O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining psixologik omillari - Psixologiya - Slaydlar

O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining psixologik omillari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1266.5 KB

Ko'chirib olish

O’ZBE K ISTON RE S PUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI QARSHI D AVLAT UNIVERSITETI PSIXOLOGIYA KAFEDRASI 5 2102 00 – Psixologiya yo’nalishibitiruvchisi Ochilova Oliya G‘ofurovna “ 5210200 “Psixologiya” ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavr darajasini olish uchun “ O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining psixologik omillari” mavzusida yozgan BITIRUV MALAKAVIY ISHI TAQDIMOTI Ilmiy rahbar: dots.M.Fayziyeva www.arxiv.uz

MUNDARIJA • Kirish ..............................................................................................................3 • I-BOB. O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining nazariy asoslari..............................................................................................7  O‘smirlik davri to‘g‘risida tushuncha ...................................................7  O‘smirlik davri ijtimoiy- psixologik xususiyatlarining psixolog olimlar tomonidan o‘rganilishi....................................................................................14 • II- BOB. O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik xususiyatlarining amaliy jihatlari...............................................................28 • 2.1. O‘smirlarda surunkali somatik kasalliklar rivojlanishining psixologik omillari..........................................................................................28 • 2.2.O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik taxlili...............................................................................................................42 Xulosa va tavsiyalar......................................................................................46 • Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati...........................................................48 www.arxiv.uz

“ Ona va bola, Yoshlar, Barkamol avlod, Oila va boshqa nomlar bilan atalgan yillarda amalga oshirilgan ishlar xalqimizning ezgu orzusi bo‘lgan sog‘lom bola tarbiyalashdek olijanob maqsadga hamohangdir ” И.А.Каримов www.arxiv.uz

• Xozirgi davrda usmirlarni voyaga yetkazishning uziga xos xususiyatlari, krnuniyatlari, imkoniyatlari, xatti-xarakat motiv-larining ifodalanishi va vujudga kelishining murakkab mexa-nizmlari mavjud. Shuni aloxida ta’kidlash kerakki, usmirlarni kamol toptirishda ularning xususiyatlarini tula xisobga olgan xrlda ta’lim-tarbiyaviy tadbirlarni kullash shaxslararo munosabatda anglashilmovchilikni vujudga keltirmaydi, sinf jamoasi urtasida ilik. psixologik muxitni yaratadi. • Usmirlar muammosiga e’tiborni kuchaytirish zarurligining asosiy sabablari sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: fan va texnika rivojlanishi natijasida madaniyat, san’at va adabiyot, ijtimoiy-iktisodiy shart-sharoitlarning uzgarayotgani; ommaviy axborot tizimining kengayishi tufayli usmirlar ongliligi darajasining kutarilgani; o‘g‘il va qizlarning dunyo vokealaridan, tabiat va jamiyat krnunlaridan, tarixdan yetarli darajada xabardorligi; ularning jismoniy va akliy kamoloti jadallashgani; usmirlar bilan ishlashda goyaviy- siyosiy, vatanparvarlik va baynalmilal tarbiyaga aloxida yondashish zarurligi; 6) oshkoralik, ijtimoiy adolat, demokratiya muammo-larining ijtimoiy xayotga chukur kirib borayotgani; ukuvchilar uchun mustakil bilim olish, ijodiy fikr yuritish, uzini uzi boshkarish, anglash, baxrlash va nazorat kilishga keng imkoniyat yaratilgani shular jumlasidandir. MAVZUNING DOLZARBLIGI. www.arxiv.uz

• O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik xususiyatlarini o‘rganish ilmiy ishning maqsadi hisoblanadi. Bitiruv malakaviy ishining maqsadi. www.arxiv.uz

• Bitiruv malakaviy ishi quyidagi vazifalarni amalga oshirish zaruratini taqozo etadi: • 1.O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining nazariy asoslarini taxlil etishga bag‘ishlangan ilmiy adabiyotlarni taxlil qilish.. • 2. O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik • xususiyatlarining amaliy jihatlarini o‘rganish. • 3. O‘smirlarda surunkali somatik kasalliklar rivojlanishining • psixologik omillarini aniqlash. • 4. O‘smirlarda surunkali somatik kasalliklar rivojlanishining • psixologik omillarini aniqlovchi ijtimoiy-psixologik usul va so‘rovnomalarni ishlab chiqish, mavjud test va metodikalarning maqsadga muvofiq modifikatsiyalarini tanlash, amaliyotda sinash, tadbiq etish. VAZIFASI www.arxiv.uz

• Ilmiy tadqiqotning predmeti O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik xususiyatlarini o‘rganish • Tadqiqotning obyekti sifatida Qarshi shahridagi 27-umum ta`lim maktab o‘quvchilari www.arxiv.uz

