Muhammad Ali hukmronligi davrida Misr va Suriya - Tarix - Slaydlar

Muhammad Ali hukmronligi davrida Misr va Suriya

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

171.1826171875 KB

Ko'chirib olish

Muhammad Ali hukmronligi davrida Misr va Suriya www.arxiv.uz

Muhammad Ali hukmronligi davrida Misr va Suriya www.arxiv.uz

Reja  I Kirush  II Asosiy qism  1 Muhammad Alining hokimyat tepasiga kelishi  2 M Ali davrida Misrdagi o’zgarishlar  3 Muhammad Ali al-Albaniy davrida Misr  4 Xulosa  5 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati www.arxiv.uz

Kirish Muhammad Ali davrida Misr ancha ham siyosiy ham iqtisodiy jihatdan ancha yuksaldi. Misr hukmdori bo’lgandan so’ng u dastlab mamluklar va o’sha yerdagi ko’chmanchi qabilalar bilan jang qiladi va ularni mamlakat hududidan quvib chiqaradi. Hokimiyatning tez-tez almashtirilishi ham vaziyat barqarorlashuviga imkoniyat yaratmadi. 1803 yilda inglizlar evakuatsiya qilinganidan keyin avj olib ketgan fuqarolar urushi jarayonida alban otryadi (usmonli qo’shinlari tarkibida mamlakatga jo’natilgan) komandiri mamluklar bilan birlashib Misrda hokimiyatni egallab oldi. Inglizlar, farnsuzlar, usmonlilar va misrliklar o’rtasida osonlikcha yo’l va til topgan hamda ularni bir- biri bilan to’qnashtirib qo’ygan Muhammad Ali 1805 yilda o’zining Misr podshosi deb tan olinishiga erishdi, 1807 yilda mamlakatga bostirib kirgan ingizlarni quvib yuborib, o’z mashhurligi va shon- shuhratini yanada mustahkamlab oladi. www.arxiv.uz

Muhammad Alining hokimyat tepasiga kelishi . 1769 yilda Makedoniyada dunyoga kelgan Muhammad Alining asli alban bo’lgan. O’zi tug’ilib o’sgan shahrida tamakifurushlik bilan shug’ullangan Muhammad Ali 300 nafar albandan iborat otryad komandiri yordamchisi tariqasida 1799 yilda Misrga jo’natilgan, ammo harbiy iste’dodi, jasorati, sovuqqonligi va betakror tashkilotchi va diplomatlik iqtidori sharofatidan xizmat va mansab pillapoyalaridan jadal ilgarilash imkoniyatiga ega bo’ldi. Boz ustiga u nihoyatda ulkan da’volarni ilgari suruvchi va shuhratparast ekanligi ham ma’lum bo’ldiki, bu narsa unga nafaqat o’n yilliklar davomida Misrga rahbarlik qilishga, qolaversa 1952 yilga qadar mamlakatda hukmronlik qilgan o’z hukmdorlar sulolasi — dinastiyasiga asos solishga imkon bergan edi. Binobarin, o’qishni ham, yozishni ham, hatto Misrga kelgan ilk kezlarida hatto arabcha so’zlashishni ham bilmagan haminqadar bir bolqonlik bo’lib ko’ringan bu qadar hayratomuz karyerga erisha olishini biron-bir kishi bashorat ham qila olmagan edi. www.arxiv.uz

