Klassik sotsiologiya maktabi vakillari hayoti va ijodi - Sotsiologiya - Slaydlar

Klassik sotsiologiya maktabi vakillari hayoti va ijodi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

783 KB

Ko'chirib olish

Klassik sotsiologiya maktabi Klassik sotsiologiya maktabi vakillari hayoti va ijodivakillari hayoti va ijodi RejaReja 1. 1. Antik dunyo Antik dunyo ss otsiologiyasi.otsiologiyasi. 2. 2. SharShar qq mutafakkirlarining so mutafakkirlarining so tt siologik siologik qq arashlari.arashlari. 3. 3. GG ’’ arbiy arbiy yeye vropa vropa ss otsiologiya maktabi. otsiologiya maktabi. 4. XX asr sotsiologiyasi. 4. XX asr sotsiologiyasi. 5. Sotsiologik maktablar va ularning 5. Sotsiologik maktablar va ularning asosiy bosqichlari.asosiy bosqichlari.

Antik dunyo Antik dunyo ss otsiologiyasiotsiologiyasi • Sotsiologiya fan sifatida qachon vujudga keldi?Sotsiologiya fan sifatida qachon vujudga keldi? sotsiologiya bu – jamiyat to’grisidagi fan. sotsiologiya bu – jamiyat to’grisidagi fan. • Ijtimoiy munosabatlarni, jamiyatning turli sohalardagi o’ziga xos Ijtimoiy munosabatlarni, jamiyatning turli sohalardagi o’ziga xos jixatlarini, umumiy va xususiy qonuniyatlarini, jarayonlarini jixatlarini, umumiy va xususiy qonuniyatlarini, jarayonlarini o’rganadi. Ijtimoiy xayot rivojlanishi qonuniyatlarini o’rganishga o’rganadi. Ijtimoiy xayot rivojlanishi qonuniyatlarini o’rganishga qaratilgan ta'limotlar, qarashlar, eramizdan avvalgi IV asrdayoq qaratilgan ta'limotlar, qarashlar, eramizdan avvalgi IV asrdayoq yunon faylasuflari Aflotun (er.avv. 427-347 yy) ning «Qonunlar», yunon faylasuflari Aflotun (er.avv. 427-347 yy) ning «Qonunlar», «Davlat to’grisida», Arastu (er.avv 384-322) ning «Siyosat «Davlat to’grisida», Arastu (er.avv 384-322) ning «Siyosat to’grisida», «Metafizika», «Etika», Protagor (er.avv. 490-420 yy) to’grisida», «Metafizika», «Etika», Protagor (er.avv. 490-420 yy) «Haqiqat» kabi asarlarida keng yoritilgan. «Haqiqat» kabi asarlarida keng yoritilgan. • Antik dunyo sotsiologiyasi 3 ta davrga bo’linadi Antik dunyo sotsiologiyasi 3 ta davrga bo’linadi Bular: Bular: • Eng qadimgi grek sotsiologiya maktabi. Eng qadimgi grek sotsiologiya maktabi. • Grek demokratiyasi ravnaGrek demokratiyasi ravna qq i davri.i davri. • .. Antik dunyoning «oltin davri». Antik dunyoning «oltin davri».

Sotsiologiyaning predmeti Sotsiologiya – insonlarning sotsial jamoalar va sotsial jarayonlarda tutgan o‘rni, ular o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadigan fandir . Sotsiologiya – ayni vaqtda jamiyat va shaxsning iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy, ma’naviy hayotdagi faoliyati va ijtimoiy mazmunini o‘rganadigan fan hamdir . Sotsiologiya – jamiyat tuzilishi, uning elementlari va ularning yashash sharoitlarini va shu tuzumda sodir bo‘layotgan ijtimoiy jarayonlarni o‘rganadigan fandir. Sotsiologiya – shaxsga ijtimoiy hayot qonuniyatlari orqali ijtimoiy muhitga ko‘nikma hosil qilishga (adaptatsiya) ko‘maklashadigan, shular bilan bir qatorda insonlar jamiyatini rivojlantirishda sotsial tashkilotlarning insonlarga mos , eng qulay variantini topishda va uni amalga oshirishda jismoniy, emotsional - psixologik va ma’naviy imkoniyatlarni ishga solishga yordam beradigan fandir01 01 01 0B11 01 01 01 0D 06 01 01 01 05 06 01 01 0D 14 030405 02 01 0C0305 03 2105 0F

