Donorlik va salomatlik - Tibbiyot - Slaydlar

Donorlik va salomatlik

Yuklangan vaqt:

11.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

311.37890625 KB

Ko'chirib olish

Donorlik — bu sharafli ish. Donor esa, aksari hollarda o‘ziga notanish inson hayotini saqlab qolish uchun ham yashashini doimo yodda tutadigan insondir. Har bir donor ushbu oddiy qonunlarni bilishi kerak: Donor qon orqali yuqadigan kasalliklardan o‘zini saqlashi kerak. Hozirgi vaqtda bular virusli gepatit «B» va «C», OIV/OITS — infeksiyalar. Bunday og‘ir kasalliklarni oldini olish uchun donor gigiyena qoidalariga rioya qilishi, har bir muolajalarda faqatgina bir marotaba ishlatiladigan shpritslardan foydalanishi kerak. DONORLIK VA SALOMATLIK

Tish shifokoriga yoki boshqa bir shifokor ko‘rigiga kelganda har bir muolajalardan oldin tibbiyot hodimlariga donor ekanligini eslatishi va ular faqatgina bir marotaba ishlatiladigan yoki sterillangan tibbiy asboblardan foydalanishlarini so‘rash lozim. Bir yilda 4 marotabagacha qon topshirish mumkin. Har bir 4 marotaba ketma-ket qon topshirgandan so‘ng donorlar 3 oydan kam bo‘lmagan vaqt davomida dam olishlari tavsiya qilinadi. Qon topshirgandan 30 kun keyin donor plazma topshirishi mumkin. Plazma topshirgandan 14 kun o‘tgach donor yana qayta plazma topshirishi mumkin.

Qon yoki uning komponentlarini topshirgan kuningiz quyidagi tavsiyalarga ahamiyat bering: Qon topshiradigan kuni ertalab, albatta, nonushta qiling. Qon topshirishdan avval bir necha kun mobaynida spirtli ichimliklar iste’mol qilmang. Qon topshirishni imtihonlardan, musobaqalardan, diplom ishlaridan oldin va ishingiz juda ko‘p bo‘ladigan vaqtlarga rejalashtirmang. To‘g‘ri ovqatlaning: donor ovqati tarkibida oqsilga boy mahsulotlar bo‘lishi lozim: go‘sht, lavlagi, grechka, loviya va boshqa dukkakli mahsulotlar, baliq va boshqalar.

Donorlik — bu hurmatga sazovor ish, donor esa, juda ham oliyjanob odam. Shunga monand uning huquqlari himoyalangan bo‘lishi kerak. 1)Tibbiy tahlil natijalarining sir tutilishi kafolatlanadi; 2)Tibbiy tahlillar bepul o‘tkaziladi (umumiy qon tahlili, jigar ko‘rsatkichlari, qon guruhini va rezus omilini aniqlash, OIV/OITS, gepatit «B» va «C», brutsellez, zahm kasalligini aniqlaydigan RW); 3)Qon quyish markazida yuqori toifali shifokorlar ko‘rigi va ikki kunlik ish haqi saqlangan holda dam olishi uchun qon topshirganligi haqida ma’lumotnoma beriladi (qon topshirgan kuni va donor xohlagan boshqa bir kun). DONOR VA UNING HUQUQLARI

Qon topshirish jarayoni Qon topshirish markazlari va Hududiy Qon yig‘ish bo‘linmalarida 6 ta bosqichda amalga oshadi. Markazga kelgandan qon topshirib ketguningizgacha 1 soat vaqtingizni ajratishingiz kerak bo‘ladi.DONORLIK UCHUN QON TOPSHIRISH JARAYONI QANDAY KECHADI? Birinchi bosqich: Tibbiy so‘rovnomani to‘ldirish Qon topshirish hududiga kelgan har bir donorga donorlik qilish uchun so‘rovnoma berilib, uni to‘ldirish so‘raladi. Bu so‘rovnomadagi savollar «Donor va Bemor xavfsizligi»ni ta’minlovchi muhim bo‘lgan tushunchalarni o‘z ichiga oladi:

1)Sog‘lig‘ingiz holati, isitma, gripp, so‘ngi qabul qilingan dorilar, yurak xastaliklari, surunkali kasalliklar, jarrohlik muolajalari va boshqalar; 2)Hayotingizda yuz bergan va sog‘lig‘ingiz uchun xavf tug‘dirishi mumkin bo‘lgan voqealar: sayohat, giyohvand moddalar iste’mol qilish va boshqalar; Ikkinchi bosqich: Anketa ochish Bu bosqichda barcha ma’lumotlar ro‘yxatga tushirilib, anketa saqlanadi. Aynan o‘sha paytda donorga maxsus raqam beriladi va bu raqam qon qopchasi yuzasiga qo‘yiladi. Keyinchalik ushbu raqam idishdagi qon sizga tegishli ekanligini aniqlashga imkon beradi.

Uchinchi bosqich: Shifokor va donor bilan bo‘ladigan suhbat So‘rovnoma to‘ldirilgandan so‘ng, har bir donorlik qilmoqchi bo‘lgan shaxs shifokor bilan suhbatdan o‘tadi. Bu suhbat donorning qon topshirishi o‘zining va u qonni qabul qiluvchi bemorning sog‘lig‘iga xavf tug‘dirmasligiga ishonch hosil qilish imkonini beradi. Shifokor bilan donor o‘rtasidagi suhbat shaxsiy tibbiy sir sifatida saqlanadi. Beshinchi bosqish: Qon olish 450 ml qonni olish uchun 12 daqiqa vaqt kerak bo‘ladi. Hamda shu vaqt ichida probirkada test va tekshirish uchun oz miqdordagi qon ham olinadi.

