Ўзбекистон ўрмонлари, дендрологик таркиби ва халқ хўжалигидаги аҳамияти - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Ўзбекистон ўрмонлари, дендрологик таркиби ва халқ хўжалигидаги аҳамияти

Yuklangan vaqt:

12.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3724.548828125 KB

Ko'chirib olish

ЎЗБЕКИСТОН ЎРМОНЛАРИ, ДЕНДРОЛОГИК ТАРКИБИ ВА ХАЛҚ ХЎЖАЛИГИДАГИ АҲАМИЯТИ

Режа: 1. Ўзбекистон ўрмонлари ва уларнинг типлари. 2. Ўзбекистон ўрмонларининг дендрологик таркиби. 3. Ўрмонларнинг халқ хўжалигидаги аҳамияти.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 11 майдаги 5041-сонли Фармонлари билан Республика ўрмон заҳираларининг бой имкониятларидан янада тўлиқ ва оқилона фойдаланиш, келгусида ўрмон хўжалигини бошқариш тизимини такомиллаштириш, ўрмон фонди ерларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш, соҳага илғор илмий-техника ютуқларини тадбиқ этиш, ўрмон хўжаликлари моддий-техника базасини мустаҳкамлаш ва модернизациялаш, шунингдек хорижий инвестицияларни фаол жалб этиш ва экотуризмни ривожлантириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ўрмон хўжалиги бош бошқармаси негизида

Қорақалпоғистон Республикаси ва республика вилоятларида ҳудудий бўлинмаларга эга бўлган Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси ташкил этилди. Шунингдек, Тошкент вилояти ҳокимлиги тасарруфидаги Угом-Чотқол давлат миллий табиат боғи ва унинг таркибига кирувчи Чотқол давлат биосфера қўриқхонаси, Оҳангарон ва Бурчмулла ўрмон хўжаликлари, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги сув хўжалиги ташкилотлари таркибидаги ирригация ўрмон хўжаликлари Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси тизимига ўтказилди.

Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси тизимидаги ўрмон хўжаликлари ерларининг ер тоифалари бўйича тақсимланиши  Республика бўйича ўрмон фонди ерлари 11,1 млн гектар,  шундан ўрмон билан қопланган ерлар 3,2 млн га;  шундан маданий ўрмонзорлар 893 минг га,  туташган ўрмонлар 147,3 минг 4 га,  ўрмон кўчатхоналари 703 га, сийрак ўрмонлар 616,9 минг га, тақир ерлар 210,2 минг га,  Жами ўрмонсиз ерлар 6,9 млн га, бу майдонларни лалми, сувли пичанзор, яйлов, музлик, қумлик, аҳоли ва бошқа ерлар киради.

Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси тизимига кирувчи ташкилот ва бошқармалар  Республика ташкилотлари 5 та;  Қорақалпоғистон Республикаси Ўрмон хўжалиги қўмитаси ва вилоятлар ўрмон хўжалиги бошқармалари 10 та;  Давлат қўриқхоналари 5 та;  Биосфера қўриқхонаси 1 та;  Биосфера резервати 1 та;  Миллий табиий боғлар 2 та  Давлат ўрмон хўжаликлари 64 та;  Доривор ўсимликлар етиштирувчи давлат ўрмон хўжаликлари 13 та;  Давлат ўрмон овчилик хўжаликлари 5 та;  Илмий-тажриба станциялари 4 та;

Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси “ Ўрмонлойиҳа” давлат унитар корхонаси Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти илмий-тажриба станцияси – 4Давлат қўриқхоналари, миллий табиий боғлар ва овчилик хўжаликлари бошқармаси давлат қўриқхонаси - 5, биосфера қўриқхонаси - 1, биосфера резервати - 1, миллий табиий боғ - 2, давлат ўрмон овчилик хўжалиги - 5 «Шифобахш» доривор ўсимликларни етиштириш ва қайта ишлаш маркази доривор ўсимликларни етиштирувчи давлат ўрмон хўжалиги - 13 Қорақалпоғистон Республикаси Ўрмон хўжалиги қўмитаси давлат ўрмон хўжалиги - 12 Андижон давлат ўрмон хўжалиги - 1 Бухоро вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 9 Жиззах вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 5 Қашқадарё вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 7 Навоий вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 6 Хоразм давлат ўрмон хўжалиги - 1Самарқанд вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 7 Сурхондарё вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 5 Сирдарё давлат ўрмон хўжалиги - 1 Тошкент вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 5 Фарғона вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 2Наманган вилояти ўрмон хўжалиги бошқармаси давлат ўрмон хўжалиги - 3 Ўрмон ва доривор ўсимликлар уруғчилиги таҳлил маркази Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг ташкилий тузилмаси