Sotsiologiya jamiyat haqidagi umumiy fan bo‘libgina qolmay, balki maxsus sohalararo fan hamdir. U boshqa fanlar o‘rganmaydigan o‘z ob’ektiga ega. Uning o‘ziga xos sohasi sotsial reallik bo‘lib, u inson va jamiyat munosabatining ijtimoiy - madaniy muayyanligidir. Shu boisdan ham jamiyatdagi ijtimoiy aloqalar, ijtimoiy hamkorliklar, ijtimoiy munosabatlar va ularning o‘zaro tashkil etilish usullari sotsiologiyaning ob’ekti bo‘ladi. Insonlar o‘zaro aloqalarga, hamkorlik munosabatlariga kirishishlari orqaligina muayyan ijtimoiy xususiyatlarni namoyon etish imkoniyatlariga ega bo‘ladilar Sotsiologiyaning ob’ekti01 0B 13 14 16 04 1015 01 10 17 13 0309 21 1A050D 0A 0102 02 02

Sotsiologiyaning ta’riflari Sotsiologiya- insonlarning sotsial jamoalar va sotsial jarayonlarda tutgan o‘rni, ularning o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadigan fandir. Sotsiologiya - ayni vaqtda jamiyat va shaxsning iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy, ma’naviy hayotdagi faoliyati, ijtimoiy mazmunini o‘rganadigan fandir. Sotsiologiya- jamiyat tuzilishi, uning elementlari va ularning yashash sharoitlarini va shu tuzumda sodir bo‘layotgan ijtimoiy jarayonlarni o‘rganadigan fandir. Sotsiologiya – shaxsga ijtimoiy hayot qonuniyatlari orqali ijtimoiy muhitga ko‘nikma hosil qilishga (adaptatsiya) ko‘maklashadigan, shular bilan bir qatorda insonlar jamiyatini rivojlantirishda sotsial tashkilotlarning insonlarga mos, eng qulay variantini topishda va uni amalga oshirishda jismoniy, emotsional- psixologik va ma’naviy imkoniyatlarni ishga solishga yordam beradigan fandir.0102 01 02 01 0A 02 0B 03 04

Sotsiologiya fani bo‘yicha sotsiologlarning qaras hlari Sub’ektiv yo‘nalish (Maks Veber 1864-1920) ijtimoiy jarayon ya’ni inson hatti harakatlariga bog‘liq Pozitivizm yo‘nalishi (Ogyust Kont 1798-1857) Jamiyat taraqqiy qilib borish qonuniga amal qiladi Ob’ektiv yo‘nalish (Emil Dyurkgeym 1858-1915) Jamiyatdga ijtimoiy dallilarga asoslanadi. Har bir avlod o‘zi uchun me’yor, qonun, qadriyat va boshqa narsalarni belgilab oladi. Bu bir insonga bog‘liq emas Obob щayuщiy podxod i jtimoiy aloqalar M.Veber, va E.Dyurkgeymlar sotsial aloqalar va ijtimoiy munosabatlar sotsiologiyaning predmeti bo‘lib xizmat qiladi deb xisoblagan .0203 13 11070A1206 01 13140F 08 08 03 240C 01 13 1A 18 26 08 1E 1314 14 05 2414 0A 20 26 270F 16 21 14 1D 16 06 2E 22