Tadqiqotning metodologik asosi . Bosh metodologik asos bo‘lib mamlakatimiz Prezidenti I.A. Karimovning oilaviy tarbiya masalasiga bag‘ishlangan hamda ma’naviy-ma’rifiy islohotlarni chuqurlashtirishga yo‘naltirilgan qarorlari, S. Moscovisi, J. Jodelet, L.C. Kovar, P.S. Rosendlatt kabi olimlar tomonidan taklif etilgan ijtimoiy tasavvurlar konsepsiyasi; M.G. Davletshin, Elkonin, , E.G‘. G‘oziyev, Sh.R. Barotov, R.I.Sunnatova, Z.T.Nishonova o‘smirlik davrining o‘ziga xos xususiyatlarini tadqiq etish bo‘yicha ishlab chiqqan nazariy yondoshuvlari xizmat qildi. www.arxiv.uz

Bitiruv malakaviy ishining ilmiy yangiligi . • Tadqiqotning ilmiy jihatdan yangiligi quyidagilar bilan izohlanadi: • Ilk marotaba o‘smirlarda surunkali somatik kasalliklar rivojlanishining amaliy axamiyati aniqlandi va tahlil etildi; www.arxiv.uz

Tadqiqotning nazariy ahamiyati • shundaki, unda qo‘lga kiritilgan ilmiy tahlillar va xulosalar “Psixologiya” fanining “Umumiy psixologiya”, “Ontogenez psixologiyasi”, “Shaxslararo munosabatlar psixologiyasi”, hamda “Oila psixologiyasi” kabi sohalariga oid bilimlarni yanada boyitishga xizmat qiladi. Shuningdek, to‘plangan nazariy ma’lumotlar joylardagi psixologik xizmat markazlaridagi maslahatlar bo‘limlaridagi amaliy psixologlarga psixokorreksion - tuzatish dasturlarini ishlab chiqishda nazariy asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin. www.arxiv.uz

Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati. • Tadqiqotda qo‘lga kiritilgan ilmiy xulosa va tavsiyalardan joylarda tashkil etilgan “Psixologik xizmat” bo‘limlaridagi amaliy psixologlar faoliyatida foydalanish mumkin. Shuningdek, nazariy xulosalardan “Oila psixologiyasi”, “Etnopsixologiya” kurslarini o‘qitishda, ota-ona va yoshlarga amaliy maslahat berishda, keng jamoatchilik, aholi o‘rtasida ijtimoiy-psixologik bilimlarni targ‘ib qilishda foydalanish mumkin. Bundan tashqari, Bitiruv malakaviy ish natijalari ma’naviy- ma’rifiy ishlarning samaradorligini oshirish, oilalarni mustahkamlash amaliyotiga tadbiq etilishi mumkin. Tadqiqotda qo‘lga kiritilgan empirik natija va nazariy xulosalar “Psixologiya” fanining “Ijtimoiy psixologiya”, “Etnopsixologiya”, “Shaxslararo munosa-batlar psixologiyasi”, “Umumiy psixologiya” hamda “Oila psixologiyasi” “Sotsial trening va amaliyot” kabi sohalariga oid bilimlarni yanada boyitishga xizmat qiladi. www.arxiv.uz

I-BOB. O‘smirlarda somatik kasalliklar rivojlanishining nazariy asoslari. 1.1 O‘smirlik davri to‘g‘risida tushuncha O‘smirlarni voyaga yetkazishning uziga xos xususiyatlari, krnuniyatlari, imkoniyatlari, xatti-xarakat motiv-larining ifodalanishi va vujudga kelishining murakkab mexa-nizmlari mavjud. Shuni aloxida ta’kidlash kerakki, usmirlarni kamol toptirishda ularning xususiyatlarini tula xisobga olgan xrlda ta’lim- tarbiyaviy tadbirlarni kullash shaxslararo munosabatda anglashilmovchilikni vujudga keltirmaydi, sinf jamoasi urtasida ilik. psixologik muxitni yaratadi. Turgunlik yillaridagi suz bilan ishning «nomuvofikligi», axlok. tarbiyasidagi kupol xatolar usmirlarning ruxiy dunyosiga salbiy ta’sir kursatdi. Insonning ruxiy dunyosini tubdan k.ayta kurish, shaxsni shakllantirishni insonparvarlashtirish xarakati boshlangan xrzirgi kunda usmirlar takdiri masalasi xam jiddiy tus oldi. www.arxiv.uz

