Muddatiga yetmay tug’ilgan chaqaloq - Tibbiyot - Slaydlar

Muddatiga yetmay tug’ilgan chaqaloq

Yuklangan vaqt:

02.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

19193.5 KB

Ko'chirib olish

Muddatiga y etmay tug’ilgan chaqaloq

 Muddatiga y etmay tug’ilgan bola deb, to`liq 37 haftalik homiladorlikka etmay yoki oxirgi hayz tsiklining birinchi kunidan hisob qilinganida to`liq 259 kundan erta tug’ilgan bolaga aytiladi .

 Tana og’irligi 1500g va bundan kam (1499 – 1000g) tug’ilgan bolalar o`ta kichik vaznli bolalar  tana og’irligi 1000g dan kam (999 – 500g) bolalar – ekstremal kichik vaznli bolalar deyiladi.

GA 40 w, GA 40 w, BW3000gBW3000g GA 34 w, GA 34 w, BW2000gBW2000g

Homiladorlik muddati (gestatsiya muddati) shartli ravishda oxirgi hayz tsiklining 1-kunidan hisoblanadi. “Postkontseptual yoshi” – onaning oxirgi hayz tsiklining boshlanishidan bolaning haftalardagi taxminiy umumiy yoshi hisoblanishi mumkin.

Muddatiga y etmay tug’ilgan chaqaloqlarning tashqi ko`rinishi  O`sishning past ko`rsatkichlari va oziqlanishning pasayishi amalda tug’ilgan hamma muddatiga etmay tug’ilgan bolalarga xos  Muddatiga etmay tug’ilgan bolalar uchun noproportsional tana tuzilishi: boshi gavdasiga nisbatan katta, bo`yin va oyoqlari kalta, kindigi pastda joylashgan  Tana vazni ekstremal past bo`lgan muddatiga etmay tug’ilgan chaqaloqlar uchun teri qoplamlarining yaqqol giperemiyasi xos  Muddatiga etmay tug’ilgan bolala da mayin tuklari (lanuga) bo`ladi.

 Teri osti yog’ qavati yupqalashgan yoki yo`q, yonoqlar sohasidagina qolgan bo`ladi.  Tug’ilgan vaqtda tirnoqlar ko`pincha barmoqlarning uchlarigacha etmaydi  Tirnoqlar homiladorlikning 28-32-haftasida barmoqlarning uchlarigacha etadi, 35 haftadan ortiq muddatda esa barmoqlar chetidan chiqib turadi.  muddatiga etmay tug’ilgan bolalarda quloq supralari yumshoq  choklari va liqildoqlari ochiq  Miya kalla suyagi yuznikidan ustunligi qayd qilinadi  Qiz bolalarda jinsiy yoriq ochilib turadi, chunki katta jinsiy lablar kichik lablarni yopib turmaydi  O`g’il bolalarda moyaklar yorg’oqqa tushmagan va chov kanallarida yoki qorin bo`shlig’idan bo`ladi

Muddatiga etmay tug’ilgan bolaning funktsional xususiyatlari.  Muddatidan oldin tug’ilgan bolalar uchun bo`shashganlik, uyquchanlik, kuchsiz yig’i, mushak tonusining pasayishi, emish refleksining susayishi termoregulyatsiyaning takomillashmagani xos.  Muddatiga etmay tug’ilgan bolaning nafasi muddatida tug’ilgan bolanikidan minutlik soni ko`pligi va labilligi, nafas harakatlarining yuzakiligi, nafas chuqurligining notekisligi, davomiyligi turlicha respirator pauzalar paydo bo`lishi bilan farq qiladi. Apnoe soni (nafasning 10s va ko`proqqa to`xtashi)  Nafas olish soni o`rta hisobda minutiga 48-52 (36 dan 62 gacha) ni tashkil qiladi. Bu gestatsion yosh bilan korrelyatsiya qiladi: gestatsion yosh nechog’lik kam bo`lsa, paradoksal uyqu fazasida nafas shu qadar ko`proq bo`ladi.  Yangi tug’ilgan bolalarda yurak qon-tomirlar tizimining funktsional xususiyatlari nerv tizimi vegetativ simpatik bo`limining ustunligi bilan ifodalanadi.  Muddatiga etmay tug’ilgan bolalarda YUQS yangi tug’ilganlik davrida minutiga 140-160 marta uradi, bezovtalikda esa YUQS minutiga 200-220 martaga etishi mumkin.