ЎЗБЕКИСТОН ЎРМОН ФОНДИ ВА УНИНГ ҲУДУДЛАР БЎЙИЧА ТАҚСИМЛАНИШИ Ўзбекистон Республикаси Амударё ва Сирдарё оралиғида , Марказий Осиёнинг ўрта қисмидаги ўртача сахро минтақаси зонасида жойлашган. Республикада геоморфологик босқичларга мос келувчи 4 та минтақа мавжуд:текисликлар (сахролар) тоғолди,тоғли ва баланд тоғли ҳудудлар. Текисликлар Қизилқум ва қорақум сахроларини катта қисмини ва Устюрт палатасини бир қисмини эгаллайди. ХХ аср бошларидан охирги 100 йиллик ичида Ўзбекистон ўрмонлари майдонлари 4-5 баравар қисқарди, асосан тўқайзорлар ўзлаштирилиб қишлоқ хўжалиги учун янги ерлар очилди. 1991 йилда ўрмон фонди 5467 минг гани ташкил этган бўлса, кейинги йилларда ўрмон хўжалигига эътибор ортди, ўрмон фонди 10566,392 минг гектарни ташкил этиб, 1,93 марта ошди (2016 йил 1 январ ҳолати)

Текисликлар Қизилқум ва қорақум сахроларини катта қисмини ва Устюрт палатасини бир қисмини эгаллайди. ХХ аср бошларидан охирги 100 йиллик ичида Ўзбекистон ўрмонлари майдонлари 4-5 баравар қисқарди, асосан тўқайзорлар ўзлаштирилиб қишлоқ хўжалиги учун янги ерлар очилди. 1991 йилда ўрмон фонди 5467 минг гектарни ташкил этган бўлса, 2017 йилга келиб 10566,392 минг гектарни ташкил этиб, 1,93 марта ортган

№ Йиллар Умумий давлат ўрмон фонди Ўрмон билан қопланган майдонлар 1 1990 2507,5 1410,0 2 1995 7374,2 1254,7 3 2000 8073,2 1511,9 4 2005 8536,5 2808,1 5 2010 9462,3 3312 6 2015 9752,3 3543,3 7 2017 10566,392 3185,8Ўзбекистон давлат ўрмон фондининг ўзгариш динамикаси, минг га 2017 йил 1 январ

Умумий майдон, гектар Шу жумладан Тоғ ҳудуди Чўл ҳудуди Водий ҳудуди Тўқай ҳудуди 10566392 947788 9335273 174505 108826Ўзбекистон ўрмон фонди ерларининг ҳудудлар бўйича тақсимланиши 2017 йил 1 январ ҳолатига

Ўрмон билан қопланган майдон, гектар Шу жумладан Тоғ ҳудуди Чўл ҳудуди Водий ҳудуди Тўқай ҳудуди 3185812 356221 2781651 9569 37731Ўрмон хўжалиги қўмитаси ўрмон фонди ерларининг 1 январ 2017 йил холатига худудлар бўйича қопланганлиги тўғрисида маълумот

Ўрмон хўжаликлари ерларининг ер тоифалари бўйича тақсимланиши№ 1 11144480 3251338 893049 147344 703 616926 210191 827116 4226501 9554 Лалми, га 4103 Сувли, га 5451 Шундан: холати ёмон майдон, га 3782 35137 2899961 38306 2963 5977 3160 608 89392 694 3845958 6933083 Ўрмон хўжалиги корхоналари Ҳайдаладиган ер майдони (га) Шу жумладан маданий ўрмонзорлар, га Жами Туташмаган ўрмонзорлар, га Ўрмон кўчатхоналари, га 2 Жами ўрмонсиз ерлар, га Боғ, узум ва тутзорлар, га Йўллар, га Ахоли ерлари , га Ботқоқликлар, га Ўрмонли ерлар, га Ўрмон билан қопланган, га Ўрмон билан қопланмаган ерлар, га Сийрак ўрмонлар, га Тақир ерлар, га Жами ўрмон билан қопланмаган ўрмонлар, га Ўрмон фонди ерларининг умумий майдони, га Жами ўрмонлар, га Пичанзорлар, га Яйловлар, га Сувлар, га Қумликлар, га Музликлар, га Бошқа ерлар, га

