Abu Ali Ibn Sinoning ilmiy me’rosi 2 - Tarix - Slaydlar

Abu Ali Ibn Sinoning ilmiy me’rosi 2

Yuklangan vaqt:

15.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

244.890625 KB

Ko'chirib olish

Abu Ali Ibn Sinoning ilmiy me’rosi

REJA: 1. Abu Ali Ibn Sinoning ilmiy me’rosi 2. “Tib qonunlari “ asari haqida

Abu Ali ibn Sino (toʻliq ismi: Abu Ali al-Husayn ibn Abdulloh ibn Sino al-Balxiy ; oʻrta osiyolik buyuk qomusiy olimi, tabib va faylasuf deb yuritilgan. 980-yilning 18- iyunida Buxoro yaqinidagi Afshona qishlogʻida tugʻilgan va 1037- yilning 16- avgustida Hamadonda vafot etgan. Gʻarbda Avitsenna ( ingl. Avicenna) nomi bilan mashhur.

Ibn Sinoning otasi Abdulloh Balx sh ahridan boʻlib, Somoniyla r amiri Nuh ibn Mansur (967– 997) davrida Buxoro t omoniga koʻchib, Hurmays an qishlogʻiga moliya amaldori etib tayinlanadi. U Afshona qishlogʻi da Sitora ismli qizga uylanib ikki oʻgʻil farzand koʻradi. Oʻgʻillarining kattasi Husayn (Ibn Sino), kenjasi Mahmud edi

. Husayn 5 yoshga kirgach, Ibn Sinolar oilasi poytaxt — Buxoroga koʻchib keladi va uni oʻqishga beradilar. 10 yoshga yetmasdan Ibn Sino Qurʼon va adab darslarini toʻla oʻzlashtiradi. Ayni vaqtda u hisob va aljabr (algebra) bilan ham shugʻullanadi, arab tili va adabiyotini mukammal egallaydi. Ibn Sinoning ilm sohasidagi dastlabki ustozi Abu Abdulloh Notiliy edi. U el orasida hakim va faylasuf sifatida mashhur boʻlgani uchun otasi Ibn Sinoni unga shogirdlikka berdi.

Notiliyning qoʻlida olim mantiq, handasa va falakiyot ( astronomiya )ni oʻrgandi va baʼzi falsafiy masalalarda ustozidan ham oʻzib ketdi. Ibn Sinoning aql-zakovatini koʻrgan ustozi otasiga uni ilmdan boshqa narsa bilan shugʻullantirmaslik ni tayinlaydi.

Shundan soʻng ota oʻgʻliga ilm oʻrganish va bilimlarini chuqurlashtirish uchun barcha sharoitlarni yaratib berdi. Abu Ali tinmay mutolaa qilib, turli ilm sohalarini oʻzlashtirishga kirishdi. U musiqa , optika , kimyo , fiqh kabi fanlarni oʻqidi, xususan, tabobatni sevib oʻrgandi va bu ilmda tez kamol topa boshladi.

Ibn Sinoning tib ilmida yuksak mahoratga erishishida Buxorolik boshqa bir tabib Abu Mansur al Hasan ibn Nuh al Qumriyning xizmati katta boʻldi Ibn Sino undan tabobat darenini olib, bu ilmning koʻp sirlarini oʻrgangan.Qumr iy bu davrda ancha keksayib qolgan boʻlib,999-yilda vafot etdi.

Ibn Sino 17 yoshdayoq,Buxoro xalqi orasida mohir tabib sifatida tanildi.Oʻsha kezlarda hukmdor Nuh ibn Mansur betob boʻlib, saroy tabiblari uni davolashdan ojiz edilar.Dovrugʻi butun shaharga yoyilgan yosh tabibni amirni davolash uchun saroyga taklif qiladilar.Uning muolajasidan bemor tezda sogʻayib, oyoqqa turadi.Evaziga Ibn Sino saroy kutubxonasidan foydalanish imkoniyatiga ega boʻladi. Somoniylarning kutubxonasi oʻsha davrda butun Oʻrta va Yaqin Sharqdagi eng katta va boy kutubxonalardan sanalardi.

 Ibn Sino bir necha yil davomida shu kutubxonada kecha- yu kunduz mutolaa bilan mashgʻul boʻlib, oʻz davrining eng oʻqimishli, bilim doirasi keng kishilaridan biriga aylandi va shu paytdan boshlab oʻrta asr falsafasini mustaqil oʻrganishga kirishdi.  U yunon mualliflarining, xususan, Aristot elning  „ Metafizika“ asarini berilib mutolaa qildi. Lekin bu kitobda bayon qilinganlarning aksariyati Ibn Sinoga tushunarsiz edi.

Olimning ilmiy ijodi 18 yoshidan boshlandi. UNuh ibn Mansurga atab nafsoniy quvvatlar haqida risola, „Urjuza“ tibbiy sheʼriy asari, oʻz qoʻshnisi va doʻsti Abulhusayn al-Aruziyning iltimosiga binoan, koʻp fanlarni oʻz ichiga olgan „Alhikmat al-Aruziy“ („Aruziy hikmati“) asarini taʼlif etdi. Tasodifan yosh olimning qoʻliga Abu Nasr Forobiyning „Metafizikaning maqsadlari haqida“gi kitobi tushib qoladi va uni oʻqib chiqibgina Ibn Sino metafizikani oʻzlashtirishga muvaffaq boʻladi. Shunday qilib, Ibn Sino zaruriy bilimlarning barchasini Buxoroda oldi.

Undan tashqari, boshqa bir doʻsti faqih Abu Bakr Albarqiy(yoki Baraqiy)ning iltimosiga koʻra,20 jildli „Alhosil val- mahsul“(„Yakun va natija“)qomusiy asari hamda 2 jildli „Kitob al-bir val- ism“(„Sahovat va jinoyat kitobi“)ni yozdi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Abu Ali Ibn Sino ilmiy merosi

Abu Ali ibn Sino

Abu Ali ibn Sino 3

Abu Ali ibn Sino faoliyatining o’rganilishi

Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlugʻ Tarxon Forobiy