 Muddatiga y etmay tug’ilgan bolalarda arterial bosimni nazorat qilish intensiv neonatal parvarishning ajralmas qismidan iborat  Ayrim bolalarda ausqo`l’tatsiyada e mbriokardiya fenomeni – I va II tonlar orasidagi pauzalarning davomliligi bo`yicha bir xilligi va II va I tonlar orasida yurak tonlarining kuchi bo`yicha bir xilligi bilan xarakterlanadigan yurak ritmi aniqlanadi.  Sistolik arterial bosimning pastki darajalari tug’ilishdan keyin dastlabki 12 soatda: 1500g tana vaznida simob ustunining 40mm, 3000g tana vaznida 50mm ni tashkil qiladi  Bosh miyaning ishemik va gemorragik shikastlanishlarining oldini olish uchun miya qon oqimini monand va barqaror quvvatlab turish g’oyat muhim  Qon plazmasi hajmini ko`paytiradigan eritmalarni asta-sekin quyish, inotrop preparatlar infuziyasi yo`li bilan arterial gipotenziyani korrektsiya qilish tavsiya etiladi 

Muddatiga y etmay tug’ilgan bolalarning homiladan tashqari hayot sharoitlariga moslashish xususiyatlari.  Muddatiga y etmay tug’ilgan chaqaloqlarda tana vaznini yo`qotilishi tug’ilgandagi vazniga nisbatan o`rta hisobda 9- 14% ni tashkil qiladi.  tananing birlamchi vazniga tiklanishi hayotining 2-3- haftasigacha davom etadi.  Muddatiga etmay tug’ilgan chaqaloqlarda tranzitor giperbilirubinemiya 90-95% qayd qilinadi  muddatiga y etmay tug’ilgan bolalar qonida bilirubin miqdori 85 mkmol’/l gacha etadi, biroq uning yo`qolishi sekinroq ro`y beradi.  Barvaqt tug’ilgan chaqaloqlarda sariqlik intensivligi bilan giperbilirubinemiya darajasi o`rtasida o`zaro aloqadorlik bo`lmaydi.

 Muddatiga y etmay tug’ilgan bolada jigar ferment tizimining birmuncha sekin etilishi bilirubin intoksikatsiyasi havfini tug’diradi, yadroli sariqlik bilvosita bilirubinning nisbatan kam kontsentratsiyalarida vujudga kelishi mumkin (170 mkmol’/l).  Muddatiga etmay tug’ilgan bolalarda bilirubin miqdorining pasayishi ham sekinlashgan bo`ladi va ko`rinib turadigan sariklik uzoq vaqt 2 haftagacha va undan ortiq qayd qilinishi mumkin.  Muddatiga etmay tug’ilganlarda gormonal kriz amalda qayd qilinmaydi.  Bundan tashqari muddatiga etmay tug’ilganlarda yoki tana vazni ekstremal kichik bolalarda aksariyat holatlarda tranzitor gipotireoidizm rivojlanadi.

Issiqlik yo`qotish yo`llari B ug’lanishB ug’lanish KonveksiyaKonveksiya Issiqlik o’tkazuvchanl ikIssiqlik o’tkazuvchanl ikN u rla tish N u rla tish

“ Issiqlik zanjiri” qadamlari:  Tug’ruq zali me`yoriy xaroratini ta`minlash;  Chaqaloqni zudlik bilan quritish (nam yurgaklarni olib tashlash);  Erta teriga teri kontaktini o ’ tkazish  Erta ona suti bilan ovqatlantirish  Bolani tuliq kuruvi, chumiltirish va tana vaznini o`lchashni kechiktirish;  Mos kiyintirish;  Ona va bolani birgalikda bo ’ lishini tashkil qilish;  Reanimatsiya va transportirovkani issiqlik ximoyasi bilan ta`minlash;  Tibbiyot xodimlariga “issiqlik zanjiri” qadamlarini o`rgatish

Kislorod, namlik, toza muxit va xaroratni nazorat qilishni ta`minlaydigan, issiq havo yordamida isitiladigan inkubatorlar xozirda keng qullaniladi .