FALES –ANAKSIMENFALES –ANAKSIMEN • FALES – uning fikricha, jamiyat va tabiatning asosini FALES – uning fikricha, jamiyat va tabiatning asosini dastlabki tarkibiy modda hisoblangan suv omili tashkil dastlabki tarkibiy modda hisoblangan suv omili tashkil etadi. Barcha o’zgarishlar suv va suyuqliklar tufayli etadi. Barcha o’zgarishlar suv va suyuqliklar tufayli ro’y berishini ta'kidlaydi. Tabiatdagi barcha narsalar ro’y berishini ta'kidlaydi. Tabiatdagi barcha narsalar suv ishtirokida yuzaga kelganligi sababli ularning suv ishtirokida yuzaga kelganligi sababli ularning hammasida jon bor. Uning ana shu goyasi tabiat va hammasida jon bor. Uning ana shu goyasi tabiat va jamiyatga insoniy yondashuvning shakllanishiga jamiyatga insoniy yondashuvning shakllanishiga xizmat kilgan.Uning ijtimoiy karashlari bevosita xizmat kilgan.Uning ijtimoiy karashlari bevosita Sotsiologiyaning rivojlanishiga katta hissa qo’shdi. Sotsiologiyaning rivojlanishiga katta hissa qo’shdi. • ANAKSIMEN – u olamni asosini havo tashkil etadi deb ANAKSIMEN – u olamni asosini havo tashkil etadi deb hisoblaydi. Uning fikricha havoning tabiatda yigilishi hisoblaydi. Uning fikricha havoning tabiatda yigilishi va siqilishi natijasida suv, tuproq, tosh va olovdan va siqilishi natijasida suv, tuproq, tosh va olovdan iborat zaruriy qismlar yuzaga keladi. Anaksimen iborat zaruriy qismlar yuzaga keladi. Anaksimen nazarida xavo-dunyoni urab turgan nafas bulib, jamiki nazarida xavo-dunyoni urab turgan nafas bulib, jamiki narsalarga uz ta'sirini utkazib turadi deb xisoblaydi.narsalarga uz ta'sirini utkazib turadi deb xisoblaydi.

PIFAGOR –GERAKLITPIFAGOR –GERAKLIT • PIFAGOR – uning fikricha, olam abadiy bo’lib, PIFAGOR – uning fikricha, olam abadiy bo’lib, insondagi rux boshqa narsalarga kuchib yuradi. Ana insondagi rux boshqa narsalarga kuchib yuradi. Ana shu ta'limot uning g’oyasini vujudga kelishiga sabab shu ta'limot uning g’oyasini vujudga kelishiga sabab bo’lgan. Olamning asosi son va raqamlardan iborat bo’lgan. Olamning asosi son va raqamlardan iborat ekanligi xam Pifagorning asosiy falsafiy g’oyalaridan ekanligi xam Pifagorning asosiy falsafiy g’oyalaridan xisoblanadi. xisoblanadi. • Grek demokratiyasi ravnaqi bosqichiga to’xtalib o’tsak. Bu Grek demokratiyasi ravnaqi bosqichiga to’xtalib o’tsak. Bu bosqichga Geraklit, Parmenid, Zenon, Empedokl, Anaksagor, bosqichga Geraklit, Parmenid, Zenon, Empedokl, Anaksagor, Protagor, Georgiylarni kiritish mumkin. Protagor, Georgiylarni kiritish mumkin. • GERAKLIT – uning fikricha, xamma narsalar tabiatda GERAKLIT – uning fikricha, xamma narsalar tabiatda faqat bitta narsadan yaralgan va shu birlamchi faqat bitta narsadan yaralgan va shu birlamchi narsaga albatta qaytadi. Bu asosni u «olov» deb narsaga albatta qaytadi. Bu asosni u «olov» deb xisoblaydi. Geraklit «Ko’p bilimlilik kishini aqlli, xisoblaydi. Geraklit «Ko’p bilimlilik kishini aqlli, donishmand qilavermaydi. Agar ko’p bilim olish donishmand qilavermaydi. Agar ko’p bilim olish kishini oqil qilganida Gesiod va Pifagor xam aqlli kishini oqil qilganida Gesiod va Pifagor xam aqlli donishmand bo’lishar edi», deb yozadi. donishmand bo’lishar edi», deb yozadi.