Olingan qon orqali donorning qon guruhi va qonda bo‘lishi mumkin bo‘lgan yuqumli kasallilar – OITS, virusligepatit B, gepatit C, zahm aniqlanadi. Oltinchi bosqich: Dam olish va ovqatlanish Qon topshirganingizdan keyin, siz bir necha daqiqa davomida hamshira kuzatuvi ostida bo‘lasiz. Jo‘nab ketishdan oldin markaz tomonidan sizga nonushta beriladi. Donor jo‘nab ketgandan so‘ng, olingan qon maxsus joyda saqlanadi. Tekshirish va test amalga oshiriladi. Agar tekshirish jarayonida qandaydir salbiy natijalar chiqsa, donor qisqa muddat ichida qon olishi muolajasini amalga oshirgan Shifokor tomonidan markazga chaqiriladi: Qon topshirish anonimik va beg‘araz tarzda amalga oshadi. Hech qanday ma’lumot Respublika OITS yoki boshqa shifoxonalarga jo‘natilmaydi

18 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan, vazni 50 kg dan yuqori har bir shaxs qon topshirishi mumkin. DONORLIK QILISH UCHUN KIMLAR QON TOPSHIRISHI MUMKIN? Ikkita qon topshirish oralig‘idagi davr — kamida 2 oyni tashkil qilishi lozim. 1)Yiliga har bir shaxs 4 marta qon topshirishi mumkin; 2)Har bir topshirilgan qonning maksimal hajmi – 450 ml; 3)Qon topshirish jarayonining muddati – 45 daqiqa bo‘lib u bir necha bosqichlardan iborat bo‘ladi.

DONORLARNI TIBBIY KO'RIKDAN O'TKAZISH donatsiya — donordan olingan qon va uning tarkibiy qismlarini retsipiyentga (tibbiy ko‘rsatmalarga asosan qon yoki uning tarkibiy qismlarining quyilishiga muhtoj bo‘lgan shaxsga) quyish uchun mo‘ljallangan yoki boshqa tibbiyot ehtiyojlarida (dori vositalarini tayyorlash va h.k.) foydalanish uchun tayyorlash muolajasi; Tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish donordan zarur ma’lumotlarni olish, uni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish va qonni laborator tekshiruvidan (skriningdan) o‘tkazishni o‘z ichiga oladi. Donatsiyadan oldin donorga chanqovbosdi (yaxna) ichimlik yoki shirin choy, donatsiyadan keyin ovqat beriladi yoxud ovqat uchun pullik kompensatsiya to‘lanadi.

Tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish vaqtida: ● donor umumiy ko‘rikdan o‘tkaziladi. Bunda donorning tashqi ko‘rinishi, teri va ko‘zning shilliq qavatlari, limfatik tugunlar va qorin bo‘shlig‘i organlari palpatsiyasi hamda ko‘krak qafasi organlari auskultatsiyasi amalga oshiriladi; ● tomir urishi (puls) tezligi va uning bir maromda urishi, arterial bosim aniqlanadi. Bunda tomir urishi (puls) bir maromda va bir daqiqada 60 dan 80 gacha, arterial bosim — sistolik bosim 90 — 170 mm simob ustuni oralig‘ida, diastolik bosim 60 — 90 mm simob ustuni oralig‘ida bo‘lishi kerak; ● gemoglobin miqdori aniqlanadi. Bunda erkaklarda kamida 128 g/l, gematokrit 40 %, ayollarda esa, kamida 120 g/l, gematokrit 38 %, bo‘lishi zarur; ● donorning tana harorati o‘lchanadi. Bunda tana harorati 36° S dan past va 37° S dan yuqori bo‘lmasligi lozim.

Plazma donorlarini dastlabki tibbiy ko‘rikdan o‘tkazishda qo‘shimcha ravishda quyidagilar tekshiriladi: ● qon zardobida oqsilning umumiy miqdori; ● trombotsitlar va retikulotsitlar miqdori; ● qon zardobining oqsil fraksiyalari. ● eritrotsitlarning cho‘kish tezligi; ● qon zardobidagi oqsilning umumiy miqdori; ● leykotsitlar miqdori aniqlanadi.Donor takroriy plazma topshirganda: ● gemoglobin miqdori yoki gematokrit; plazmaferez — donor qonidan plazma ajratib olish va donorga o‘zining qon hujayralarini tezkor ravishda qaytarib quyish;

Qon va uning tarkibiy qismlarini tibbiyot ehtiyojlari uchun topshirish donor tomonidan ixtiyoriylik asosida haq evaziga yoki bepul amalga oshiriladi. Donor keyinchalik, zarur bo‘lganda donorning o‘zi uchun (autodonorlik) foydalaniladigan donorlik qoni tarkibini topshirishi mumkin. Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining tavsiyasiga ko‘ra, aholini qon komponentlari bilan ta’minlash uchun qon topshirishlar soni aholi soniga nisbatan har 1000 kishiga kamida o‘ntani yoki aholi soniga nisbatan 1% ni tashkil etishi kerak. Respublika qon quyish markazining “Gazeta.uz” ga taqdim etgan ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda bu ko‘rsatkich 2021-yilda har ming aholiga 6,8 nafar yoki 0,68 foizni tashkil etgan. Ko‘rinib turibdiki, mamlakatdagi donorlik darajasi me’yorida emas.

E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Norkamaniya va salomatlik

Reproduktiv salomatlik

Salomatlik darajasi

Repraduktiv salomatlik

Salomatlik texnologiyasi