logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Appenditsit

Appenditsit

Yuklangan vaqt:

06.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1147.0732421875 KB
Ko'chirib olish
Appenditsit —  appendiks , yaʼni koʻrichak chuvalchangsimon oʻsimtasining nospetsifik  yalligʻlanish  kasalligi [3] . Kasallik belgilari odatda qorinning pastki oʻng tomonida ogʻriq, koʻngil aynishi,  qusish , ogʻiz qurishi va ishtahaning pasayishi koʻrinishida namoyon boʻladi. Biroq, taxminan 40 % holatlarda bunday tipik belgilar paydo boʻlmasligi ham mumkin. Apendiks yorilishi ogʻir asoratlar: qorin parda ichki qavatining keng, tarqalgan, ogʻriqli yalligʻlanishi va  sepsisga  olib kelishi mumkin [11] . Appenditsit appendiks ichki boʻshligʻining tiqilib qolishi natijasida yuzaga keladi.Virusli infeksiya, parazitlar, oʻt toshlari va oʻsmalar tufayli yoki yalligʻlangan limfoid toʻqimalar tufayli kelib chiqishi mumkin. Ushbu tiqilib qolish appendiksdagi bosimning oshishiga, toʻqimalarida qon oqimining pasayishiga va yalligʻlanishni keltirib chiqaradigan appendiks ichidagi bakteriyalarning koʻpayishiga olib keladi. Agar bu jarayon davolanmasa, appendiks yorilib, qorin boʻshligʻiga bakteriyalar chiqib ketishi mumkin va bu jarayon asoratlarning kuchayishiga olib keladi [ Appenditsit tashxisi asosan bemorlardagi klinik belgilarga qarab qoʻyiladi. Bundan tashqari, bemorlarni aktiv kuzatish, obyektiv, laboratoriya va instrumental tekshiruvlarni oʻtkazish ham yaxshi samara beradi. Instrumental tekshiruvlardan appenditsit kasalligida keng qoʻllaniladiganlari ultratovush va kompyuter tomografiyasidir (KT). Oʻtkir appenditsitni aniqlashda kompyuter tomografiyasi ultratovushga qaraganda aniqroq ekanligi isbotlangan. Lekin, bolalar va homilador ayollarda koʻproq ultratovush tekshiruvi qoʻllaniladi. Chunki kompyuter tomografiyasining radiatsiya nurlari ona va bola organizmiga salbiy taʼsir oʻtkazishi mumkin KT tomografiyasida appenditsitning koʻrinishi Etialogiyasi: Oʻtkir appenditsit appendiksning birlamchi obstruksiyasi (toʻsilishi) natijasida kelib chiqadi. Ushbu toʻsiq paydo boʻlgach, appendiks shilliq bilan toʻlib, kattalashadi. Shilliq ishlab chiqarilishining davom etishi appendiks devorlari ichidagi bosimning yanada oshishiga olib keladi. Bosimning koʻtarilishi  tromboz  va mayda tomirlarning tiqilib qolishiga,  limfa oqimining  buzilishlariga sabab boʻladi. Bu darajaga yetib kelganda appendiksning oʻz-oʻzidan tiklanishi kamdan-kam hollarda sodir boʻladi. Appendiks qon tomirlarining tiqilib qolishi natijasida avval  ishemiya , keyin esa  nekrotik  jarayon yuzaga keladi.  Bakteriyalar  nekrozga uchragan appendiks devorlaridan chiqa boshlagach, atrofidagi toʻqimalar ham  yiringlay  boshlaydi. Natijada  sepsis , peritonit va kamdan-kam hollarda appendiksning yorilishi yuzaga keladi. Ushbu jarayonlar rivojlangan sari asta- sekin qorindagi ogʻriq va boshqa belgilari paydo boʻla boshlayd Qoʻzgʻatuvchi omillarga  bezoarlar , yot jismlar,  travma , ichak qurtlari  limfadenit  va koʻpincha appendikolitlar yoki  fekalitkar  deb ataladigan kalsifikatsiyalangan najas toshlari kiradi.Qoʻzgʻatuvchi omillardan fekalitlar koʻproq diqqatni tortadi, chunki rivojlangan mamlakatlarda appenditsitga chalingan bemorlarni tekshirib koʻrilganda koʻpchiligida ushbu elementlar topilgan Epidemiologiyasi: Appenditsit koʻpincha 5 yoshdan 40 yoshgacha boʻlgan odamlarda uchraydi [35] . 2013-yilda bu kasallik butun dunyo bo‘ylab 72 000 kishining o‘limiga sabab bo‘lgan. Bu koʻrsatkich 1990- yilda 88 000 tani tashkil etar edi Klinik manzarasi: Oʻtkir appenditsit qorindagi ogʻriq, koʻngil aynishi, qusish va isitma kabi klinik belgilar bilan boshlanadi. Koʻrichak oʻsimtasining shishishi va yalligʻlanishi oʻsha joydagi qorin pardani ham taʼsirlantira boshlaydi. Koʻrichak tipik joylashgan boʻlsa, bu holatda ogʻriq qorinning oʻng pastki sohasida seziladi. Ogʻriqning bu klassik joylashuvi uch yoshgacha boʻlgan bolalarda aniqlanmasligi mumkin. Appenditsitda ogʻriq kindik atrofida kuchsiz boshlanadi va bir necha soatdan keyin odatda qorinning oʻng pastki qismiga oʻtadi (Kocher simptomi). Bu holatda qorin devori yumshoq bosimga (palpatsiya) ham juda sezgir boʻladi. Qoʻl barmoqlari