EMPEDOKL –ANAKSIGOR EMPEDOKL –ANAKSIGOR • EMPEDOKL – u barcha narsa va hodisalarni, EMPEDOKL – u barcha narsa va hodisalarni, ilm va ma'rifatning vazifalarini asoslab ilm va ma'rifatning vazifalarini asoslab berdi. u ilm olishdan maqsad, o’zligini berdi. u ilm olishdan maqsad, o’zligini tanish, jamiyat va tabiat haqida teran fikr tanish, jamiyat va tabiat haqida teran fikr yuritishdir deb ta'kidlaydi. yuritishdir deb ta'kidlaydi. • ANAKSIGOR - insonning ilm-ma'rifatga ANAKSIGOR - insonning ilm-ma'rifatga intilishidan maqsad – atrof muhitni o’rab intilishidan maqsad – atrof muhitni o’rab turgan borliq hamda kosmos mohiyatini turgan borliq hamda kosmos mohiyatini anglashdan iborat deb hisoblaydi. Antik anglashdan iborat deb hisoblaydi. Antik dunyoning «oltin davri» da Sokrat, Levkipp, dunyoning «oltin davri» da Sokrat, Levkipp, Demokrit, Platon va Aristotellarni kirtish Demokrit, Platon va Aristotellarni kirtish mumkin.mumkin.

SUQROT –PLATON SUQROT –PLATON • SUQROT – uning qarashlarida qanday qilib yaxshi yashash, SUQROT – uning qarashlarida qanday qilib yaxshi yashash, kamolotga erishish uchun san'at asarlarini bilish zarurligi kamolotga erishish uchun san'at asarlarini bilish zarurligi o’rin olgan. Inson faoliyati uning yaxshilik, savob, oriyat, o’rin olgan. Inson faoliyati uning yaxshilik, savob, oriyat, insof haqidagi tushunchalari mazmunidan iborat. U juda ko’p insof haqidagi tushunchalari mazmunidan iborat. U juda ko’p nazariya va ta'limotlar yaratgan. Ammo bizgacha ulardan nazariya va ta'limotlar yaratgan. Ammo bizgacha ulardan juda kami etib kelgan. Uning asosiy asarlarini uning juda kami etib kelgan. Uning asosiy asarlarini uning shogirdlari yozib olishgan. shogirdlari yozib olishgan. • PLATON - u ko’proq inson va inson mavqei to’g’risida fikr PLATON - u ko’proq inson va inson mavqei to’g’risida fikr yuritgan. Uning ta'kidlashicha, tugri fikr qilish malakasiga yuritgan. Uning ta'kidlashicha, tugri fikr qilish malakasiga ega bulish deganda biror bir hayotiy voqea taxlili vaqtida ega bulish deganda biror bir hayotiy voqea taxlili vaqtida masalaning avval yaxshilik tomonida ro’y berganligini masalaning avval yaxshilik tomonida ro’y berganligini tushuntirishga intilishdir. U ko’proq ideal davlat tuzish tushuntirishga intilishdir. U ko’proq ideal davlat tuzish haqida fikrlar bildirgan. Uning ezgulik asosiga qurilgan ideal haqida fikrlar bildirgan. Uning ezgulik asosiga qurilgan ideal davlat tuzumi quyidagi fazilatlarga ega bo’lishi lozim: davlat tuzumi quyidagi fazilatlarga ega bo’lishi lozim: Donishmandlik. Donishmandlik. • Jasorat. Jasorat. • HH ar ishda me'yorni saar ishda me'yorni sa qq lash. lash. • Adolat. Adolat.

