Урарту маданияти - Tarix - Slaydlar

Урарту маданияти

Yuklangan vaqt:

01.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1056.7880859375 KB

Ko'chirib olish

Урарту маданияти Режа: 1. Тарих фанининг урганилишида урарту маданиятининг урни 2.Урартулар ийероглиф ёзувлари 3.Урартуда хайкалтарошлик

Qadimgi Sharq tarixiga oid manbalarni o'rganishimizda, yuksak madaniyatga ega bo'lgan Urartu madaniyati haqida so'z boradi. Kalit so'zlar: urartlar iyeroglif yozuvi, Argishti I yozuvi, Sarduri II yozuvi, "Mehr eshigi", Karmir- Blur, Musasir (Musasin) ibodatxonasi, mum qoliplari, ma'buda Teyshebu, Arin-berd tepaligi, tasviriy san'at, " davlatlari madaniyatlari ortasida oziga xosligi bilan ajralib turadi. Urartu madaniyati ko'p o'rganilmagan bo'lsada, uning bizga ma'lum madaniy yodgorliklari katta ahamiyatga ega.

Arxeologik izlanishlar davomida Qadimgi Urartu hududidan yozuv namunalari topilgan. Ayniqsa, Argishti I ning xor-xor yozuvi va Sarduri II ning katta yozuvi diqqatga sazovordir. Shu bilan birgalikda Van ko'li yaqinidagi -"Mehr eshigi", Karmir - Blurdan topilgan dubulg'a, sopol va jez idish ustiga bitilgan Urartu yozuvlari alohida ahamiyatga egadir. Hududdagi Tuproq-qal'adan ham sopol parchalaridagi yozuvlar topilgan. Bu yozuvlarni M. Sibatyan, V. Nikolskiy, I.A. Orbeli va boshqa olimlar o'rganganlar. Bu yozuvlar orqali Urartu davlatining tarixini, ijtimoiy - iqtisodiy hayotini va madaniyatini o'rganish mumkin

Hududdagi Tuproq-qal'adan ham sopol parchalaridagi yozuvlar topilgan. Bu yozuvlarni M. Sibatyan, V. Nikolskiy, I.A. Orbeli va boshqa olimlar o'rganganlar. Bu yozuvlar orqali Urartu davlatining tarixini, ijtimoiy - iqtisodiy hayotini va madaniyatini o'rganish mumkin. Urartu davlatida tarix, matematika, tabobat, geografiya, astronomiya fanlari ancha rivojlangan. Shu bilan birgalikda urartlar xalq og'zaki ijodiyoti va yozma adabiyotiga ancha boy bo'lgan. Bu jihatdan M. Xorenning asarlari, Nard eposi, Dovud Sosoniy kabi dostonlar urartlar adabiyotining ajoyib namunalaridir.

Urartuda taraqqiy etgan sohalardan yana biri bu metallurgiyadir. Uning taraqqiyotini bronzadan ishlangan bir qancha badiiy buyumlarda korish mumkin. Jumladan, hashamatli taxtlarga o'rnatilgan haykalchalar, ya'ni boshi odam boshiga o'xshash qanotli hokiz haykalchalari alohida o'rin tutadi. Bu buyumlar mum qoliplarda bronzadan quyilgan, keyin esa unga naqshlar o yilib, usti juda yupqa ishlangan taxta-taxta oltin bilan qoplangan, bu bronzadan yasalgan haykalchalarning tuzilishiga mos kelgan. Naqshlari aniq va rang- barang bo'lib tovlanib turgan. Haykalchalarning oq toshdan ishlangan yuza qismi va quyma

qosh -kozi hamda qanotlarning qizil bo'yoq yuritilgan botiq yerlari kishida juda ravshan taassurot qoldirgan. Haykaltaroshlarning jezdan ishlagan yarim odam, yarim hayvon qiyofasidagi haykali, ma'buda Teyshebuning haykalchasi, hosildorlik ma'budasining oltindan ishlangan medalionlari Urartu tasviriy san'atining nodir namunalari hisoblanadi. Metalldan buyumlar yasash plastikasida Urartu yaratgan bunday ajoyib va ifodali asarlar qadimgi Sharq xalqlari san'atida alohida muhim o'rinni egallaydi.

Milloddan avvalgi VIII asrda Arin-berd tepaligida qurilgan qal'a xarobalaridan devorlarga chizilgan rasmlarning qoldiqlari topildi, bu rasmlar Urartu tasviriy san'ati to'g'risida bir qadar tushuncha beradi. Bu qoldiqlarga qaraganda, eni 1 metrgacha bo'lgan orginal va har xil ranglar berib ishlangan friz qadimgi zal devorlarini bezatgan. Bu frizda chopib ketayotgan echkilar, muqaddas hayot daraxti (bu muqaddas hayot daraxti oldida turib odamlar ibodat qilmoqdalar), hokizlar, qanotli gardishlar, nihoyat, o'simliklar tasvirlangan va geometrik naqshlar solingan

Birinchisi, Old Osiyo san'ti an'analari bilan bog'liq Urartu haykaltaroshligi namunalari. Masalan, Vandan topilgan kulrang bazalt haykalda Urartuning ilk podsholaridan biri tasvirlangan. "An'anaviy-shartli" uslub esa bronza davri an'analarini davom ettirgan. Urartuliklar amaliy san'at sohasida ham ulkan yutuqlarni qo'lga kiritganlar. Urartu torevtikasining namunalari Kichik Osiyo, Egey dengizining bir qator orollari (Rodos, Samos), qit'a Yunonistoni (Delfa, Olimpiya), hatto Etruriyadan topilgan.

Urartlar madaniyati bir qancha xalqlar madaniyati bilan bog'liq xolda shakllangan. Ya'ni urartlar boshqa xalqlar madaniyatining yuksak yutuqlaridan foydalanganlar. Urartlar ossuriyaliklar va mesopotamiyaliklardan mixxatni olib, ozlari uchun soddalashtirib, birmuncha mukammallashtirganlar. Urartlarda metallurgiya va tasviriy san'at sohalari ossurlar va xettlarning metal buyumlar ishlash texnikasi va badiiy ijodi bilan juda yaqin xolda rivojlangan.

Етиборингиз учун рахмат

O'xshashlar

Ўртаер денгиз буйи цивилизацияси

Хитой менталитети

Неолит даври ва унинг ўрганилиши

Бронза даври ва унинг ўрганилиши

Энеолит даври ёдгорликлари