Yerqoʻrgʻon shahar xarobasi - Tarix - Slaydlar

Yerqoʻrgʻon shahar xarobasi

Yuklangan vaqt:

29.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3539.787109375 KB

Ko'chirib olish

Yerqo rg on shahar xaroʻ ʻ basi

Reja: 1. Yerqo'rg'on shahar xarobasi geografik joylashuvi 2.Yerqo'rg'on shahar xarbomasi arxeologik o'rganilishi 3.Yerqo'rg'on qasri 4.Hukmdor maqbarasi

YERQO’RG’ON Qashqadaryo daryosi vodiydan vohaga kirib kelishida bir qancha irmoqlarga boʻlinar va quruq deltani hosil qilar edi; deltadan oqib oʻtuvchi irmoq chap qirg'og'ining quyi qismida miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda tarqoq holdagi dehqonlarning istiqomat joylari, yaʼni qishloqlari paydo boʻla boshladi. Uning markaziy qismi himoya devori bilan oʻralgan. Shu yoʻl bilan Qashqadaryo vohasining eng dastlabki poytaxt markazlari vujudga kelgan.

• YERQO’RG’ON — qadimgi shahar xarobasi (milod dan avvalgi 8-7-asrlar — milodiy 6-asr). Qarshi sha hridan 10 kilometr shimolda joylashgan. Tarixiy ma nbalarda Baxl, Bolo, Valaam, Nashebolo deb tilga o lingan. Yerqo’rg’onda dastlab Turkiston arxeologiya havaskorlari to’garagi a’zolari (L. I. Zimin, I. Kastan e), keyinchalik arxeologlar A. I. Terenojkin (1946), S . K. Kabanov (1946-72 tanaffus bilan), ya. G’ulomo v (1959-64), M. E. Masson (1963-64) tekshirishlar olib borgan.

YERQO’RG’ON

• Xionitlar va eftalitlar davrida Yerqoʻrgʻon markaziy osiyonin g gullab-yashnagan shaharlaridan biri boʻlgan. Markaziy sh ahar atrofida shahar oldi aglomeratsiyasi tashkil topa boshl agan. Qarshi vohasining III-IV asrlardagi poytaxt markazida bunyod etilgan jamoat binolaring mohiyatiga toʻxtalib oʻtish maqsadga muvofiqdir. Shahar infratuzilmasi murakkab koʻri nishga ega boʻla boshlaydi. U alohida birliklarga boʻlinar edi . Koʻchalar ibodatxona, qasr va tsitadelga olib borar edi. III- IV asr shahar tuzilmasi ikki qatlamli baland devor bilan che garalangan boʻlib, jamoat binolari shakli bilan belgilangan. Ular shahar ijtimoiy hayotining yoʻnaltiruvchisi boʻlib, maʻm uriy,diniy hamda mudofaa markazlari hisoblangan

• Yerqoʻrgʻonning hududi ichki va tashqi devorlari chegarasid a eski shahar xarobalaridan iborat boʻlgan turli xil kattalikd agi balandliklar bilan oʻralgan. Eng katta balandlik hukmdor qasri ekanligi maʼlum boʻldi. shuningdek, sitadel (qal'a ichid agi qo'rg'on), shahar ibodatxonasi, maqbara, zardushtiylik i bodatxonasi, hunarmandlar mahallalari qazib olindi. Yerqoʻ rgʻon atrofida, butunlay yoʻqolib ketgan, oʻzaro zich joylash gan shahar oldi imoratlar boʻlgan va ilk ming yillikning birin chi yarmida keng jihozlangan shahar oldi hududi g'arbga to mon Qashqadaryo daryosi sohillarigacha choʻzilgan.

Mudofaa devorlari

• Vohaning dastlabki markaziy shahri mil. avv. VIII-VII asrlar ga kelib ilk marta himoya devorlari bilan oʻraldi. Bu devor keyinchalik buzilib ketgan boʻlib, uning qoldiqlarini kulollar mahallasining eng quyi qismidan topishga erishildi. Er. Av. VI asrda shaharlar kengayib, yangi devor qurildi. Eski dev or shahar ichida qolib ketdi va keraksizligi tufayli kulollar t omonidan sopol idishlar tayyorlash uchun loy sifatida ishla tila boshlandi. Shuningdek, bu erda Yerqoʻrgʻon shahri tari xining intihosigacha faoliyat koʻrsatgan kulollar mahallasi paydo boʻldi. Qadimgi devor, aniqrogʻi, uning qoldiqlari era mizning boshlariga kelib, kulollar mahallasi madaniy qoldi qlari ostida koʻmilib ketdi.

