Sotsiologiyaning mustaqil fan sifatida shakillanish bosqichlari - Sotsiologiya - Slaydlar

Sotsiologiyaning mustaqil fan sifatida shakillanish bosqichlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

322.7841796875 KB

Ko'chirib olish

© Фокина Лидия Петровна Sotsiologiyaning mustaqil fan sifatida shakillanish bosqichlari 1. Antik dunyo sotsiologiyasi 2. Sharq mutafakkirlarining sotsiologik qarashlari. 3. G’arbiy Yevropa sotsiologiya maktabi. Reja:

© Фокина Лидия Петровна Sotsiologiyani fan sifatida tasavvur etish uchun eng avvalo uning vujudga kelishi va tarixiy rivojlanish bosqichlarini o’rganish muhim ahamiyatga egadir. Ijtimoiy hayot rivojlanishi qonuniyatlarini o’rganishga qaratilgan ta‘limotlar, qarashlar eramizdan avvalgi IV asrdayoq yunon faylasuflari Aflotun (eramizdan avvalgi 427-347 yil) ning “Qonunlar ”, “Davlat to’g’risida”, Arastu (eramizdan avvalgi 384-322 yil) ning “ Siyosat to’g’risida”, “Metafizika”, “Etika”, Protagorning (eramizdan avvalgi 490-420 yil) “Haqiqat” kabi asarlarida yoritilgan.

© Фокина Лидия Петровна Markaziy Osiyoning mutfakkirlari bo’lmish Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon Beruniy, Zahiriddin Muhammad Bobur Mirzo kabi ulug’ allomalar o’z davri ijtimoiy hayotning turli sohalarini ilmiy asosda tadqiq qilganlar va o’zlarinig ijtimoiy qarashlarini asarlarida yozib qoldirganlar. Abu Nasr Farobiy o’zining “Fozil shahar ahli qarashlari haqida kitob”, “Siyosat al – madaniya” kabi asarlarida oliyjanob jamiyat, adolatli tuzum, odil hukmdorlar haqida o’z fikr va mulohazalarini bayon qilgan.

© Фокина Лидия Петровна “ Madaniy jamiyat va madaniy shahar shunday bo’ladiki, shu mamlakatning aholisidan bo’lgan har bir odam kasb - hunarda ozod, hammaga baravar bo’ladi, kishilar o’rtasida farq bo’lmaydi, har kim o’zi ozod bo’ladilar” - kabi fikrlari Farobiyning jamiyat hayotini chuqur tahlil qilganligidan dalolat beradi. Abu Rayhon Beruniy o’zining “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar”, “Minerologiya”, “Hindiston” asarlarida ijtimoiy hayot masalalarini yoritgan.

© Фокина Лидия Петровна Beruniy o’z davrining etnosotsiologi ham edi. “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” asarida turli xalqlar: forslar, yunonlar, yahudiylar, xristian molikiylar va xristian nasturiylar, majusiylar, sobitlar, budparast arablar, musulmon arablar, turklar to’g’risida qimmatli ma‘lumotlar yozib qoldirgan.

© Фокина Лидия Петровна O.Kont tomonidan 1839 yilda “Pozitiv falsafa kursi” asarining uchinchi tomi nashr etilganligi natijasida, birinchi marotoba u jamiyatni ilmiy asosda o’rganish sifatida sotsiologiya terminini qo’lladi va bu sotsiologiyaning shakllanishi va rivojlanishiga olib keldi. O.Kont tomonidan ta‘riflangan insonning intelektual rivojlanishining uchta izchillik bosqichi: teologiyaga oid, metafizik va pozitivik haqidagi qonuni ushbu savolga javob berish uchun imkon beradi.