Hokimiyat tepasiga kelganidan keyin Muhammad Ali vaqtida usmonlilardan ham, mamluklardan ham, unga dov tikishga — stavka qilishga urinib ko’rgan inglizlardan ham vaqtida yiroqlashib haddini belgilashga erisha oldi. 1807 yildagi ingliz-usmonli urushi davomida Iskandariya shahridan ingliz desantini tumtaraqay qochib qolishga majbur qilgan Muhammad Ali milliy qahramon shon-shuhratiga loyiq bo’ldi. Uning 1804—1807 yillardagi mamluklarga qarshi harbiy kurashi 1808 yilda ijtimoiy- iqtisodiy kurashga aylanib ketdi, u soliqlarni to’lashdan bo’yin tovlagan multazimlar xos mulki — imeniyalarini tortib olib qo’ydi, keyinchalik esa (1812 —1814 yillarda) mamluklardan butun bor yerlarini tortib oldi va iltizom tizimining o’zini ham tugatib tashladi. 1809 yilda al-Azhar shayxlari dodini berdi (ular Muhammad Aliga hokimiyat tepasigakelishida yordam bergan edi), 1811 yilda esa o’ziga sodiq albanlar qo’li bilan mamluklarning deyarli barcha zodagon va a’yonlarini qirib tashladi. Shu tariqa, mavjud hamma yerlar davlat tasarrufiga o’tib ketdi. Biroq, 1829 yildan boshlab davlat yerlarini ommaviy tarzda o’z qarindoshlariga, yaqinlariga, shuningdek, amaldorlarga va uning a’yonlarini tarkib toptiruvchi alban, kurd, cherkas va turk otryadlari komandirlariga tarqata boshladi. Shu asnoda eski mamluk zodagonlari o’rnini Muhammad Ali asos solgan sulola tayanchlarini tarkib toptiruvchi yangi feodallar egalladi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Muhammad Ali davrida Misrdagi o’zgarishlar Muhammad Ali xususiy savdoni taqiqlab qo’ydi, qishloq xo’jaligi va hunarmandchilikda davlat monopoliyalari tizimlarini joriy etdi. U hukmronlik qilgan davrda davlat daromadlari o’sa boshladi, sug’orma yerlar kengaydi, eksportbop mahsulotlar — paxta, shakarqamish yetishtirish ortdi. Ammo ayni mahalda savdogarlar va hunarmandlar kasod bo’lishi, soliqlar, byurokratizm va korrupsiya o’sishi bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiy qiyinchiliklar ham orta bordi.Muhammad Alining istilochilik va bosqinchilik siyosati tufayli Arabiston, Sudan shimoli Krit oroli, Suriya, Falastin va Kilikiya Misrga qo’shib olindi, Kilikiya ustidan nazorat qilish huquqini Muhammad Ali usmonli sulton bilan urush davomida tortib olib qo’ygan edi. 1833 yilga kelib Misr mulklari Usmonli imperiyasi qolgan qismlari hududidan kattaroq bo’lib qolgandi. Ammo misrliklarning usmonlilar bilan doimiy kurashi 1840 yilda 1838 yildagi ingliz-usmonli shartnomasining mamlakatga xorijiy kapital kirib kelishiga yo’l ochib beradigan shartlarini Misrga ham majburlab tiqishtirgan yevropa davlatlari aralashuvini keltirib chiqardi www.arxiv.uz

Muhammad Alidan keyingi davrda Misr Muhammad Ali 1841 yilda ya’ni 72 yosharligida rasman podsho maqomida qolgan holda davlat ishlaridan yiroqlashdi (1849 yilda vafot etdi). Muhammad Ali o’rnida uning o’g’li Ibrohim (1848 yilga qadar), keyin esa nevarasi Abbos (1854 yilgacha) hukmronlik qildilar. Ammo har ikkalasining ham Muhammad Ali boshlagan ishlarni davom ettirishga urinishlari muvaffaqiyatsiz bo’lib chiqdi. Ulardan keyin hukmdorlik qilgan Muhammad Alining jiyani Said poshsho (1854—1863) va Muhammad Alining nevarasi, 1867 yilda «hadiv» martabasini (forschadan tarjima qilganda «janob», «hukmdor» ma’nosini anglatadi) (1863—1879 yillarda hukmdor) endilikda asosan g’arb davlatlari, birinchi galda Angliya va Fransiya tomonidan zo’rlab tiqishtirilgan siyosatni olib borishga majbur bo’lib qolgan edilar. o’z-o’zidan ravshanki, ana shu siyosat doirasida ular mamlakat uchun ko’plab foydali ishlarni amalga oshirishga muyassar bo’lishdi, ammo bunda g’arb manfaatlarini inobatga olish va hech qaysi holda ularga qarshi bormaslik talab etilar edi. Muhammad Ali al-Albaniy hukmronligi Misr, binobarin, butun Arab sharqi yangi tarixida butun boshli bir davrni yuzaga keltirdi. www.arxiv.uz

Xulosa Xulosa o’rnida aytadigan bo’lsak Muhammad Ali hukmronligi va boshqaruvi ostidagi Misr mamlakatini zamondoshlari Usmonli imperiyasining «yashab qolishga qodir» birdan-bir qismi, «tantanavor chalmasi» emas, uning «haqiqiy boshi» deb hisoblashar edi. Muhammad Ali Misr hayotidagi bilvositachilik va reaksion o’rta asrchilikni yo’q qilib tashladi, mustahkam qurolli kuchlar va davlat apparati tuzdi, dunyoviy ta’lim tizimini tashkil qildi, milliy sanoat va matbuotga asos soldi. Ammo amalda u ham o’zi tomonidan mustahkamlangan davlat boshqaruvining feodal- krepostnoylik xarakterini saqlab qoldi, atigi eski zodagonlarni yangi zodagonlar bilan almashtirdi, barcha islohotlar uchun zamin bo’lgan oddiy misrliklarning asosiy qismini ham, o’zi tomonidan bosib olingan viloyatlar, eng avvalo Sudan va Krit xalqlarini ham, qolaversa Suriya xalqini ham shafqatsizlarcha ekspluatasiya qildi. www.arxiv.uz

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati  O’quv qo’llanma Q.Z.  Internet saytlari  O’zbekiston milliy ensiklopediyasi  Maktab darsliklari 9-10 (Jahon tarixi) www.arxiv.uz

O'xshashlar

Ayyubiylar sulolasi davrida Misr

Ali Qushchi

Islom sivilizatsiyasining asosiy xarakterli belgilari va o'ziga xos xususiyatlari

Abu Jafar Mansur o'rganilayotgan mamlakatlar tarixi

Qadimgi Misr