ARISTOTELARISTOTEL • ARISTOTELARISTOTEL - - u jamiyatning u jamiyatning ijtimoiy tarkibi masalalarini ijtimoiy tarkibi masalalarini oo ’’ rganish bilan shugrganish bilan shug ’’ ullanganullangan . . U U yana komil insonyana komil inson , , komil fuqaro komil fuqaro haqida ohaqida o ’’ z qarashlarii ifoda z qarashlarii ifoda etganetgan . . Aristotel antik dunyo Aristotel antik dunyo sotsiologiyasi tarixining eng sotsiologiyasi tarixining eng mazmundor davri bo’lishiga grek mazmundor davri bo’lishiga grek maktabiga mantiqiy yakun maktabiga mantiqiy yakun yasagan. yasagan.

SHARSHAR QQ MUTAFAKKIRLARINING MUTAFAKKIRLARINING SOSO TT SIOLOGIK SIOLOGIK QQ ARASHLARI.ARASHLARI. Konfutsiy kishilar o’rtasidagi Konfutsiy kishilar o’rtasidagi munosabatlar tizimini besh ko’rinishga munosabatlar tizimini besh ko’rinishga ajratadi: ajratadi: • Ota va farzand.Ota va farzand. • Er va xotin.Er va xotin. • Aka – ukalar. Aka – ukalar. • Turli oilalar. Turli oilalar. • HH ukmdor va fuukmdor va fu qq arolararo munosabatlar. arolararo munosabatlar.

Abu Mansur al-Moturidiy Abu Mansur al-Moturidiy Moturidiya maktabi asoschisi Abu Mansur al-Moturidiya maktabi asoschisi Abu Mansur al- Moturudiy Moturudiy oo ’z asarlarida din, jamiyat, jamoa, ’z asarlarida din, jamiyat, jamoa, ijtimoiy munosabatlar va shaxs ijtimoiy munosabatlar va shaxs hh aa qq ida ta'limotlar ida ta'limotlar yaratgan. Inson shaxsi va mavyaratgan. Inson shaxsi va mav qq ei masalasi, uni turli ei masalasi, uni turli ijtimoiy-siyosiy, diniy tazyiijtimoiy-siyosiy, diniy tazyi qq lardan lardan hh imoya imoya qq iluvchi iluvchi konsepsiyasi mukonsepsiyasi mu hh im aim a hh amiyat kasb etadi. amiyat kasb etadi. • U murosaviy muvozanat konsepsiyasini ishlab U murosaviy muvozanat konsepsiyasini ishlab chichi qqqq an. Bu konsepsiyada asosan jamiyatdagi an. Bu konsepsiyada asosan jamiyatdagi ijtimoiy fikr barijtimoiy fikr bar qq arorligi arorligi hh am tazyiam tazyi q q va kuch va kuch vositasida emas, balki vositasida emas, balki oo ’zaro ’zaro hh amjixatlik, amjixatlik, hh amkorlik amkorlik negizida amal negizida amal qq ilish g’oyasi ilgari surilgan. ilish g’oyasi ilgari surilgan.

