O`zbek amaliy bezak san`ati - Tasviriy san'at - Slaydlar

O`zbek amaliy bezak san`ati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1310.390625 KB

Ko'chirib olish

O`zbek amaliy bezak san`ati

REJA: O`zbek amaliy bezak san`atining tarixi. O`zbek amaliy bezak san`atining o`tmishi, buguni, ertasi Usta hunardmandlar ijodidan namunalar.

Xozirgi kundagi rasm chizishni o'rgatish metodikasi birdaniga kelib, shakillangan emas, bunga qadar mazkur metodika shakillanish va murakkab taraqqiyot yo'lini bosib o'tdi. Respublikamizda tasviriy san'atni o'rgatish metodikasini shakillanishda maxalliy olimlar, metodistlarining qator izlanishlarini, o'quv qo'llanmalarning axamiyati katta bo'ldi. Badiiy pedagogikaning metodika soxasidagi so'ngi yutuqlari ko'rsatilgan va talabalarni pedagogik faoliyatga tayyorlash, ularni metodik bilim va maxoratlar bilan qurollantirish o'qitish san'atni egallashga yordam berishni asosiy maqsad qilibqo'ygan. Respublikamizda ro'y berayotgan o'zgarishlar barcha sohalardagi kabi bo'lajak tasviriy san'at pedagoglarining zimasiga ham o'ta mas'uliyatli vazifalarni yo'qlaydi. Darhaqiqat xalqimiz o'z mutsak.illigini qo'lga kiritib xalqaro mitsiyosda to'la o'zligini namoyish etdi.

O`zbek amaliy bezak san`atining o`tmishi, buguni, ertasi • Tasviriy san'at, ya'ii ma'naviyat o'qituachisi boshqa fanlar uqito'zchilari kabi birinchi galda eng yuksak fazilatli, axloqiy poq iymon va e'tiqodli, xalol va sofdil, talabalarga, o'smir-yoshlarga nisbatan o'ta mexribon, o'ta talabchan va o'zbek xalqining urf-odatlarini, an'analarini mukammal biladigan va hurmatini joyiga qo'yadigan bo'lishi kerak. • O'qituvchining kasbiy xususshtlari borasida to'xtalganda shuni ta'kidlash lozimki, u eng avvalo o'z kasbini jonkuyari, dildan sevadigan, o'z ishiga ijodiyea ilmiy yondoshadigan shaxs bo'lmog'i talab etiladi. Bu shaxsda yangi bilimlar va ilg'or tajribalarga chanqoqliq muhimi unda tashkilotchiliq kuzatuvchanliq qat'iylik va insoniylik xususiyatlari yaqqol sezilib tursin. O'qituvchi tasviriy - san'atdan maxsus bilim va malakalar bilan qurollanmasdan turib muallimlikni bajara olmaydi yoki o'quvchi yoshlarga tabiat go'zalligini, ona Vatanimizning tarixini, milliy merosimizning tarixini tariflab bera olmaydi, hamda o'z kasbiga kiziktira olmaydi.

O`zbek amaliy bezak san`atining o`tmishi, buguni, ertasi • Bugungi talaba, bo'lajak pedagog, o'zbek xalqining hamda o'tmiish bor bo'lgan Markaziy osiyo xalqlarining amaliy va tasviriy san'at borasidagi noyob namunalirini o'zlashtirgan bo'lishi va to'laligicha o'quvchi yoshlarga ulashmogi ayni davr talabidir. Shu sababli bo'lajak rassom-pedagoglarga quyidagi talablar yo'qlanadi; • - O'zlari ta'lim berishi lozim bo'lgan o'smir va yoshlarga san'at sirlarini, uning meros namunalarini har tomonlama o'rgatish; • - Ayni yangi lanish. rivojlanish davri yosh avlodni bilimdon, yaratuvchan, yuksak madaniyatli va mustaqil mamlakat takdiri uchun masul shaxslar qilib tarbiyalash;

• Amaliy-bezak san'atining asosiy badiiy usuli - naqsh, shuningdek buyum tashqi bezalishining unsurlari, masalan, mebelning turli xil naqshlari yoki jonvorlar figuralari ko‘rinishidagi detallari. • XVIII asrdan e'tiboran faqat tanishtiruv maqsadlariga xizmat qiluvchi buyumlarni tayyorlash bezaklash san'atining alohida sohasi sifatida ajralib chiqa boshlaydi. Bu, misol uchun, turli xildagi marosimbop buyum, tantanavor xonalarning ichki bezaklari, badiiy kashtachilik, zebu ziynatlar. • Aynan shunday buyumlarni yaratish bobida bezaklash san'ati gurkirab o‘sdi. • XIX asr oxirlari - XX asr boshlarida bezaklash san'ati namoyandalari odamzotning qoimmaqom yashash muhitini yaratishga intiluvchi dizayn san'atining tarkibiy qismlaridan biriga aylandi.