• Республика бўйича ўрмон фонди ерлари 11144480 гектар, шундан ўрмон билан қопланган ерлар 3251338 га; шундан маданий ўрмонзорлар 893049 га, туташган ўрмонлар 147344 га, ўрмон кўчатхоналари 703 га, сийрак ўрмонлар 616926 га, тақир ерлар 210191 га, жами ўрмон билан қопланмаган ерлар 827116 га, жами ўрмонлар 4226501 га ни ташкил қилади. Жами ўрмонсиз ерлар 6933083 га, бу майдонларни лалми, сувли, ҳайдаладиган, пичанзор, яйлов, музлик, қумлик, аҳоли ва бошқа ерлар киради. Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси тизимидаги ўрмон хўжаликлари ерларининг ер тоифалари бўйича тақсимланиши

2 5 0 7 .5 2 8 6 0 .1 5 2 4 3 .2 5 5 6 9 .1 5 9 0 1 .3 7 3 7 4 .2 7 2 9 4 .4 8 6 6 5 .4 8 6 9 6 .5 8 0 5 0 .4 8 0 7 3 .2 8 4 0 9 .2 8 5 7 8 .3 8 5 7 8 .3 8 5 9 7 .4 8 5 3 6 .5 8 5 4 3 .8 8 5 6 2 .3 8 6 6 1 .1 8 6 6 1 .2 9 4 6 2 .3 9 6 2 9 .6 9 6 3 5 .9 9 6 3 6 .9 9 6 3 0 9 7 5 2 .3 1 0 5 6 6 .3 9 1 1 1 1 4 1 1 3 0 2

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 201805001000150020002500300035004000 1 4 1 0 1 3 3 3 .9 1 3 3 3 .7 1 3 2 7 .5 1 3 3 0 .3 1 2 5 4 .7 1 3 3 1 .6 1 3 4 1 .7 1 4 0 9 .6 1 4 2 0 1 5 1 1 .9 1 4 8 9 .5 1 4 9 0 .8 2 3 7 5 .4 2 8 1 7 .7 2 8 0 8 .1 2 8 1 1 .4 3 2 1 9 .6 3 2 2 0 .8 3 2 4 4 .1 3 3 1 2 3 3 2 8 .6 3 3 3 4 .9 3 3 3 5 .3 3 4 5 3 .4 3 5 4 3 .3 3 1 8 5 .8 3 2 0 4 .5 3 2 0 5 .8 Ўрмон билан қопланган майдонлар Ўрмон билан қопланган майдонлар

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180102030405060 5 6 .2 4 6 .6 2 5 .4 2 3 .8 2 2 .5 1 7 1 8 .3 1 5 .5 1 6 .2 1 7 .6 1 8 .7 1 7 .7 1 7 .4 2 7 .7 3 2 .8 3 2 .9 3 2 .9 3 7 .6 3 7 .2 3 7 .5 3 5 3 4 .6 3 4 .6 3 4 .6 3 5 .9 3 6 .3 3 0 .2 2 8 .8 2 8 .4 Ўрмонли майдон, % ҳисобида Ўрмон билан қопланган майдонлар

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 5 .6 4 6 .4 3 1 1 .7 9 1 2 .5 2 1 3 .2 7 1 6 .5 8 1 6 .4 0 1 9 .4 8 1 9 .5 5 1 8 .1 0 1 8 .1 5 1 8 .9 1 1 9 .2 9 1 9 .2 9 1 9 .3 3 1 9 .1 9 1 9 .2 1 1 9 .2 5 1 9 .4 7 1 9 .4 7 2 1 .2 8 2 1 .6 5 2 1 .6 7 2 1 .6 7 2 1 .6 5 2 1 .9 3 2 3 .7 6 2 4 .9 9 2 5 .4 1Chart Title