Ichki devorlar

• 1973 yildan O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Arxeologi ya institutining Qashqadaryo ekspedisiyada qazish ishl ari olib boradi. Yerqo’rg’on xarobasi qal’a va shahriston dan iborat bo’lib, umumiy maydoni 150 gektar, Burjlar bilan mustahkamlangan 2 qator mudofaa devori bilan o’ralgan. Ichki devori (balandligi 8 metrgacha) beshbur chak tarxli bo’lib, taxminan 40 gektar maydonni uragan atrofi xandaq bo’lgan. Unda qal’a, saroy majmuasi, ibo datxona, kulollar mahallasi, turar joylar va boshqa joyla shgan. Kulollar mahallasidan bir necha xona, ustaxona qazib ochilgan, uning tagidan eng qadimgi mudofaa de vori qoldiqlari topildi (miloddan avvalgi 8-7-asrlar).

Qashqadaryo ekspedisiyasi

Yerqoʻrgʻon daxmasi • Soʻgʻdiyona antik arxitekturasidagi oʻz mo hiyati va maqsadiga koʻra noyob toʻrt burc hakli monolit shakliga ega boʻlgan, -gʻarbiy va sharqiy old tomonida ikki marosim may doni mavjud boʻlgan shaklni eslatadi. Yerq oʻrgʻon daxmasini boʻrtma asosi oʻziga xos boʻlib, na Hindistondagi parslarning "jimlik minoralari", na erondagi qoya sagʻanalari va ustunli yodgorlik inshootlariga oʻhshayd i. Biroq daxma arxitektonika va dekorining detallari etarli darajada qadimgi sharqiy va ellin arxitekturasida anʼanaviydir.

• Yerqoʻrgʻon qasri oʻz tuzilishi va umumiy mazmuniga koʻra, oʻrta osiyoning mash hur qasrlaridan biri boʻlgan. U har biri alohida reja asosida qurilgan mustaqil ikkit a, yaʼni yuqori va pastki maydonchalarga boʻlinganligi bilan ham oʻziga xosdir. yu qori maydonda keng chiziq boʻyicha choʻzilgan alohida tsellalar (xonalar), vestib yullar, sharqqa qaratilgan ayvonlar, hovlilar va ovqatlanish xonalari mavjud boʻlib - bularning bari tor yoʻlaklarining ikki qatori bilan tutashtirilgan edi. Uni qasr ibod atxonasi boʻlgan deb hisoblash mantiqan toʻgʻridir. Yerqo’rg’on qasri

• Qadimgi oʻrta osiyo qasrlari bilan Yerqoʻrgʻon qasri ni unda alohida ibodatxona majmuasi mavjudliga y aqinlashtiradi. Qizilqir, Qalaliqir, Tuproqqala, Yerqoʻ rgʻon va Panjikent qasrlari shu jihatlari bilan Axamo niylarning Pasargad, Suza va Persapoldagi mashh ur qasrlaridan farq qiladi va ularning saroy qurilishi dagi yanada qadimiy hisoblanmish Ossuriya va Mi diya anʼanalariga borib taqalishi extimoli mavjud.

Hukmdor maqbarasi • Yerqoʻrgʻonning yana bir ulkan xotira inshooti III- IV asrlarga taqaluvchi hukmdorlar maqbarasidir. Meʼmoriy jihatidan ushbu topilma shahar tomon ga qaratilgan va uch tomondan tor yoʻlaksimon i morat bilan oʻralgan toʻrtburchak markaziy zal y oki ayvon koʻrinishiga ega boʻlgan noyob ijodiy y odgorlikdir. Majmua yuqori zinali, ehromli platfor mada qurilgan boʻlib, tepaga olib chiquvchi ganc h surilgan pishiq gʻishtdan terilgan paradli (hash amatli) zinasi ham mavjud boʻlgan. Maqbara int erüeri tuzilishi echimi mashhur kushon ibodatxo nasi surxkotalning rejasini takrorlaydi. Yerqoʻrgʻo nda rejalashtirishning bu turi hashamatli maqbar alar qurilishida koʻp bor qoʻllanilgan.

V asrda shahar yongʻin ostida qolgan, soʻngra esa ya na qayta tiklangan. VI asrda esa shahar butunlay vayr on boʻldi. bu eftalitlarning turk hoqonlari va eron sosoni ylarining birlashgan qoʻshinlari bosqini natijasida, xukm ronlikni qoʻldan chiqarishi natijasida sodir boʻldi. Shund an soʻng esa VI asr oxiri VII asr boshlarida tashlandiq s hahar xarobalari ustida kulollar maxallasi bunyod etilad i. Shahar ibodatxonasi qayta tiklandi. Bu ibodatxonanin g soʻngi davri VII asrda keshda zarb etilgan tangalarda oʻz aksini topgan.

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Qashqadaryo vohasi shaharlari

Termiz shahar fuqarolik xolatlari dalolatlarini yozish arxivi

Qadim qishloq shahar xarobalarni tadqiq qilish usullari

Turk xoqonligi kelib chiqish tarixi

XIX asrning oxirlarida rus o’lkashunoslarining dastlabki qazuv ishlari