ILK KULOLCHILIK BUYUMLARI QACHON TAYYORLANGAN EDI? • Nam tuproq-soyga istalgan shaklni berish mumkin. Loy bir necha kundan so‘ng quriydi va metinga aylanadi. Agar loy quritilgan yoki kuydirilgan bo‘lsa, uning tuzilmasi o‘zgaradi. Kuydirilgan loydan tayyorlangan buyumlar sopol deb ataladi. Sopol bumlarni o‘z navbatida kulolchilik buyumlari deb atashadi! • Ilk kulolchilik buyumlari bundan taxminan 10 000 yil muqaddam yasalgan edi. Saqlanayotgan don savatlardagi teshiklar orqali nish chiqarmasligi uchun bu savatlarni ichidan loy bilan suvab qo‘yishardi. Ehtimol, kunlardan bir kun o‘shanaqa savatlardan biri olovga qulab tushadi. Qamishpoya kuyib ketgan va ilk kulolchilik buyumi tayyor bo‘lgan. • Kulolchilik buyumlarini uch turga ajratishgan - loydan yasalgan idishlar, sopol buyumlar va chinni buyumlar. Kulolchilik buyumlarining eng oddiy xili - loy idish - loydan tayyorlanadigan va kuydiriladi. U galvirak va bora-bora suv o‘tkaza boshlaydi

• Amaliy san’at, amaliy bezak san’ati — bezak san’ati sohasi; ij-timoiy va shaxsiy turmushda amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan badiiy buyumlar tayyorlash va kundalik turmush ashyo-lari (asbob-anjomlar, mebel, mato, mehnat qurollari, kiyim-kechaklar, taqinchoqlar, o‘yinchoqlar va boshqalar)ni badi-iy ishlash bilan bog‘liq ijodiy meh-nat sohalarini o‘z ichiga oladi. Amaliy sanʼat asarla-ri ko‘z bilan ko‘rish, his etish va anglash-ga mo‘ljallangan. Amaliy sanʼat asarlari va bu-yumlari insonning moddiy muhitini go‘zallashtirishga, estetik boyitishga xizmat qiladi, ayni paytda o‘zining ko‘rinishi, tuzilishi, xususiyatlari bilan insonning ruhiy holati, kayfiyatiga ta’sir etadi, bezatilgan narsalar hayotda foydalanilishidan tashqari badiiy qimmati bo‘lgani uchun ham qadrlanadi. Shuning uchun xom ashyoning go‘zalligi va nafis xususiyatlarini namoyish etish, unga ishlov berish mahorati va usulla-rining ko‘pligi Amaliy sanʼat da estetik ta’sirni oshiruvchi ahamiyatga ega faol vositalar-dir. Amaliy sanʼat da narsalarning nafisliligiga ikki usul bilan erishiladi: 1) shakli od-diy, jo‘n buyumlarga bezak ishlab badiiy qimmati oshiriladi;

Ganchkorlik • Ganchkorlik-sanatimiz faxri, beqiyos va bebaho xazina. Hech shubhasizki, uni chuqur о‘rganish ilmiy va amaliy ahamiyatga egadir. • Ganch о‘ymakorligi san’ati asrlar davomida о‘ziga xos uslub bilan rivojlanib keldi. Bu san’atning eng qadimgi, о‘rta asrlardagi va XX asrdagi rivojlanishini kо‘zdan kechirib, о‘rganib chiqsak bu davrlardagi ganch о‘ymakorligi bir-biridan mutlaqo farq qiladi. Qadimgi ganch о‘ymakorligi hajmiy bо‘lib, realistik tasvirlar asosida ishlangan. Ularda kо‘pincha odamlar, hayvonlar, qushlar tasviri ishlatilgan. Eramizning birinchi asrlaridayoq kishilar ganchni ajoyib xususiyatga ega ekanligini bilib, qal’alar, karvonsaroy va boshqa joylarni bezay boshlaganlar. Bо‘lib о‘tgan janglar oqibatida ular vayronaga aylanib, faqat qoldiqlari saqlanib qolgan.

• Naqsh — arabcha tasvir, gul degan ma’noni anglatadi. Qush, hayvon, о‘silllik, geometrik va boshqa elementlarni ma’lum tartibda takror- lanishidan hosil qilingan bezakdir. Ganchkorlik, kandakorlik, kashtadо‘zlikda, zar- dо‘zlik, kulolchilik, zargarlik, gilam tо‘qish, tо‘qimachilik, inkurustatsiya', panjaralar va hokazolarda har xil yо‘llar bilan naqshlar ishlanadi.

Yog‘och о‘ymakorligi ham o’zbek xalq amaliy bezak san’atining keng tarqalgan bir turi. Bunda biror naqsh yoki tasvir taxta yoki yog‘och buyumlarga chizib, kesib, о‘yib, ishlanadi.

Amaliy san`at da bezak yaratishda naqsh bilan tasvi-riy san’at (haykaltaroshlik, rangtas-vir, ayrim hollarda grafika) qismlari (alohida yoki turlicha birikuvlari) keng qo‘llaniladi. Ba’zan naqsh yoki tasvir bu-yumlarni shakllantiruvchi asosga aylana-di (panjara guli, to‘r; gilam, mato gulla-ri va h.k.).

O'xshashlar

O`rta Osiyo san`ati

Qadimgi dunyo san`ati

Ibtidoiy jamoa tuzumi san`ati

Mustaqillik davri O`zbekiston tasviriy san`ati oqim va yo`nalishlar

Tasviriy san`atda ta`lim konsepsiyasi