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 3 .2 3 .0 3 .0 3 .0 3 .0 2 .8 3 .0 3 .0 3 .2 3 .2 3 .4 3 .3 3 .4 5 .3 6 .3 6 .3 6 .3 7 .2 7 .2 7 .3 7 .4 7 .5 7 .5 7 .5 7 .8 8 .0 7 .2 7 .2 7 .2 Chart Title %

ЎЗБЕКИСТОН ТОҒ ЎРМОНЛАРИ Бу ерлар катта ўрмон бойлигига эга. Тоғ ёнбағирларида жойлашган бу ўрмонлар сув заҳираларин асрашда ва тупроқни эрозиядан ҳамоялашда муҳим ўрин тутади. Ўсимликлар борлиги туфайли оқим сувлари тупроқ ичига сизиб киради, эрозия ва сел жараёнлари олди олинади. Ўрмон остидаги ўрмон тўшамаси ва чиринди қатлами тупроқ юзасидан оқиб келадиган катта қисмини ушлаб қолади. Дарахтзорлар эса қорларни тўплаган ҳолда, нишабликларда намни бир хил меъёрда тақсимланишини ҳамда суғориладиган ерларга сувнинг етиб боришини таъминлайди.

Тоғ ўрмонларида асосий ўрмон ҳосил қилувчи турлар – бу арча турларидир уларнинг умумий майдони 200,2 минг гектар , ўрмон билан қопланган майдони 46,4 минг гектарга тенг . Арчазорлар Олой, Туркистон, Зарафшон, Фарғона, Чотқол, Қурама, Ғарбий Тянь-Шань тоғларида кенг тарқалган. Арчанинг 3 тури ўсади – қора арча, зарафшон арчаси (Juniperus seravschanica) саур арча, ярим шарсимон арча (Juniperus semiglobosa) ўрик арча – туркистон арчаси (Juniperus turkestanica) учрайди. Грек ёнғоғининг табиий массивлари 2,8 минг гектар майдонни эгаллайди. Уларнинг умумий ёғоч заҳираси 63,7 минг м 3 ни ташкил этади.

Ўзбекистон тоғ ўрмонлари

Ўрмон фонди асосан қум-сахроли зонада жойлашган – 9335,273 минг гектар (88,3%) ундан ўрмон билан қопланган майдони – 2781651 минг гектар .Тоғли худудларда 947,788 минг гектар (8,97%) ўрмон майдони бўлиб, унинг ўрмон билан қопланган қисми 356,221 минг гектар ни ташкил этади. Чўл-саҳро ўрмонларида асосий ўрмон ҳосил қилувчи тур саксовул (Hаloxylon) ҳисобланади, унинг умумий майдони 1385,5 минг гектар бўлиб, унинг 1117,5 минг гектар оқ саксовул, 268 минг гектар майдонида, қора саксовул (Hаloxylon pеrsica) ўсади. Уларнинг ўртача ёши 15-18 йил бўлиб, бонитети паст, тўлиқлиги 0,4. қандим ва черкез 193,7 минг гектар майдонни эгаллайди.

Чўл ўрмонлари

Тўқайзорлар республикада 75,5 минг гектар майдонда сақланиб қолган, унинг ўрмон билан қопланган майдони 17,8 минг гектар. Тўқайларда асосий ўрмон ҳосил қилувчи дарахт тури – туранғил тераклари бўлиб, улар 46-64 м 3 /га ёғоч заҳираси юзага келтиради. Тўқайларнинг 30,2 минг гектар майдонида жийдазорлар ўсади.

Ўзбекистон тоғ - тўқай ўрмонлари

Назорат учун саволлар • 1. Ўзбекистонда қандай ўрмон типлари мавжуд? • 2. Ўзбекистонда тарқалган муҳим маҳаллий дарахт турларини айтинг? • 3. Ўзбекистонда тарқалган арча турлари номларини айтинг?

O'xshashlar

Генетика фанининг вазифаси, услублари, тарихи ва унинг қишлоқ хўжалигидаги аҳамияти

Тугунакмевали экинларнинг аҳамияти. Картошка - аҳамияти ва етиштириш агротехникаси

Дондаги стандартлар. Давлат нон инспекцияси. Буғдой, жавдар ва арпа донлари

Ўсимликшунослик фанининг аҳамияти, мақсади ва вазифаси. Дала экинларини аҳамияти, гуруҳларга бўлиниши

Буғдой - аҳамияти, биологияси ва етиштириш технологияси