Pluglarning asosiy va yordamchi qismlari

Yuklangan vaqt:

13.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1453.5380859375 KB

Ko'chirib olish

Pluglarning asosiy va yordamchi qismlari REJA: • Plugning tavsifi • Plugning asosiy ishchi qismlari haqida ma’lumot • Plugning yordamchi ishchi qismlari haqida ma’lumot • Xulosa • Foydalanilgan adabiyotlar

Pluglar o‘zining vazifasi, traktorga ulanish usuli, konstruksiyasi, korpuslar soni va mo‘ljallangan ishchi tezligiga qarab har xil turlarga bo‘linadi. Plug korpusining konstruksiyasiga qarab lemexli, diskli, chizelsimon, rotatsion va qurama (kombinatsiyalashtirilgan) kabi turlarga bo‘linadi. Eng ko‘p tarqalganlari lemexli pluglardir. Diskli pluglardan og’ir (o‘ta qattiq va zich) tuproqli dalalarni haydashda foydalaniladi. Rotatsion va qurama pluglar ekinni ekish va parvarishlash agrotexnikasi talablariga qarab ishlatiladi.

Plugning asosiy ishchi qismlarikorpus pichoq chuqurlat gichchimqir qar

Pichoq korpusning oldida joylashtiriladi va tuproq qatlamini vertikal tekislikda haydalmagan dala tomonidan tayinlangan joyda tilib ketadi va shudgor devorining silliq bo‘lishini ta’minlaydi. Natijada orqada joylashtirilgan chimqirqar yoki korpus tuproq palaxsasini uzib olganida shudgor devori notekis bo‘lib qolmaydi va energiya sarfi kamroq bo‘ladi. Pichoqdan foydalanilsa, begona o‘t qoldiqlari t o‘liqroq ko‘miladi, plugning harakati ravonroq bo‘ladi, tayinlangan chuqurlikning o‘zgaruvchanligi kamayadi. Chimqirqar serildiz, chim bosgan yerlarni haydashda ishlatiladi va korpus bilan pichoq o‘rtasida joylashtiriladi (10-b rasm). Chimqirqar asosiy palaxsaning dala chetidan 8-12 sm chuqurlikda, korpus qamrov kengligining 2/3 qismiga teng bo‘lagini qirqib olib, shudgor tubiga tashlab beradi. Natijada yerning ustki qatlami to‘liqroq ko‘miladi va chirindiga aylanadi. Ayrim sharoitlarda maxsus pluglarda chimqirqar o‘rniga undan kichikroq bo‘lgan burchakkesar ham ishlatilishi mumkin .

Asosiy korpus ag’dargan palaxsalarning bir-biriga tekkan chegaralaridan begona o‘tlar ko‘karib chiqmasligi uchun u yerga tushadigan ildizlarni chimqirqar asosiy korpusdan oldin kesib olishi kerak. Shu sababli chimqirqar asosiy korpusning oldiga, ya’ni haydalmagan dala tomoniga (agar korpus tuproqni o‘ng tomonga ag’daradigan bo‘lsa, uning chap tomoniga) o‘rnatiladi. Chimqirqar begona o‘tlar ildizlarini asosiy qismi joylashgan sathidan birmuncha pastroq, ya’ni sharoitga qarab a1=8-12 sm chuqurlikda kesib olishi kerak. Bedapoya haydalganda esa chimqirqar beda ildizlaridagi azotli tugunaklarni kesib ketadigan chuqurlikda (a1=7-10sm) o‘rnatiladi. Lekin a1>12sm bo‘lsa, shudgor tubiga to‘ntarilib tashlangan serildiz qatlamning ustini to‘liq ko‘mish uchun asosiy korpus tashlayotgan tuproq miqdori yetmasdan qolib, yomon ko‘milishi mumkin. Agar a1>8sm bo‘lsa, chimqirqar lemexi eng serildiz sathida harakatlanib, ildizlarni to‘liq kesib ololmasdan, tuproqni uyumlab surib yuradi, plugning sudrashga qarshiligi ortib ketadi

$Korpus plugning asosiy ishchi qismidir. U a chuqurlikdagi va b kenglikdagi palaxsani yerdan ajratib oladi va uni 130°-150° burchakka burib ag’daradi. Burib ag’darish natijasida tuproq palaxsasi deformatsiyalanib, maydalanadi, shudgorlangan tomonga a masofaga suriladi. Shudgorlash sifati korpus ishchi sirtining geometrik shakli va o‘lchamlariga bog’liqdir. Rivojlangan davlatlarda har qanday ish bajarishda ish unumi katta bo‘lgan mashinalardan foydalanishga katta ahamiyat berilmoqda. Ish unumini oshirish uchun mashinaning qamrov kengligini emas, uning ishchi tezligini oshirish ma`qul hisoblanadi. Shu sababli, respublikamizda ham tezkor korpuslar o‘rnatilgan pluglar keng tarqalgan, ularni kamida 10 km\soat ishchi tezligida agregatlash talab qilinadi. Plug ramasiga korpuslarni o‘rnatishda yonma-yon korpuslardagi lemexlar +∆b kenglikdagi yo‘lakka ikki marta ishlov berib, begona o‘tlarni kafolatli yo‘qotadi$

