Bosh miya shikastlanganda birinchi yordam ko`rsatish - Tibbiyot - Slaydlar

Bosh miya shikastlanganda birinchi yordam ko`rsatish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

732 KB

Ko'chirib olish

Bosh miya shikastlanganda birinchi yordam ko`rsatish

Bosh va orqa miya shikastlari • Bosh miya shikastlarida bosh miyaning yumshoq to‘qimalari, kalla suyagi va bosh miya jarohatlanadi. Bosh va orqa miya shikastlari hozirgi vaqtda ham ko‘p uchraydi. Bu kasalliklarning kelib chiqish sabablari turli- tuman bo‘lib, bular yo‘l-transport hodisalari, avtomobil, temiryo‘llardagi avariyalar, yiqilib tushish, ishdagi va oilada bo‘ladigan jarohatlardir. Turli xildagi bosh va orqa miyaga taassurotlar natijasida ham kelib chiqadi, masalan, sportdagi shikastlar.

• Bosh miya shikastlari keyinchalik og‘ir oqibatlarga va nogironlikka olib kelishi mumkin. Bosh miya shikastlari ikki xil bo‘ladi. • 1.Ochiq kalla bosh miya shikastlari, bunda bosh miya kalla suyagi bir butunliligi buziladi, ya’ni kalla suyagi yoriladi va bosh miya to‘qimalarida • zararlanish alomatlari kuzatiladi. • 2.Yopiq bosh miya shikastlarida suyak bir butunligi buzilmagan, ya’ni sinmagan, yumshoq to‘qimalar esa kesilgan, yorilgan, ko‘kargan, ezilgan bo‘ishi mumkin. • Bosh miya shikastlari quyidagilarga bo‘linadi: • – bosh miyaning chayqalishi – Commocio cerebri; • – bosh miyaning lat yeyishi yoki ta’sirlanishi – Contuzio cerebri; • – bosh miyaning ezilishi yoki bosilishi – Compressio cerebri. • Bosh miya shikastlari orasida eng ko‘p uchraydigani bosh miya chayqalishi bo‘lib, 75–80 % ni tashkil etadi.

• Bosh miya chayqalishi. • Bosh miya chayqalishi eng yengil bosh miya jarohati hisoblanib, bosh miya to‘qimalarida qon tomirlarning kengayishi, mayda-mayda qon ketish va qon tomirlarining o‘tkazuvchanligi oshib ketishi natijasida bosh miya to‘qimalarida shish bo‘lishi, bosh miya ichida bosimning oshib ketishi bilan xarakterlanadi. • Bosh miya chayqalishida miya pardalarining to‘laqonligi, venalardagi to‘laqonlilik, miya to‘qimasining shishi va mayda- mayda qon quyilishlar kuzatiladi.

Klinik manzarasi • Hushdan ketish 90 % bemorlarda uchraydi, 10 % bemorlarda hushi karaxt bo‘lib qoladi. Hushdan ketish bir necha daqiqagacha davom etadi. Qusish bir yoki bir necha marta ko‘ngil aynish bilan takrorlanadi. Retrograd amneziya – jarohatdan oldin bo‘lib o‘tgan voqealarni bemorlar eslay olmaydi. Bemor bir necha kun o‘z ismi, familiyasini, manzilini, oila a’zolarini hamda birga

• Bu holat bosh miya chayqalishiga nisbatan og‘irroq o‘tadi va bosh miya to‘qimasi, miya pardalari ko‘proq zararlanadi, qon tomirlari uziladi, qon pardalar orasiga chiqishi natijasida meningial belgilar paydo bo‘ladi. Bosh miyada qon va bosh miya suyuqligi aylanishi buziladi, miya to‘qimalarida nekroz paydo bo‘ladi. • Bosh miya jarohatlaridan keyin hushdan ketish bir necha daqiqadan bir necha soatgacha davom etadi. Bunda asab tizimiga taalluqli belgilar 2 guruhga bo‘linadi: • 1. Umumiy miya belgilari – bosh og‘riq, ko‘ngil aynish, qusish, bosh aylanish, bular miya ichidagi bosimning oshib ketishi natijasida sodir bo‘ladi. • 2. Mahalliy miya belgilari – yengil anizokoriya, nistagm, parezlar, nutq buzilishlari va qaltirashlar bilan kechadi. Ye n g i l s h a k l i d a umumiy miya belgilari ko‘p rivojlanmagan, mahalliy miya belgilari esa miya chayqalishidagidan ko‘ra ko‘proq saqlangan bo‘ladi. Yuzda asimmetriya, nistagm yoki nistagmoid, gapirishning buzilishi, mushaklar tonusining oshishi, meningial

Bosh miyaning ezilishi. • Bunda bosh miyaning to‘qimalari qisilib, ularda organik o‘zgarishlar paydo bo‘ladi. Miyaga qon quyiladi. Bu qon qattiq miya pardasi va suyak orasida bo‘ladi. Miya pardalarida qon quyilishi epidural gematoma deyiladi. Dastlab, klinik manzara bo‘lmasligi mumkin. 12– 36 soatdan so‘ng, gematoma • kattalashgandan keyin, 4–5 sm bo‘lgach klinik manzara kuzatiladi.

