Elektrkimyo asoslari. Elektro’tkazuvchanlik - Tibbiyot - Slaydlar

Elektrkimyo asoslari. Elektro’tkazuvchanlik

Yuklangan vaqt:

11.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

331.09375 KB

Ko'chirib olish

TIBBIY KIMYO Elektrkimyo asoslari. Elektro’tkazuvchanlik

Ma`ruzaning maqsadlari Odam organizmidagi biologik suyuqliklar elektrolit yoki noelektrolit eritmalari sifatida ma’lum darajada elektr tokini o’tkazib, 2-chi tur o’tkazuvchi sifatida ko’rilishi mumkin. Ularni hossalarini o’rganishda qarshilik, elekrto’tkazuvchanlik kabi kattaliklarni, ularni bir biri bilan bog’liqliklarini o’rganish tibbiyot sohasida katta ahamiyatga egadir.

Barcha biologik suyuqliklar va tо‘qimalar ma’lum darajada elektrо‘tkazuvchanlikka ega bо‘ladi. Shuning uchun, tibbiyotda elektrodiagnostika va elektr toki bilan davolash usullari keng qо‘llanadi. Ular qatoriga elektrokardiogramma, ensefologramma, davolash elektroforezi, elektroosmos, galvanizatsiya, elektrostimulyatsiya usullari kiradi. Biologik tо‘qimalarga kichik chastotali tok bilan ta’sir etib, ularning normal faoliyatini ham tiklash mumkin. Sababi – organizm tо‘qimalari elektr tokini о‘tkazib, elektr ta’siriga javoban reaksiya beradi. Bu jarayonlarning asosida elektrkimyo qonun qoidalari yotadi. Shu qonun-qonuniyatlarni o’rganish ushbu ma’ruza maqsadini tashkil etadi. Ma`ruzaning maqsadlari

Ko`riladigan masalalar  Elektrkimuo asoslari, moddalarning elektr tok o`tkazish qobiliyatining nazariy asoslari  Elektrolitlarning elektro`tkazuvchanligigni belgilovch omillar  Eritmalarning elektro’tkazuvchanlik qiymatidan foydalanib, ularning dissotsiatsiya darajasi va konstantasini aniqlash yo’llari  Konduktometrik titrlash

Elektrkimyo asoslari • Elektrkimyo – bu fizik kimyoning bir sohasi bo`lib, elektr va kimyoviy energiya turlarini biridan biriga o`tishini o`rganadi. Elektr energiyani kimyoviy energiyaga o`tishiga elektroliz misol bo`lsa, kimyoviy energiyaning elektr energiyaga o`tishiga galvanik element ishi misol bo`la oladi.

Elektrkimyo asoslari Elektr tokini o’tkazuvchi jism o’tkazgich deyiladi. 1-chi tur o’tkazgichlarda elektr toki faqat elektronlar harakati tufayli vujudga keladi: metallar, metall qotishmalari, ko’mir, grafit va boshqalar. 2-chi tur o’tkazgichlar yoki elektrolitlarda elektr tokini o’tishi kimyoviy o’zgarishlar sodir etadi: tuz, kislota, asos eritmalari, metallarning eruvchan oksidlari

Qarshilik Elektrolitlarning elektr tokini o’tkazish hossasi qarshilik yoki elektro’tkazuvchanlik deyiladi. O`tkazgichning qarshiligi deb uning uzunligiga to`g`ri proporsional, ko`ndalang kesim yuzasiga teskari proporsional bo`lgan kattalikka aytiladi: ; Om Bu yerda: R – qarshilik; l - o`tkazgichning uzunligi; S - o`tkazgichning ko`ndalang kesim yuzasi, ρ- solishtirma qarshilik S l R  

Elektrolit eritmalarining elektro’tkazuvchanligi Solishtirma qarshilik deb uzunligi 1 sm? Ko’ndalang kesim yuzasi 1 sm 2 bo’lgan o’tkazgichning qarshiligiga aytiladi. Qarshilikka teskari bo’lgan kattalik elektro’tkazuvchanlik deb nomlanadi: Solishtirma qarshilikka teskari bo’lgan kattalik solishtirma elektro’tkazuvchanlik deb nomlanadi:

Elektrolit eritmalarining elektro`tkazuvchanligi •

Elektrolit eritmalarining elektro`tkazuvchanligi Va shunda solishtirma elektro’tkazuvchanlik formulasini hosil qilamiz: Yoki: Elektrolitik yacheyka o’zgarmasa, nisbat ham ozgarmaydi, y’ani Va idish doimiysi deyiladi. Shuning uchun solishtirma elektro’tkazuvchanlikni qarshilikni o’lchab va undan hisoblab topishimiz mumkin:

