti. Uxlatuvchi vositalar. Alkogolizm va uning asoratlari.

Turli xil yo’l bilan yuborilganda qaytar narkoz holatini yuzaga keltiradigan moddalar umumiy anestetiklar deb ataladi. Narkoz uchun qo’llanadigan vositalar umumiy og‘riqsizlantirishda qo‘llaniladi. Narkoz deganda MNS funksiyalarining qaytar susayishi tushunilib, u es-hushning yo‘qolishi, turli xil sezuvchanlikni va birinchi navbatda og‘riq sezishning keskin pasayishi, reflektor qo‘zg‘aluvchanlik va skelet mushaklari tonusining kamayishi bilan kechadi. Narkoz jarrohlik muolajalarni o‘tkazish uchun qulay sharoit yaratadi.

NARKOZ BOSQICHLARI 1.Analgeziya bosqichi 2.Qo‘zg‘alish bosqichi 3.Jarrohlik bosqichlari: -Yuzaki narkoz, -Yengil narkoz, -Chuqur narkoz, -Juda chuqur narkoz 4.Agonal bosqich

Narkoz vositalarining organizmga kiritish yo‘liga qarab, narkotik moddalar quyidagilarga bo‘linadilar : 1.ingalyasion narkoz vositalari 2.noingalyasion narkoz vositalari

Uchuvchan GazsimonINGALYATSION narkoz uchun ishlatiladigan moddalar

EFIR – (Aether pro narkozi) 100/150mlli flakon. Kuchli narkotik bo‘lib, ta'sir kengligi katta, kam zaharli. U bilan chaqiriladigan narkoz oson boshqariladi. Lekin bemorlarning efir ta'siriga sezuvchanligi turlicha. Odatda nafas yo‘llariga kirayotgan havoda efirning konsentrasiyasi 2-12 hajm % bo‘lganda narkoz rivojlanadi.

FTOROTAN (galotan)- 50mlli flakon tarkibida ftor atomi bo‘lgan alifatik birikma bo‘lib, narkotik ta'siri efirnikidan 3-4 marta kuchli, narkotik kengligi efirnikidek. Narkoz 3-5 daqiqadan keyin boshlanadi.

ENFLURAN - tarkibida ftor bo‘lgan karbon suv, ta'siri va xususiyatlari bo‘yicha ftorotanga o‘xshash. Lekin narkotik faolligi yuqori. METOKSIFLURAN - ham xuddi shunday, farqi buyrak faoliyatini buzadi. Ftorotan, enfluran, metoksifluran alangalanishdan xavfsiz. Xloroform, xlor etil zaharliligi yuqori, narkotik kengligi tor bo‘lganligidan hozirda narkoz uchun ishlatilmaydi.

GAZSIMON NARKOTIK VOSITALAR . AZOT (I)-OKSI suyuq, 10mlli metall ballonda. Rangsiz, hidsiz gaz bo‘lib, mahalliy qitiqlovchi xususiyati yo‘q, zaharsiz modda hisoblanadi. Narkotik kuchi sust. Narkoz rivojlanishi uchun uni nafas yo‘llariga 94 hajm % miqdorida kiritish kerak, lekin bunda gipoksiya vujudga keladi. Agar 80-86% miqdorda berilsa, yuzaki narkoz rivojlanadi (“shodlantiruvchi gaz”). Anesteziologiyada 80% azot (I)-oksidi va 20% kislorod aralashmasidan foydalaniladi.

SIKLOPROPAN suyuq, 1-2mlli po'lat ballonda. Azot (I)-oksididan narkotik va og‘riqsizlantirish kuchi yuqoriligi bilan farq qiladi. Narkotik ta'sir kengligi katta.Tez yuzaga chiquvchi (3-5 min), chuqur, qo‘zg‘alish bosqichi juda sust va qisqa bo‘lgan narkoz chaqiradi. Bunda skelet mushaklari yaxshi bo‘shashadi, narkozni boshqarish yengil, narkozdan uyg‘onish qisqa (bir necha daqiqa).