• Davosi • Bemor hamma vaqt to‘shakda yotishi kerak. Bosh miya jarohatlarining asoratlariga natriy brom, gumizol, kofein, amitriptilin, sonapaks, frenalon, bioxinol, serebrolizin, nootropil, aminalon, glutamin kislota va fizioterapevtik muolajalar, elektroforez 3 % li kaliy yodid, 4 % li mumiyo eritmasi ensa sohasiga buyuriladi. Uqalash, davo mashqlari hamda iglorefleksoterapiya muolajalari tavsiya etiladi.

• SHikastlanish yuz bergan joyda eng avval nafas yullarining utkazuvchanligini tahminlashga karatilgan birinchi yordam kursatilishi kerak. Gipoksiya bilan birga, bosh miya shikastlanishi asoratlaridan yana biri organizmda karbonat angidrid gazining tuplanishi - giperkapniya xolati yuzaga keladi. Uni oldini olish uchun maska orkali giperventillyatsiya kilish maksadga muvofik bulmaydi. SHikastlanganlar transportirovka vaktida 100%li kislorod bilan nafas olishlari kerak. Bosh miya shikastlanishining urta darajasida kiska muddatli ishemiya, gipoksiya yoki gipotoniya ortga kaytarib bulmaydigan uzgarishlarga olib kelishi mumkin. SHuning uchun bir vaktning uzida shikastlanganlarga eritmalar tomirlarga kuyiladi. Kon okishini tuxtatish uchun kattik boglam kuyiladi.

• Kasalxonaga yotkizishga es-xushining yukotilishi, amneziya, uchokli nevrologik simptomlarning borligi, kalla suyaklarining ochik sinishlari, burun va kulokdan kon yoki likvor okishi, epileptik tutkanoklar kursatma buladi, xamda bosh ogrigiga shikoyati bulgan bemorlar kiradi.

• Engil bosh miya shikastlanishida - bosh miya chaykalishida va bosh miyaning yengil darajada lat yeyishida - simptomatik terapiya: analg’getiklar, sedativ moddalar, uyku buzilishida uxlatuvchi dori moddalari kullaniladi. Bosh miya chaykalishida - 3-5 kun yotok rejimi, kasalxonada 3-4 kungacha yotish tavsiya kilinadi. Bosh miyaning yengil darajada lat yeyishi - 5-7 kun. Bosh miya lat yeyishining urta va ogir darajasi bulgan shikastlanganlar kasalxonada uzokrok 3-4 xaftagacha davolanadilar.

• Bosh miya shikastining asorati va natijalari kupchilik xollarda bemorning yoshiga boglikdir. Masalan, ogir bosh miya jaroxatida 20 yoshdan yosh 25% bemor olamdan utadi 55 yoshdan yukori yoshdagilar 70%ni tashkil kiladi. Xatto yengil va urta ogirlikdagi bosh miya shikastlarining xam asoratlari uzi xakida bir necha oy va yil utgandan keyin xam bildirishi mumkin. Posttravmatik sindrom deb ataluvchi sindrom bosh ogrigi, bosh aylanishi, darmonsizlik, kayfiyatning pasayishi, eslash kobiliyatining buzilishi bilan xarakterlanadi. Bu xolatlar keyinchalik, ayniksa kariyalarda, nogironlikka olib kelishi mumkin. • Reabilitatsiya tadbirlari davolash fizkulg’turasini, fizioterapiyani, nootroplar, kon-tomir preparatlari, tutkanokka karshi preparatlar, darmon dorilar kabul kilishni kuzda tutadi. Davolash natijalari kupincha tibbiy yordamni shikast olingan yerda va kasalxonada uz vaktida tugri kursatilishiga boglik.

O'xshashlar

Nerv sistemasi, bosh miya

Bosh miya va uning tuzilishi

Zaharlanishda birinchi tibbiy yordam

Bosh va orqa miya pervlarining fizilogiyasi

Qon ketish va birinchi tez yordam