© Фокина Лидия Петровна XIX asrning oxiri XX asr boshlaridagi sotsiologik pozivitizmning ko’zga ko’ringan vakillaridan biri, bu frantsuz sotsiologi Emil Dyurkgeymdir (1858-1917). U bir necha marotoba O.Kont va G.Spenserlar sotsiologik qarashining ahamiyatini ta‘kidlagan, ularni tanqidiy anglagan va yanada rivojlantirgan. U bir butun sotsial organizm bo’lgan jamiyat haqidagi nazariyasini ishlab chiqishni rivojlantirgan. U sotsial realizm nazariyasida sotsial voqelik tabiatini sotsial voqealar orqali tushuntirish lozimligi, odamlarning fe‘l-atvorini tahlil etishning boshlang’ichi bo’lib, individlar, ijtimoiy guruhlar va tegishli sotsial institutlarning o’zaro munosabati tizimini tashkil etgan jamiyat hisoblanishini yoritadi.

© Фокина Лидия Петровна XX-asrning 20-yillaridan boshlab Amerika shtatlari jahon sotsiologiyasi rivojida yetakchi mavqeini egalladi. AQSHda sotsiologiyaning fan sifatida jadal rivojlanishida quyidagi omil muhim rol o’ynaydi. Kapitalizmning yuqori bosqichga ko’tarilishi, Yevropada sinfiy kurashning kuchayishi natijasida mavjud ijtimoiy–iqtisodiy va siyosiy ziddiyatlarni hal etishga qaratilgan empirik tadqiqotlarning katta hajmda to’planganligi AQSHda sotsiologiyaning fan sifatida jadal rivojlanishiga sabab bo’ldi .

© Фокина Лидия Петровна 1989 yilda Moskvada tashkil qilingan jamoatchilik fikrini o’rganish butun ittifoq markazining O’zbekiston bo’limi ish boshladi. Bo’lim sotsiologlari respublikamiz viloyatlari va tumanlarida xilma-xil mavzular bo’yicha sotsiologik tadqiqotlar o’tkazib, ular asosida kishilarning ruhiyati va kayfiyatidagi o’zgarishlarni aniqlashga muvaffaq bo’ldilar. Ma‘lum ma‘noda, bu holat respublikamizda milliy ongning o’sishiga va shuning natijasida milliy mustaqillikka erishishni tezlashuviga turtki bo’ldi.

© Фокина Лидия Петровна Farg’ona Davlat Universitetida dastlab 1990-yilda sotsiologiya kafedrasi tashkil etildi. 1992-yilda esa shu kafedra asosida “Umumiy sotsiologiya” va “Amaliy sotsiologiya” kafedralari tashkil etildi. “Amaliy sotsiologiya” kafedrasi ilmiy tadqiqot yo’nalishi – yoshlar faoliyatida mehnat omilini faollashtirish yo’llari bo’lib, bu borada aniq tadqiqotlar olib borilmoqda.

© Фокина Лидия Петровна O’zbekiston FA falsafa va huquq instituti qoshida 1993-yilda O’zbekiston sotsiologlarining assotsiatsiyasi tuzildi. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta‘lim Vazirligining 18-iyul 1994-yil 87-01-242 sonli buyrug’i bilan 1995-1996 o’quv yilidan boshlab respublikaning barcha oliy o’quv yurtlarida sotsiologiya fani o’qitilishi joriy qilindi.

© Фокина Лидия Петровна Adabiyotlar: 1. Bekmurodov M. Sotsiologiya asoslari. T.:1997. 2. Zborovskiy G.Ye., Orlov G.P. Vvedenie v sotsiologiyu. Yekaterinburg: 1995. 3. Radugin A.A., Radugin K.A. Sotsiologiya. Kurs lektsiy. – M.: 1993. 4. Kapitonov E.A. Sotsiologiya XX veka. Istoriya i texnologiya. Rostov-na-Donu. 1996. 5. Sovremennaya zapadnaya sotsiologiya. Klassicheskie traditsii i poiski novoy paradigm. M.: 1990

© Фокина Лидия Петровна E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Sotsiologiya fan sifatida shakillanish bosqichlari

Sotsiologiya fanining mustaqil fan sifatida

Sotsiologiya fan sifatida shakllanishi

Sotsiologiyaning strukturasi

Sotsiologiyani fan sifatida shakillanishida mumtoz olimlarning o’rni