Abu Nasr ForobiyAbu Nasr Forobiy Abu Nasr Forobiy Abu Nasr Forobiy oo ’zining «Fozil sha’zining «Fozil sha hh ar aar a hh li li qq arashlari arashlari hh aa qq ida kitob», «Siyosat al-Madaniya» kabi ida kitob», «Siyosat al-Madaniya» kabi asarlarida olijanob jamiyat, adolatli tuzum, odil asarlarida olijanob jamiyat, adolatli tuzum, odil hh ukmdorlar ukmdorlar hh aa qq ida ida oo ’z fikr mulo’z fikr mulo hh azalarini bayon azalarini bayon qq ilgan. ilgan. «Fozillar sha«Fozillar sha hh rining birinchi boshlig’i, - deb rining birinchi boshlig’i, - deb ta'kidlagan Forobiy, shu shata'kidlagan Forobiy, shu sha hh ar aar a hh olisiga imomlik olisiga imomlik qq iluvchi oiluvchi o qq il kishi bil kishi b oo ’lib, u tabiatan un ikkita xislat – ’lib, u tabiatan un ikkita xislat – fazilatni fazilatni oo ’zida birlashtirgan b’zida birlashtirgan b oo ’lishi zarur».’lishi zarur». U madaniy U madaniy jamiyat va madaniy shajamiyat va madaniy sha hh ar shunday bar shunday b oo ’ladiki, shu ’ladiki, shu mamlakatning amamlakatning a hh olisi ijtimoiy jixatlarini shaxsiy olisi ijtimoiy jixatlarini shaxsiy kuzatishlari, ilmiy jixatdan namunali, kuzatishlari, ilmiy jixatdan namunali, hh ar bir odam kasb ar bir odam kasb hh unarda ozod, unarda ozod, hh amma barobar bamma barobar b oo ’ladi, kishilar ’ladi, kishilar oo ’rtasida ’rtasida farfar qq b b oo ’lmaydi, ’lmaydi, hh ar kim ar kim oo ’zi istagan yoki tanlagan kasb-’zi istagan yoki tanlagan kasb- hh unar bilan shug’ullanadi. unar bilan shug’ullanadi.

ABU RAYXON BERUNIYABU RAYXON BERUNIY • Abu Rayxon Beruniy o’zining «Qadimgi xalqlardan qolgan Abu Rayxon Beruniy o’zining «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «Mineralogiya», «Hindiston» kabi asarlarida yodgorliklar», «Mineralogiya», «Hindiston» kabi asarlarida ijtimoiy xayot masalalari yoritilgan. «Mineralogiya» asarining ijtimoiy xayot masalalari yoritilgan. «Mineralogiya» asarining muqaddimasida inson va uning ijtimoiy ahvoli, erdagi burchi, muqaddimasida inson va uning ijtimoiy ahvoli, erdagi burchi, oliyjanobligi, shuningdek jamiyat xayoti, ijtimoiy adolat oliyjanobligi, shuningdek jamiyat xayoti, ijtimoiy adolat tugrisidagi qimmatli fikrlarni bayon etgan. tugrisidagi qimmatli fikrlarni bayon etgan. • Beruniy tom ma'noda o’z davri etnosotsiologi ham edi. Beruniy tom ma'noda o’z davri etnosotsiologi ham edi. «Etnosotsiologiya – etnos – millat, logos - ta'limot». «Etnosotsiologiya – etnos – millat, logos - ta'limot». • «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» asarida turli «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» asarida turli xalqlar: forslar, yunonlar, yaxudiylar, arablar, turklar xalqlar: forslar, yunonlar, yaxudiylar, arablar, turklar tug’risida, «Hindiston» kitobida esa hind jamiyatining ichki tug’risida, «Hindiston» kitobida esa hind jamiyatining ichki tuzilishi haqida ma'lumotlar yozib qoldirgan.tuzilishi haqida ma'lumotlar yozib qoldirgan.