II- BOB. O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik xususiyatlarining amaliy jihatlari. 2.1. O‘smirlarda uchraydigan somatik kasalliklarning psixologik taxlili • Shax s ning biologik usishidagi nuksonlar, sezgi organlarining kamchiliklari, ukishga salbiy ta’sir etuvchi oliy nerv faoliyati va temperamentdagi kusurlar tarbiyasi kiyinlarni keltirib chikaradi. Shax s ning psixik usishidagi kamchiliklar, chunonchi, akd-idrokning zaif rivojlangani, irodaning bushligi, xissiyotning kucheizligi, zarur extiyoj va kizikishlar mavjud emasligi, usmir ning intilishi bilan mavjud imkoniyati urtasidagi nomutanosiblik va xrkazolar xatti- xarakatni izdan chikaradi. Shaxening fazilatlari tarkib topishidagi nuksonlar: axlokiy xislarningetishmasligi, ukituvchi, sinf jamoalari, oila a’zolari bilan notugri mulokot, ishyokmaslik, bush vaktni tugri taksimlamaslik va boshkalar xam salbiy kilikdarni vujudga keltiradi. Shaxening bilim, ukuv faoliyatidagi kamchiliklari: akdiy faoliyat usullaridan keng foydalana bilmaslik, eng muxim bilim, kunikma va malakalarni egallashdagi uzilishlar; maktab faoliyatidagi kamchiliklari: ukitishdagi nuksonlar, tarbiyaviy chora va tadbirlardagi xatolar xam shular jumlasiga kiradi. www.arxiv.uz

• Barkamol avlod kamoloti g‘oyasini turmushga tadbiq etish uchun mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq milliy ma’naviyat, milliy ta’lim va tarbiya muommolarini hal qilishga jiddiy e’tibor qaratmoqda. Ma’lumki , ta’lim- tarbiya, ongning maxsuli va ongning darajasi bo‘lish bilan birga , ongning rivojlanishini ham belgilaydigan omildir. Eng avvalo jamiyatda o‘smirlar tarbiyasiga aloxida e’tibor bilan qarash talab etiladi. • Ma’lumki, ontogenetik rivojlanishning o‘smirlik bosqichi – uning ijtimoiy muhitga faol kirib borish davri hisoblanadi. Ontogenetik rivojlanishning o‘smirlik bosqichi – uning ijtimoiy muhitga faol kirib borish davridir.Shu nuqtai nazardan qaraganda xarakterdagi ma’lum bir og‘ishlar o‘smir shaxsida somatik kasalliklarni keltirib chiqaruvchi omil bo‘lishi mumkin. , surunkali somatik kasalliklar bilan og‘rigan o‘smirlar o‘zlarining sog‘lom tengqurlaridan xulqlaridagi muvaqqat o‘zgarishlarning yuqoriligi bilan farqlanganlar. Ular xulqidagi muvaqqat o‘zgarishlardan emotsional- labil va labil- isteroid tiplpri uchrashi darajasiga ko‘ra ko‘proq nisbatga ega. Bu esa ularning o‘z atrofdagilariga nisbatan yuqori sezgirlikdan, o‘ta ta’sirchanliklaridan va ularda stress vaziyatlari vujudga kelishining yuqori ehtimolligidan dalolat beradi. Qayd etish lozimki, har uchchala kasallik guruxiga mansub o‘smirlarda ham emotsional tip minimal ko‘rsatkichga ega. • XULOSA www.arxiv.uz

• Olib borilgan bitiruv malakaviy ishimizdagi kuzatuvlar asosida quyidagi xulosalarga keldik : • 1.o‘smir shaxsidagi emotsionallik ularda agressiv holatlarni yuzaga keltiruvchi omillardan sanaladi va bu omillar ularda somatik kasalliklarni yuzaga keltirish extimolini orttiradi. • 2.Surunkali yurak xastaliklaridagi o‘zligini tasdiqlashga urinish , psixologik himoya mexanzmini sustlashishiga sabab bo‘lib, o‘zini – o‘zi nazorat qilishning zo‘riqishiga, shuningdek xarakterning shizoid xususiyatlari shakllanishiga olib keladi. • 3. Surunkali oshqozon kasalliklari qrndirilmagan mehr- muxabbat, egotsentrzm oqibati bo‘lib, atrofdagilarga nisbatan salbiy ustanovka , shuningdek , psixogenetik shakllanishi bois ruy beradi. • 4.Dominant giperproteksiya tipiga asoslangan tarbiya usuli asosiy patogen omil tarzida surunkali kasalliklar rivojini tezlashtiradi. www.arxiv.uz

E’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun tashakkurtashakkur !!!! www.arxiv.uz

O'xshashlar

Psixologik metodlar

Shaxsning individual psixologik xususiyatlari

Servis faoliyatining psixologik jihatlari

Ong haqidagi psixologik tasavvurlar

Go’daklik davrining psixologik xususiyatlari