Noingalyasion narkoz vositalari ta'sir davomiyligiga qarab quyidagi guruhlarga bo‘linadilar: -qisqa muddatli (15 daqiqagacha) – propanidid, ketamin. -o‘rtacha muddatli (20-50 daqiqa) – tiopental-Na, predion. -uzoq muddatli (60 daq.va undan uzoq) – oksibutirat n atriy

PROPANIDID 5% -10ml (har 1 mlda 0,05 preparat saqlaydi)– Tomirga kiritilgach, narkoz tez (30-40 sek) rivojlanadi. Qo‘zg‘alish bosqichi bo‘lmaydi. Jarrohlik narkoz davri 3-5 min davom etadi. Narkozning jarrohlik davri tugagach 2-3 daqiqadan so‘ng bemorni es-hushi joyiga keladi, yana 20-30 daqiqadan keyin bemorning psixomotor funksiyalari butunlay tiklanadi

KETAMIN –5%li 2,5/10ml eritma, 20ml flakon. umumiy og‘riqsizlantirish va yuzaki uyqu chaqiradi, es-hushni chala yo‘qotadi, ya'ni haqiqiy chuqur narkoz rivojlanmaydi (dissotsiativ anesteziya,). Tomirga kiritilganda 30-60 sek keyin ta'siri boshlanib 5-10 daqiqa davom etadi. Mushak ichiga kiritilganda 2-6 daqiqadan keyin boshlanib 15-30 daqiqa davom etadi. Lekin og‘riqsizlantiruvchi ta'siri taxminan 2-3 soatgacha saqlanadi. Preparat ko‘proq somatik og‘riq sezuvchanlikni susaytiradi, visseral, ya'ni ichki a'zolarda keluvchi og‘riq impulslarini kuchsiz kamaytiradi.

TIOPENTAL NATRIY- 0,5/1g germetik yopilgan shisha flakon. Tomirga kiritilganda 1 daqiqadan keyin qo‘zg‘alish davri bo‘lmagan narkoz rivojlanadi va u 20-30 daqiqa davom etadi. Preparatning katta qismi yog‘ to‘qimasida to‘planib asta-sekin jigarda parchalanadi. Skelet mushaklarini yaxshi bo‘shashtiradi. GEKSENAL –1g germetik yopilgan shisha flakon. Barbitur kislotasining hosilasi. Tomirga kiritilgach, qo‘zg‘alish davri bo‘lmagan, chuqur, tez rivojlanuvchi, jarrohlik davri 15-25 daqiqa davom etuvchi narkoz rivojlanadi. Jigarda tez parchalanadi. Tiopental natriyga o‘xshash, lekin unga nisbatan ko‘proq asoratlar chaqiradi.

ETIL SPIRTI Etil spirti rangsiz, oson alangalanadigan, o‘ziga xos hidli, yengil suyuqlik. Tibbiyot amaliyotida asosan antiseptik vosita sifatida qo’llaniladi, Mahalliy ta'siri uning konsentrasiyasiga bog’liq: 40% mahalliy tomirlarni kengaytirib giperemiya chaqiradi, 95% burushtiradi (jarroh) qo‘liga ishlov berishda (antiseptik sifatida) qo‘llaniladi. Kesuvchi asboblarni dezinfeksiyalashda ham foydalaniladi.

UYQU CHAQIRUVCHI VOSITALAR Bu turkum vositalar uyquni turli xil buzilishlarini bartaraf etishda qo‘llaniladi. Chunki ular mudroq bosish va mo’tadil uyquni rivojlntiradi . Uyqu buzilishining uch turi mavjud : - mudroq bosish uyquni boshlanishining buzilishi - uyqu davomligining buzilishi (boshida yaxshi uxlaydi, 2-3 soatdan keyin uyg’onadi) - uyqu chuqurligini buzishi (yuzaki uyqu).

Hozirda uyqu vositalarining quyidagi tasnifi qabul qilingan . 1.Anksiolitiklar guruhi (nitrazepam, sibazon, diazepam va boshqa benzodiazepindar) 2.Narkotik tipdagi ta'sir etuvchilar guruhi: a)geterosiklik birikmalar (barbituratlar) fenobarbital, barbital natriy, barbamil, etaminal natriy) b)alifatik birikmalar (xloralgidrat, bromizoval) 3.Turli kimyoviy tuzilishga ega bo‘lgai birikmalar (dimedrol, natriy-oksibutirat) .