Zahiriddin Muhammad Zahiriddin Muhammad BoburBobur • Zahiriddin Muhammad Bobur xam «Boburnoma» asarida o’z Zahiriddin Muhammad Bobur xam «Boburnoma» asarida o’z davri ijtimoiy hayoti voqeligini, inson shaxsi xususiyatlarini, davri ijtimoiy hayoti voqeligini, inson shaxsi xususiyatlarini, yaxshi va yomon tomonlarini, Andijon-Hindistonga qadar yaxshi va yomon tomonlarini, Andijon-Hindistonga qadar bo’lgan ulkan hududda yashagan xalqlarning ijtimoiy jixatlarini bo’lgan ulkan hududda yashagan xalqlarning ijtimoiy jixatlarini shaxsiy kuzatishlari, ilmiy tadqiqotlari asosida o’rgangan va shaxsiy kuzatishlari, ilmiy tadqiqotlari asosida o’rgangan va yozib qoldirgan. yozib qoldirgan. IBN SINOIBN SINO • Ibn Sino (980-1037) ham ijtimoiy hayotni o’rganish va tadqiq Ibn Sino (980-1037) ham ijtimoiy hayotni o’rganish va tadqiq qilishga harakat qilgan. Uning aksariyat asarlari ahloqiy qilishga harakat qilgan. Uning aksariyat asarlari ahloqiy qarashlardan iborat bo’lgan. Alloma tasavvuf falsafasi va qarashlardan iborat bo’lgan. Alloma tasavvuf falsafasi va tasavvufiy axloqshunoslikka doir asarlar ham yozgan. U tasavvufiy axloqshunoslikka doir asarlar ham yozgan. U shuning uchun ham «Shayx-ur-Rais» ya'ni shayxlarning raisi shuning uchun ham «Shayx-ur-Rais» ya'ni shayxlarning raisi degan nom olgani bejiz emas. Ibn Sino tabiat va jamiyat haqida degan nom olgani bejiz emas. Ibn Sino tabiat va jamiyat haqida fikr yurita turib, o’z-o’zini idora qilish, mustaqil boshqarish fikr yurita turib, o’z-o’zini idora qilish, mustaqil boshqarish xususiyatining ishga tushishi va harakatlanishi deb ta'kidlaydi.xususiyatining ishga tushishi va harakatlanishi deb ta'kidlaydi.

GG ’’ ARBIY ARBIY YEYE VROPA VROPA SS OTSIOLOGIYA OTSIOLOGIYA MAKTABI. MAKTABI. XX ASR SOTSIOLOGIYASI. XX ASR SOTSIOLOGIYASI. • Fransuz faylasufi Ogyust Kont (1798 - Fransuz faylasufi Ogyust Kont (1798 - 1857). Uning «Pozitiv falsafa kursi» asarining 1857). Uning «Pozitiv falsafa kursi» asarining uchinchi tomi bevosita «Sotsiologiya» ga uchinchi tomi bevosita «Sotsiologiya» ga bag’ishlangan. U birinchi bor jamiyat hayotini bag’ishlangan. U birinchi bor jamiyat hayotini o’rganish vazifasini bajaradigan «Sotsiologiya» o’rganish vazifasini bajaradigan «Sotsiologiya» tushunchasini qo’llagan. O. Kont o’z ta'minotini tushunchasini qo’llagan. O. Kont o’z ta'minotini pozitiv, ya'ni ilmiy asoslangan falsafa deb pozitiv, ya'ni ilmiy asoslangan falsafa deb baxoladi. Dastlab pozitiv bilim matematika, baxoladi. Dastlab pozitiv bilim matematika, fizika, astronomiya, ximiya, keyinchalik fizika, astronomiya, ximiya, keyinchalik biologiya soxasida qo’llanildi. biologiya soxasida qo’llanildi.

Sotsiologiyadagi asosiy yo‘nalishlar Karl Marks 1818-1883 Emil Dyurkgeym 1858-1917 Ferdinand De Sossyur 1857-1913Ogyust Kont (1789-1857) Funksionalizm Strukturalizm Ma r ksizm Maks Veber 1864-1920 Dj.G.Mid 1818-1883 Simvolik interaksionizm02 01 09 2B0F16 17 2D210810 2E 17182F 310516 2E05 1718 2622 131730 3102 01 15 12 16 14 15 17 2E2032 17 01 08

Xususiy (maxsus )Aniq- empirik O.Kontning fikricha sotsiologiya ijtimoiy hayot jarayonlarini quyidagi bosqichlarda o‘rganadi Umumiy.2210 1F0C06 21 230201 1D 19 06 0E03 24

