XIX-asrda rus olimlari Turkiston hududini o’rganishlari - Tarix - Slaydlar

XIX-asrda rus olimlari Turkiston hududini o’rganishlari

Yuklangan vaqt:

15.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1652.6435546875 KB

Ko'chirib olish

XIX-ASRDA RUS OLIMLARI TURKISTON Huqudini o’rganishlari

RUSLARNING TURKISTONDA EKISPEDETSIYALARI  O`rta Osiyo xonliklari Rossiya imperiyasi bilan har vaqt yaxshi diplomatic aloqalarni olib borgan. Tovar-mahsulot ayirboshlash keng ko`lamda amalga oshirilgan.XIX asrdan boshlab Rossiya imperiyasi xonliklarga nisbattan qiziqishi anchayin oshib bir necha ekspeditsiyalar amalga oshirildi.Bu ekspeditsiyalarning asosiy maqsadi O`rta Osiyo hududini har tomonlama o`rganish edi. Va shuningdek, imperiya bu hududlarga paxta bazasi sifatida qarar edi

TURKISTON HUDUDLARI O’RGANILISHI  Tabiiy boyliklari, madaniy merosi g'oyat boy bo'lgan vakam tekshirilgan ushbu o'lka rus ziyolilarining taraqqiyparvar qismini juda qiziqtirardi. Mashhur rus zoologi, zoogeografi vasayyohi, darvinizmning e'tiqodli tarafdorlaridan bo'lgan N.A. Severtsov (1827 — 1886) Turkistonning ko'p joylarini fizik- geografik jihatdan o'rganishda, jumladan, Pomir tizma tog'larining orografiyasini o'rganishda ko'p mehnat va kuch sarf qildi. N. A. Severtsov sayohati vaqtida zoologiya, botanika, mineralogiya vapaleontologiyaga oid juda qimmatli kollektsiyalar to'pladi .

RUS OLIMLARI TOMONIDAN O’ZBEKISTON HUDUDLARI TADQIQOTLARI  Rus tabiatshunosi va sayyohi A. P. Fedchenko (1844—1873) Turkiston tabiatini o'rganishda katta rol’ o'ynadi. U Farg'ona vodiysi bilan Oloyni birinchi marta tekshirib chiqdi; Oloy orqasidagi tizma tog'lar va uning eng baland cho'qqioini ochish sharafi ham unga nasib bo'lgan, u Zarafshon vodiysi bilan Qizilqumni ham tekshirib chiqqan

Aleksey Pavlovich Fedchenko (1844.7.2, Irkutsk — 1873.3.9.) — rus tabiatshunosi, Oʻrta Osiyoni tadqiq qilgan olim. Moskva universitetini tugatgan (1864). Zool.ga oid toʻplamlar va gerbariylar toʻplagan. Antropologiya va etn. bilan shugʻullangan. 1868—71 yillarda Olay vodiysiga sayohat qilgan. Olay orti tizmasini oʻrgangan. Hisor Olay togʻ sistemasining orografik sxemasini tuzgan. Rishta kasalligi qoʻzgʻatuvchisining biologiyasini aniklagan. Alp togʻlaridagi Monblan choʻqqisiga chiqishda halok boʻlgan. F.ning toʻplagan materiallari geograf olimlar tomonidan qayta ishlanib, "A.P. Fedchenkoning Turkistonga sayohati" nomli rus tilidagi kitobida nashr qilingan (1872—77 va 1950-yillar). Pomir togʻidagi muzlik F. nomi bilan atalgan.

Nikolay Alekseevich Severtzov (1827 yil 5 noyabr - 1885 yil 8 fevral) rus tadqiqotchisi va tabiatshunosi.Severtzov Moskva universitetida o'qigan va o'n sakkiz yoshida u G. S. Karelin bilan aloqada bo'lib, O'rta Osiyoga qiziqadi. 1857 yilda u Sirdaryoga missiyaga qoʻshildi.[1] Sirdaryoga qilgan ekspeditsiyada qaroqchilar tomonidan asirga olinadi va bir oydan keyin ozod qilinadi. 1865—68 yillarda Tyan-Shan togʻlari va Issiqkoʻlni oʻrgandi. 1877–78 yillarda u hozirgi Pomir shossesiga yaqin yoʻl boʻylab Gunt daryosidagi Yashil Koʻlgacha boʻlgan yoʻl boʻylab Pomir togʻlarini oʻrgandi.Severtzov “Turkiston yovvoyi tabiatining vertikal va gorizontal taqsimoti” (1873) asarini yozgan, unda bir qator hayvonlarning birinchi tavsifi berilgan

Ular orasida keyinchalik uning nomi bilan atalgan archa (yovvoyi qo'y) kenja turi: Ovis ammon severtzovi. Shuningdek, u qushlarning ko'plab yangi turlari va kichik turlarini tasvirlab berdi. Dog'li atirgul qudug'i Carpodacus severtzovi uning nomi bilan atalganlar qatoriga kiradi.Severtzov Petrovskoe mulkida qushlar to'plamini yig'ishni boshladi. 1885 yil 8-fevralda u Donga quyiladigan muzlagan Ikorts daryosi bo'ylab aravada uyiga qaytadi. Vagon muzni sindirib, suvga cho‘kdi. Hamma o'zini qutqarib, yaqin atrofda issiq joy topishga harakat qilganda, u portfelini qidirishni kechiktirdi va qulab tushdi. Uning haydovchisi muzlab qoldi.[1]Moskvadagi Rossiya Fanlar akademiyasining Ekologiya va evolyutsiya instituti uning o‘g‘li Aleksey Severtzov nomi bilan atalgan.Send

FOYDALANILGAN ADABIYOT  Азамат Зие. Узбек давлатчилиги тарихи: (Энг кадимги даврдан Россия боскинига кадар) / / Масъул мухаррир: Б. Ахмедов/. — Т.: «Шарк», 2001. 368 б; .Ҳофиз Таниш Бухорий, Абдулланома, 1—2 ж. лар, Т., 1999, 2000; Мир Мухаммад Амини Бухари, Убайдулланаме, Т., 1957; Абдурахман Тали, История Абулфейзхана, Т., 1959.

ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT! SHONAZAROV SHAHZODJON

O'xshashlar

Rus psixolog olimlari

XIX asrda arab sharqi va Usmonlilar imperiyasi

Dunyo olimlari

XIX asrning oxirlarida rus o’lkashunoslarining dastlabki qazuv ishlari

O’rta Osiyo olimlari