uchki qismlari bilan qorin devorining pastki oʻng qismini bosib turib birdaniga qoʻyib yuborish natijasida ogʻriqning kuchayishi (Blumberg simptomi) ham musbat natija beradi. Agar appendiks retrosekal joylashgan boʻlsa (koʻrichak orqasida joylashgan boʻlsa), qorinning oʻng pastki qismiga chuqur bosim berilganda ham ogʻriq sezilmasligi mumkin (soqov appenditsit). Buning sababi shundaki, gaz bilan toʻlgan koʻrichak yalligʻlangan appendiksni bosimdan himoya qiladi. Xuddi shunday, agar appendiks toʻliq tos boʻshligʻida joylashgan boʻlsa, odatda qorin boʻshligʻida hech qanday ogʻriq sezilmaydi. Bunday hollarda yalligʻlanish jarayoni kechayotgan, atipik joylashgan appendiksni Obraztsov va Ivanov kabi bir nechta simptomlar yordamida aniqlab olish mumkin McBurney nuqtasining joylashuvi (1), kindikdan (2) oʻng yonbosh suyagi oldingi yuqorigi oʻsimtasigacha boʻlgan masofaning uchdan ikki qismida joylashgan Diagnostikasi: Appenditsit tashxisi kasallik simptomlari, klinik, laborator va instrumental tekshiruvlarga asoslanib qoʻyiladi. Kasallik kechishiga koʻra tipik va atipik boʻladi. Odatda appenditsit anoreksiya, koʻngil aynishi yoki qayt qilish bilan birga kindik atrofida boshlanadigan va bir necha soatdan soʻng qorinning oʻng pastki qismiga oʻtadigan ogʻriqlar bilan boshlanadi.Ogʻriq, anoreksiya, leykotsitoz va isitma tipik kechayotgan appenditsitning klassik belgilari hisoblanadi. Atipik kechishida esa boshlangʻich alomat sifatida birdaniga qorinning oʻng pastki qismidagi oʻgʻriqlar paydo boʻlishi mumkin. Appenditsitning atipik kechishida koʻpincha ultratovush va kompyuter tomografiyasi yordamida tashxis qoʻyiladi Klinik tekshiruvlar: Kocher simptomi — kindik atrofida boshlangan ogʻriqning 2-5 soat oʻtgach oʻng yonbosh sohasiga koʻchib oʻtishi. • Massouh yoki koʻylak simptomi — Chap qoʻl bilan koʻylak pastki uchi tortiladi va qov suyagiga bosib ushlab turiladi. Oʻng qoʻl barmoq uchlari bilan toʻsh suyagi hanjarsimon oʻsimta oldida qorin devori biroz bosilib, nafas olish vaqtida oʻng yonbosh sohasiga qarab tez sirpanuvchi harakat yuzaga keltiriladi va qoʻl uchlari qorindan olinmay turiladi. • Rovsing simptomi — tebranuvchi palpatsiya bilan chap yonbosh sohasiga tegilganda, oʻng yonbosh sohasida ogʻriqning kuchayishi [. • Sitkovskiy (Rozenshteyn) simptomi — tekshirilayotgan odam chap tomonga yonboshlab yotganida, oʻng yonbosh sohasida ogʻriq kuchayishi [44] . • Bartomier-Mishelson simptomi — chap yonboshi bilan yotgan bemorning oʻng yonbosh sohasi palpatsiya qilinganda ogʻriqning kuchayishi [41] . • Psoas simptomi — shuningdek, „Obraztsov belgisi“ sifatida ham tanilgan. Bemor chalqancha yotgan holatida oʻng yonbosh sohasiga oʻng qoʻl bilan eng ogʻriqli soha bosib turilib, shu vaqtning oʻzida bemorga oʻng oyoqni 30° ga tizzani bukmasdan koʻtarishi soʻraladi. Bunda ogʻriq kuchayadi [40] . • Dunfi simptomi — bemordan yoʻtalganda oʻng yonbosh sohasida ogʻriqning kuchayishi [45] . • Gamburger simptomi — bemor ovqat eyishni rad etadi [ Ultratovush tekshiruvi: Qorin boʻshligʻi ultratovush tekshiruvi, ayniqsa doppler sonografiya appenditsitni aniqlash uchun samarali usul hisoblanadi. Ultratovush tekshiruvi oʻng yonbosh boʻshligʻida erkin suyuqlik toʻplanishini, rangli doppler yordamida esa appendiksdagi qon oqimini koʻrish mumkin [57] . Baʼzi hollarda (taxminan 5 %) [58] , qorinning oʻng pastki qismi ultratovush tekshiruvida appenditsit jarayonining mavjudligiga qaramay, hech qanday anormalliklarni aniqlamaydi. Bu koʻpincha appenditsit boshlangan, lekin hali sezilarli darajada kattalashmagan vaqtida noʻtoʻgʻri xulosa chiqarilishiga sababchi boʻladi. Bundan tashqari, qorin devorlarida toʻplangan ortiqcha yogʻ va ichakdagi gazlar bu tekshiruvni oʻtkazishda qiyinchiliklar tugʻdiradi. Ushbu qiyinchiliklarga qaramay, tajribali sonografiya mutaxasisi appenditsit va shunga oʻxshash alomatlarga ega boʻlgan boshqa kasalliklarni ajrata olad E’tiboringiz uchun raxmat!

O'xshashlar

Appenditsit — xavfli va keng tarqalgan kasallik
Vrachning xatosi
Qorin bo’shlig’i kasalliklari
Pielonefrit
Pankreatit rivojlanishining biokimyoviy asoslari davolash va diagnostika tamoyillari, ingichka ichakda parchalanish mahsulotlari so’rilishining buzilishi(seliakiya)