logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Sotsiologiya
  4. Sotsiologiyaning strukturasi

Sotsiologiyaning strukturasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

157.55078125 KB
Ko'chirib olish
Sotsiologiyaning strukturasi Struktura  Struktura bu fandagi asosiy elementlar ularning joylashishi, munosabati va tartibidir. Struktura bevosita fanning rivojlanish darajasn va uning elementlariga bog`liqdir. Fanning rivojlanib borishi davrida uniig elementlari bir tizimga tushlanib, bu sistema orqali esa bilimlarni tashkil qilish vositaligi ta`inlanadi. Buning natijasida esa nazarny, metodologik, metodik va boshqa elementlar o`rganilayotgan voqelikni (reallikni) yaxlit ko`rinishda aks ettiradilar.  Fan bir tizim sifatida, qachonki umumiy asoslar, kategoriya va tushunchalarni ishlab chiqgandagina va bilishning har hil darajalari va shakllari orasida mantiqiy bog`lanish bulsagina yuzaga kelishi mumkin. Bu holatda fanning turli hil rivojlanish yunalishlari bilimning shakllangan tizimi bilan muvofiqlashadi. Agarda sotsiologiya haqida gapiradigan bulsak, u hali stuk birlashgan ilmiy tizimi sifatida shakllangani yo`q yosh va rivojlanayotgan fan sifatida sotsiologiya har-hil ilmiy tizimlariing tupllami sifatida kuzga tashlanyapti.  Sotsiologiyaning strukturasini xar xil taxlil qilish mumkin. Ayniqsa, bu strukturani aniqlash nazariy sotsiologiya, metodologiya va empirik tadqiqotni ajratib olishlik bilan kupincha yuzaga keladi.  Lekin bu sotsiologiyaning komponentlarini ajratib olish umumiyroq ma`noga ega, natijada esa fanning murakkab va har hil kurinishga zga bulgan strukturasining mazmuni kashf etilmaydi. Shuning uchun tularoq va har tomondama hususiyatga ega bulish bilangina sotsiologiyani strukturasini kursatib berish lozim. Sotsiologiya strukturasida fundamental va amaliy yunalishlarni, nazarny va empirik tadqiqotlarni, mahsus va tarmoq sohalarni ajratib kursatish darkor. Ular bir-birlari bilan juda murakkab o`zaro dialektik aloqodorlar. Ayrim hollarda bir-birlariga qo`shilib ketadilar, boshqa holatlarda esa bir-birlarinn inkor qiladilar. Tadqiqotimiz ilmiy, teran bo`lishligi uchun sotsiologiya strukturasini bu elementlarini alohida tahlil qilib chiqshga harakat qilamiz.  Fundamental sotsiologiya boshka elementlardan uzinig hal qilayotgan muammolarining darajasi, iqlami va ahamiyati bilan farq qiladi. Fundamental sotsiologiya mohiyatidan muammolar, abstraktsiyannng (mavqumlik) oliy darajasi bilan shug`ullanib, sotsial olamning taraqiyoti va borliga uchun zarur bulgan umumiy qonun va qonuniyatlari izlash bilan faoliyat kursatadi. Fundamental sotsiologiya minglab maktablar va yo`nalishlarga egadirki, ular sotsiologiya fanining asosini ijodiy izlash bilan banddir.  Fanning asosini ijodiy ishlashning uchta asosiy aspektini ajratib kursatish mumkin. Birinchisi, ontologik, ya`ni sotsial voqelikni mohiyati masalalarini yanada aniqrok aytadigan bulsak sotsiologiya ob`ektini, uning faoliyat kursatish shakllarini taxlil qilib urganadi. Ma`lumki, sotsial dunyo murakkab ko`p qatlamlik, dinamik va o`zgaruvchanlik hususiyatiga egadir. Ontologiya borlik hakidagi ta`limot sifatida falsafada vujudga keladi va ushbu fanning bosh mavzusi hisoblanadi. Sotsiologiyada esa ontologiya masalalari ikkinchi jaxon urushidan keyin, yanada keng qulamda esa oxirgi o`n yillikda kutarildi. Chunki bu vaqtda «pozitivistak» krizis degan jarayon keng kuloch yozgan edi. Bu krizis jarayonining asosiy mohiyati shundan iborat ediki, stsienistiklikka asoslangan sotsiologiya natijalaridan ranjish, ya`ni tradntsion ilmiy metodlar kutilgan ilmiy natijalar bermay qo`ydi.  Nafaqat bilishniig shakl va metodlarini kayta kurib chiqish ehtiyoji paydo buldi va yana sotsiologiyaning ob`ektini mohiyati, bilishning darajalari va mezonlarini ham qayta ishlash zaruriyati tug`ildi. Ontologik muammo masalalarini sotsiologiyadagi barcha nazariy yunalish vakillari uzlaricha hal qilishga harakat qilganlar.  Ayniqsa, sotsiologik muammoga ekzistentsial va fenomenologik maktablar chuqur e`tibor bilai qaraydilar. Lekin realistik yunalish vakillari qdomadan ham bu muamoga kengroq e`tibor beradilar. Realizm—bu sotom fikrli ongologiyadir, deb ta`kidlaydi, ushbu yo`nalish vakillaridan biri u. Autveyt. Sotsial reallik insonlarning mustahkam uzaro harakati yangilanayotgan strukturaning natijasi sifatida tushuniladigan sinflar, jarayonlar va interpretatsiyadir.  Realistik yunalish reallikni har hil darajasi, tabaqasini ajratib tahlil qildiki, bular shunday jabhalardir real, aktual va empiriklikdir. Bu intilishlar esa metodologik munosabat sifatida juda muhimdir. Reallikiing ushbu jabqdoari orasidagi o`zaro borlig`lik ularning sotsial voqelikni shakllantirishdagi urni va ahamiyatining tashkil etilishi ushbu yunalishning behiyos xizmatidir.

O'xshashlar

Sotsiologiya fanining strukturasi
Sotsiologiyaning ijtimoiy gumanitar fanlar bilan aloqasi
Sotsiologiyaning mustaqil fan sifatida shakillanish bosqichlari
Sotsiologiyaning ijtimoiy gumanitar fanlar bilan aloqasi 2
Jamiyat sotsial strukturasi stratifikasion jarayonlar