ANKSIOLITIKLAR GURUHIDAGI UXLATUVCHI VOSITALAR Anksiolitiklarning (anxius-bezovtalainsh, qo‘rquv bilan qamralgan. lysis-eritish) ko‘plari hayajonni kamaytirish hisobiga uyquni rivojlanishiga yo‘l ochib beradi. Bu borada benzodiazepin hosilalarining uzoq (sibazon) va mo‘tadil ta'sir etuvchilari (nitrazepam, fenazepam) ko‘proq ahamiyatlidir

NITROZEPAM. (Nitrazepamum) tabletka 0,005 №20: 0,01g №10.- uxlatish, anksiolitik, tinchlantiruvchi, tirishishga qarshi va miorelaksantlik ta'siriga ega. Ichilgandan 30-60 daqiqa keyin, uyqu boshlanadi va 6-8 soat davom etadi.

DIAZEPAM (sibazon) tabletka 0,005 №50 tibbiyotda keng qo‘llaniluvchi anksioltik: Mo‘tadil uxlatuvchi ta'sirga ega. Narkotik, uxlatuvchi, og’riqsizlantiruvchi va alkogol ta'sirini kuchaytiradi. Miorelaksant va tirishishni daf etish xususiyatiga ega .

RELADORM . (tarkibiga siklobarbital 0,1+sibazon 0,01 kiradi). Nitrazepam qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlarda, kuchli qichish bilan kechuvchi dermatozlar qo‘llaniladi. FENAZEPAM (Fenazepam). 0,0005/0.001 №50 0,0025 №20. Yuksak faollikka ega bo‘lgan anksiolitik bo‘lib, benzodiazepining boshqa hosilalaridan ustunlikka ega. Yuqorida kelgirilgan xastaliklarda qo‘llaniladi.

NARKOTIK TIPDA TA'SIR ETUVCHI UXLATUVCHI VOSITALAR Barbitur kislotasining hosilalari. Bu guruhga fenobarbital, barbamil, barbital natriy, etaminal kiradi. Barbitur kislotasi hosilalarining uyqu chaqirish xususiyatlari ularning GAMK-A reseptorlarining faolligining oshishi bilan bog’liq

NOKSIRON (Noxiron) piperidin hosilasi, kimyoviy tuzilish bo‘yicha fenobarbitalga o‘xshash (ortiqcha N112 guruhi bor). Uxlatuvchi va tinchlantiruvchi ta'sir ko‘rsatadi. Uyqu 8 soat davom etadi. Barbituratlarga nisbatan faolligi past .

XLORAGIDRAT (Chorali hydras). 0,5-1g kukun(shilimshiq bilan birga klizma uchun). Birinchi bo‘lib qo‘llanilgan ishonchli uxlatuvchi birikma. Kuchli uyqu chaqirish vositasidir. MITdan oson so‘riladi. Ta'siri 5-10 daqiqadan keyin boshlanadi, 6-7 soat davom etadi. Ta'siri tugagach, noxush oqibatlar rivojlanmaydi, lekin unga o‘rganish rivojlanadi. Organizmda to‘planmaydi (kumulyasiya bo‘lmayli). BROMIZOVAL (Bromizovalum) 0,3g tabl. №10. - mochevina hosilasi. Juda kam zaharli, kuchsiz tinchlantiruvchi va mo‘tadil uyqu vositasi. Uyquni boshlanish davrini bizilishida qo‘llaniladi. Bromizoval xloralgidratga o‘xshab tana harorati, me'da-ichak sekresiyasiga, buyrak faoliyatiga barbituratlarga nisbatan kam ta'sir etadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:  Аzizova S.S. Farmakologiya. Тоshkenт, 2006y.  Xarkevich D.А. Farmakologiya. Моsкvа, 2010y.  Bazarova L. lotin tili va farmasevtik terminologiya asoslari.Тоshkеnт, 2017y.  Saliho`jayev Z. Dоri vositalari qo`llanmasi. Тоshkеnт, 2015y.  Маshkovskiy М.D. Lekarstvenniye sredstva. Моskvа, 2010y.  www.evrofarm.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!

O'xshashlar

Narkoz vositalari va ularning turlari

Nikotinzm va uning asoratlari

Analgetiklar. Narkomaniya va uning asoratlari

Uxlatuvchi moddalar. Talvasaga qarshi moddalar

Alkogolizm va giyohvandlikda bemorlar psixologiyasi