Falsafiy bilimlar doirasiga quyidagilar kiradi Ontologiya - borliq haqidagi qarashlar Logika - inson tafakkuri qonunlari haqidagi qarashlar tizimlari Logika - inson tafakkuri qonunlari haqidagi qarashlar tizimlari Sotsiologi ya- jamiyat haqidagi qarashlar Etika - axloqiylik haqidagi qarashlarGnoseologiya - borliqni bilish muammolari Estetika - go‘zallik haqidagi qarashlar1E0A07050A0C0609010E06 16 26 10 1B141816 34 10 07 1B141816 07 34 1008 18 18 01 0414 1B141816 2D 10 181417 33 10 1A16 2D 10 1B141816

EMIL DYURKGEYMEMIL DYURKGEYM • fransuz sotsiologi E.Dyurkgeym (1858-1917). U fransuz sotsiologi E.Dyurkgeym (1858-1917). U o’zining «Sotsiologik usul qoidasi» asarida o’zining «Sotsiologik usul qoidasi» asarida sotsiologiyani sotsial real ma'lumot sifatidagi sotsiologiyani sotsial real ma'lumot sifatidagi predmetni ta'riflab beradi. Dyurkgeym fikricha, predmetni ta'riflab beradi. Dyurkgeym fikricha, sotsiologiya sotsial ma'lumotlarni bilishga sotsiologiya sotsial ma'lumotlarni bilishga asoslanmog’i kerak. Uningcha, sotsial asoslanmog’i kerak. Uningcha, sotsial ma'lumotlarni ob’ektiv real ravishda e'tirof etmoq ma'lumotlarni ob’ektiv real ravishda e'tirof etmoq sotsiologiya usulini asosiy talabidir. sotsiologiya usulini asosiy talabidir. • «Sotsiologiya – deb yozadi E.Dyurkgeym, - «Sotsiologiya – deb yozadi E.Dyurkgeym, - qanchalik ixtisoslashgan bo’lsa, falsafiy qanchalik ixtisoslashgan bo’lsa, falsafiy mushohada uchun shunchalik boy, o’ziga xos mushohada uchun shunchalik boy, o’ziga xos ma'lumotlar etkazib beradi». ma'lumotlar etkazib beradi».

Z. FREYD.Z. FREYD. Z.Freyd. (1856-1939). U o’zining sotsiologik Z.Freyd. (1856-1939). U o’zining sotsiologik qarashlarini, nazariyalarini o’z asarlarida bayon qarashlarini, nazariyalarini o’z asarlarida bayon etib kelgan. Uning fikricha, odamning psihologik etib kelgan. Uning fikricha, odamning psihologik taraqqiyoti kuchli zuriqishlar bilan kechadi. Bola taraqqiyoti kuchli zuriqishlar bilan kechadi. Bola o’zining intilishlarini tiyib turishga harakat qiladi, o’zining intilishlarini tiyib turishga harakat qiladi, biroq uning ongi ostida ular kuchli motiv sifatida biroq uning ongi ostida ular kuchli motiv sifatida mavjud bo’ladi. Bolaning ilk rivojlanishi bir necha mavjud bo’ladi. Bolaning ilk rivojlanishi bir necha tipik bosqichlaridan o’tadi. U 4-5 yoshga, bolalar tipik bosqichlaridan o’tadi. U 4-5 yoshga, bolalar kattalarning va ota-onalarning doimiy ishtirokisiz kattalarning va ota-onalarning doimiy ishtirokisiz ham kengroq ijtimoiy olamga chiqa boshlaydigan ham kengroq ijtimoiy olamga chiqa boshlaydigan davrga alohida e'tibor qaratadi. Bu davrni Freyd davrga alohida e'tibor qaratadi. Bu davrni Freyd shakllangan bosqichi, deb ataydi. shakllangan bosqichi, deb ataydi.

E’TIBORINGIZ UCHUN E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMATRAXMAT

O'xshashlar

Fudamental sotsiologiya

Sotsiologiya fanining strukturasi

Sotsiologiya fan sifatida shakllanishi

Sotsiologiya fanining nazariy asoslari

Sotsiologiya fanining yuzaga kelishi va taraqqiy etishi