Molar elektro`kazuvchanlik •

Elektrolitlar eritmalarida α ni konduktometrik usul bilan aniqlash Molar elektro`tkazuvchanlik elektrolitning dissotsiatsiyalanish darajasi ortishi bilan to`g`ri proporsional ravishda ortadi:  = К   ; Ом -1  см 2 моль -1 Elektrolit to`liq dissotsiatsiyalanganda  = 1 bolib,  = К bo`ladi. Boshqa tarafdan elektrolit to`liq dissotsialanganda  maksimal qiymatiga yetadi   , ya`ni  =   . Ham   , ham К  ga teng bo`lganligi uchun , К ni   ga almashtirish mumkin bo`ladi:  =     oм -1  см 2  моль -1 .

Kolraush qonuni Cheksiz suyultirgandagi molar elektro`tkazuvchanlik eritmadagi ionlar – kationlar va anionlar harakatchanliklarining yig`indisiga teng  =  k +  a

Elektrolitlar eritmalarida α ni konduktometrik usul bilan aniqlash Shunda:  - dissotsiatsiyalanish darajasi  - molar elektro`tkazuvchanlik   - cheksiz suyultirgandagi molar elektro`tkazuvchanlik

Elektrolitlar eritmalarida K diss. ni konduktometrik usul bilan aniqlash) ( 2         с К а са К   1 2

Konduktometrik titrlash Kuchli kislotani kuchli asos bilan titrlash æ HCl +NaOH e.n. V NaOH,ml

Konduktometrik titrlash Kuchsiz kislotani kuchli asos bilan titrlash æ CH 3 COOH + NaOH e.n. V NaOH,ml

Konduktometrik titrlash Kuchli va kuchsiz kislotalar aralashmasini kuchli asos bilan titrlash æ HCl + CH 3 COOH + NaOH e.n.1 e.n.2 V NaOH,ml

Asab tolalari orqali tok о‘tganda ularning qо‘zgʻaluvchanligi ortadi (elektrotonus). Katod yonida qо‘zgʻatuvchilar ta’siriga javoban reaksiya kuchayadi (katelektroton), anod yonida esa bu reaksiya kamayadi (anelektroton). Davolash amaliyotida birinchisini tо‘qimalar qо‘zgʻaluvchanligini oshirish uchun, ikkinchisini esa ogʻriq kamaytirish uchun qoʻllashadi. Elektro’tkazuvchanlikni tibbiyotdagi ahamiyati

Tirik organizm to’qima va a’zolarining elektr tokini o’tkazish hususiyati, ularning tuzilishidagi o’ziga hosligi va ularning norma va patologiyadagi o’z vazifalarini bajarishida katta ahamiyatga egadir. Masalan, siydikning yjhval holatdagi elektro’tkazuvchanligi 1,6-2,3 Sm/m atrofida bo’ladi. Buyrak kasalliklarida (nefrit, nefroskleroz, glomerunefrit)da NaCl kamayganligi va oqsil miqdori ko’payganligi tufayli, elektro’tkazuvchanlik 0,9-1,4 Sm/m gacha kamayadi. Elektro’tkazuvchanlikni tibbiyotdagi ahamiyati

Diabetda ham siydikda noelektrolit glukoza miqdori ortganligi sababli, uning elektro’tkazuvchanligi 0,9-1,4 Sm/m gacha kamayadi. Oshqozon shirasining elektro’tkazuvchanligi asosan erkin vodorod xloridning konsentratsiyasiga bog’liq bo’ladi. Normal holatda uning elektro’tkazuvchanligi 1,0- 1,25 Sm/m atrofida bo’ladi. Elektro’tkazuvchanlik 1,25 Sm/m dan yuqori bo’lishi giperkislotalikdan, 0,8-1,0 Sm/ m bo’lishi gipokislotalikdan, 0,8 Sm/m bolishi kislotalik yoqligidan dalolat beradi. Elektro’tkazuvchanlikni tibbiyotdagi ahamiyati

Elektromiografiya Elektromiografiya zararsiz va og‘riqsiz muolaja, shuning uchun tayanch-harakat apparatining bioelektrik faolligini aniqlashda keng qо‘llanadi

O'xshashlar

Chiniquvchanlikning biokimyoviy asoslari

Interventsion va metobolik jarrohlik asoslari

To`g`ri ovqatlanishning amaliy asoslari

Umumiy genetika asoslari. Genlarni o’zaro ta’siri

Buyrak eklampsiyasida kechiktirib bo’lmaydigan yordam asoslari