Plugning yordamchi qismlari rama, g’ildiraklar, tirkagich yoki osgich, ramani ko‘tarib-tushirish mexanizmlar va saqlagichdan iboratdir. Plug ramasiga hamma ishchi va yordamchi qismlar hamda mexanizmlar o‘rnatiladi. Konstruksiyasi bo‘yicha rama yassi, ilgakli va qurama turlarga bo‘linadi. Ilgakli rama gryadilining oxirgi uchi quyi tomonga bukilgan bo‘lib , maxsus pluglarda ishlatiladi va past ustunli korpuslarni o‘rnatishga mo‘ljallangan. Yassi rama bo‘laklari bir tekislikda joylashgan bo‘lib , plug qismlarini o‘rnatishga qulaydir. Yassi rama bo‘laklardan yig’iladi yoki yaxlit payvandlangan bo‘ladi. Rama bittadan korpus o‘rnatiladigan gryadillar va ularni o‘zaro birlashtirib turuvchi bikrlik to‘sinidan iborat yoki o‘ta baquvvat quvursimon to‘sindan bo‘lishi mumkin. Ko‘p korpusli plug ramasidan oxirgi korpuslarni yechib olib, uning qamrov kengligini kamaytirish imkoni ko‘zda tutilgan bo‘ladi.

Plug g’ildiraklari bajaradigan ishi bo‘yicha bir nechta turga bo‘linadi. Osma pluglarga bir yoki ikki tayanch g’ildiraklari o‘rnatilib, ular plugning transport holatida yerga tegmaydi, shudgorlash vaqtida esa dala yuzasiga tayanib, korpuslarning chuqurlashib ketishini cheklab turadi, ya’ni tayinlangan shudgorlash chuqurligini ta’minlaydi. Tirkama plug g’ildiraklari transport holatida dala yuzasi bo‘ylab harakatlanib, plug og’irligini to‘liq ko‘tarib yuradi. Ishchi holatda esa turli balandlikda joylashib, plug ramasini gorizontal holatda, korpuslarni tayinlangan chuqurlikda ushlab yuradi.

Osgich (3-rasm) osma plugni traktorning osish moslamasiga ulash vositasidir. Osgich plug ramasiga nisbatan ko‘ndalang yo‘nalishda surilishi qisobiga g’ildiraklar oralig’i turlicha bo‘lgan traktorlarga plugni to‘g’ri ulash imkonini beradi. Traktor osish moslamasining pastki tortqilari osgichning pastki barmoqlari 2 ga, markaziy tortqisi esa ustun 10 ning yuqorigi teshigi 4,5 yoki 12 ga ulanadi. Og’ir va o‘ta zich tuproqli yerni yarim osma plug bilan haydashda birinchi hamda oxirgi korpuslar bir xil chuqurlikda yurishini ta’minlash uchun bosgich 8 ning uzunligini o‘zgartirib, plugning orqa g’ildaragiga tushadigan bosim o‘zgartiriladi. Avtomatik ulagich (3-a rasm) ning g’ilof qismi 1 plugning ramasiga o‘rnatiladi, ulagichning ramasi 3 esa traktorni osish moslamasiga oldindan biriktirilgan bo‘ladi. G’ilof qismi qutisimon uchburchak shakliga ega.

Har yili ekin ekiladigan yerlarni kuzgi shudgorlashda hamda qo‘riq yerlarni birlamchi shudgorlashda chimqirqar (yoki burchakqirqar) bilan jihozlangan plugdan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Shudgorlangan yerni takroriy haydashda hamda sochilgan go‘ngni ko‘mishda chimqirqarsiz plug ishlatiladi. Serildiz joylarda tuproqni maydalash qiyin bo‘lganligi sababli palaxsani to‘liqroq ag’darib, kesaklarni maydalashga intilmasdan shudgorlash kerak (kesaklar boshqa qurollar yordamida keyinchalik maydalanadi). Sertosh yerlar saqlagichli plug bilan haydaladi. Tuproq eng qulay namlikka (16-18 %) ega bo‘lgan agrotexnik muddatlarda, kamida 20 sm (makkajo‘xori va paxta uchun kamida 30 sm) chuqurlikda shudgorlanishi lozim. Har yili bir xil chuqurlikda haydash natijasida shudgor tubi zichlanib „plug tovoni" hosil bo‘ladi va ekin ildizining rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. „Tovon"ni buzish uchun har 2-3 yilda chuqurlatkich bilan ishlov berish talab qilinadi. Shudgorlash chuqurligining amaldagi o‘zgarishi agronom tayinlagan miqdordan ± 5 % dan oshmasligi kerak. Plugning ishchi qamrov kengligi konstruktiv kengligidan ± 10 % dan ortiq farq qilmasligi lozim. Shudgorlash natijasida o‘simlik qoldiqlari va sochilgan go‘ng to‘liq ko‘milishi kerak. Har bir korpus ag’dargan palaxsalardan paydo bo‘ladigan do‘ngchalar balandligi 5 sm dan oshmasligi talab qilinadi. Shudgorlangan joylarda baland tuproq uyumlari va o‘ta keng ochilgan jo‘yaklar bo‘lmasligi kerak

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.Hamidov A. Qishloq xo‘jaligi mashinalarini loyihalash. Toshkent, „O‘qituvchi“, 1991 2. Shoumarova M.Sh., Abdillayev T.A. Qishloq xo’jaligi mashinalari 3.Mamatov F.M ., TEMIROV L.G’ . Qishloq xo’jaligi mashinlari 4. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Don omborlarining tasnifi va asosiy ko`rsatkichlari

Agrokimyoda o’rganiladigan uchta asosiy ob’ekti va ularning vazifalari

Urug’ sifatiga qo’yiladigan asosiy biologik va agrotexnik talablar

Aniq qishloq xo’jalik tizimlari fanining asosiy tushunchalari va tizim ishini o’rganish

Tuproq hosil bo’lish jarayonidagi asosiy omillar