Bolaning vazni Inkubatorning harorati yosh bo`yicha 35 S 34 S 33 S 32 S 1,5kg dan kam Hayotining 10 - 12 kunlari Hayotining 11- kuni - 3 haftasi Hayotining 3- kuni – 5- haftasi 5 haftadan kattaroq 1,5 - 2,0kg Hayotining 1 - 10 kunlari Hayotining 3- kuni - 5 haftasi 4 haftadan kattaroq 2,1 - 2,5kg Hayotining 1 - 10 kunlari Hayotining 11- kuni - 3 haftasi 3 haftadan kattaroq 2,5kg dan ortiq Hayotning 1-2 kuni Hayotning 2- kunidan kattaroqInkubatorda tavsiya qilinadigan harorat

Ovqatlantirish bo`yicha masalalarni hal qilish uchun to`rtta asosiy savolga javob berish shart:  qachon boshlash ?  qanday hajmda ?  nima afzalroq ?  ovqatlantirishni qanday usulda olib borish ?

 Muddatiga y etmay tug’ilgan chaqaloq uchun o`z onasining suti eng afzal oziqadir. Ba`zi bir xolatlarda maxsus moslashgan sut aralashmalari va parenteral ovqatlantirishdan foydalaniladi.  Muddatiga y etmay tug ’ ilgan chaqaloq usib-ulg’ayishi uchun kup miqdordagi kalloriyaga muxtoj – 120-140 kkall/kg/kuniga.  Muddatiga y etmay tug’ilgan me ’ dasining xajmi ± 20 ml/kg. Ularni tez-tez (8-12 martagacha kuniga), kichik xajmda ovqatlantiriladi, sut miqdorini asta-sekin kuniga 10-20 ml/kgdan oshirib boriladi, me`yordagi miqdorga etib borguncha.  Bolalarni ona sutiga talabini qondirilgani belgilari: ovqatlangandan s o’ ng bola tinch, fiziologik vazn yo`qotish 10%dan kam, tana vaznini bir kuniga kamida 15g/kg qushadi, kuniga 6 martadan ortiq siydik ajratadi.

Muddatiga y etmay tug’ilgan chaqaloqni ovqatlantirish usuli uning gestatsion yoshi va surish, yutish refleksini etukligiga va nafas olish xolatiga bog’liq.  34-35 xaftali chaqaloqlarni ona ko ’ kragiga beriladi.  30-32 xaftali chaqaloqlar ona ko ’ kragiga beriladi yoki al’ternativ ovqatlantirish usullaridan foydalaniladi (piyolacha/chashka, qoshiq, shprits).  30 xaftadan kichik chaqaloqlarni zond orqali ovqatlantiriladi.

Gestatsiya muddati, hafta Tana og’irligi, g Tana uzunligi, sm Bosh aylanasi, sm Ko`krak aylanasi, sm Og’irlik bo`y koeffitsienti 28 1124 183 35 , 9 1, 8 2 6 , 6 1,9 23,9 1,9 31,2 3,9 29 1381 172 37 , 9 2 , 0 2 8 , 0 1, 5 25,7 1,7 36,3 3,3 30 1531 177 38,9 1,7 28,9 1,2 26,4 1,4 39,4 3,7 31 1696 212 40,4 1,6 29,5 1,5 26,7 1,6 41,9 4,3 32 1827 267 41,3 1,9 30,2 1,6 27,9 1,9 44,1 5,3 33 2018 241 42,7 1,8 30,6 1,2 28,4 1,7 46,4 4,6 34 22,35 263 43,6 1,7 31,1 1,3 28,9 1,7 49,9 4,9 35 2324 206 44,4 1,5 31,9 1,3 29,6 1,6 51,7 4,6 36 2572 235 45,3 1,7 32,3 1,4 30,1 1,9 53,6 4,9 37 2771 418 47,6 2,3 33,7 1,5 31,7 1,7 57,9 6,6 38 3145 441 49,6 2,0 34,7 1,2 33,1 1,6 63,6 6,9 39 3403 415 50,8 1,6 53,5 0,9 34,3 1,2 66,9 6,6 40 3546 457 51,7 2,1 35,7 1,3 35,0 1,7 68,8 7,5 Tug’ilishda jismoniy rivojlanishning gestatsion yoshga bog’liq holda asosiy ko`rsatkichlari (G.M.Dement’eva, E.V.Korotkaya, 1981)

O'xshashlar

Chala tug’ilgan chaqaloqlar

Elektron raqamli tibbiyotda qo’llaniladigan chaqaloq tarozisini loyihalash

Alkogol ichimliklar

Chaqaloqlik davri fiziologiyasi. Moslashish davri xususiyatlari. Yetuk tug’ilgan chaqaloqlarni parvarishlash usullari

Bolalar kasalliklari propedevtikasi. Respirator distress sindromi