logo

Shaxsning ijtimoiy borliqni bilishi. Bilish jarayonlari va ularning adekvatligi

Yuklangan vaqt:

22.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6568.5 KB
MAVZU: Shaxsning ijtimoiy borliqni bilishi. Bilish jarayonlari va ularning adekvatligi  REJA:REJA: Odamning tashqi olam xossa va Odamning tashqi olam xossa va xususiyatlarini ongida aks xususiyatlarini ongida aks ettirishi uning iqtidori o’sishi va ettirishi uning iqtidori o’sishi va professional malakalari professional malakalari rivojlanganligiga bog’liq tarzda rivojlanganligiga bog’liq tarzda kechadi. Shuning uchun ongning kechadi. Shuning uchun ongning muhim aks ettirish shakillari muhim aks ettirish shakillari bo’lmish bilish jarayonlari – bo’lmish bilish jarayonlari – idrok, sezgilar, xotira, diqqat, idrok, sezgilar, xotira, diqqat, tafakkur, iroda va hissiyotlarning tafakkur, iroda va hissiyotlarning inson hayoti va professional inson hayoti va professional o’sishidagi roli katta. o’sishidagi roli katta. 0101 0F110F11 15091509 17131713 1313 1414 0404 1A1A 0606 0909 0606 0D0D Psixologlarning fikricha, inson Psixologlarning fikricha, inson nimaniki idrok qilsa, uni figura va nimaniki idrok qilsa, uni figura va fonda idrok qiladi.fonda idrok qiladi. IdrokIdrok va va XotiraXotira  Xotiraning samaradorligi eslab qolishning ko’lami va tezligi, esda Xotiraning samaradorligi eslab qolishning ko’lami va tezligi, esda saqlashning davomiyligi, esga tushirishning aniqligi bilan saqlashning davomiyligi, esga tushirishning aniqligi bilan belgilanadi. Demak,odamlar aynan shu sifatlarga ko’ra ham belgilanadi. Demak,odamlar aynan shu sifatlarga ko’ra ham farqlanadilar bular quyidagilar:farqlanadilar bular quyidagilar: Har bir inson o’z xotirasini yaxshilash istagi Har bir inson o’z xotirasini yaxshilash istagi bo’lsa, u holda xotiraning sakkiz qonunini eslab bo’lsa, u holda xotiraning sakkiz qonunini eslab qo’yishni taklif etamiz: qo’yishni taklif etamiz: Anglaganlik va Anglaganlik va QiziqishQiziqish qonuni: qonuni: Oddiy, lekin murakkab Oddiy, lekin murakkab qonun, ya’ni berilgan qonun, ya’ni berilgan materialni qanchalik materialni qanchalik chuqur anglasak, chuqur anglasak, shunchalik uni shunchalik uni mustahkam xotirada mustahkam xotirada muhrlagan bo’lamiz.muhrlagan bo’lamiz. Anatol Frans: Anatol Frans: ’’Bilimlarni yaxshi ’’Bilimlarni yaxshi hazm qilish uchun hazm qilish uchun uni ishtaha bilan uni ishtaha bilan yutish kerak’’ yutish kerak’’ deganda, albatta, deganda, albatta, materialga jonli materialga jonli qiziqish bilan qiziqish bilan munosabatda munosabatda bo’lishimiz va uni bo’lishimiz va uni yaxshi ko’rishimiz yaxshi ko’rishimiz kerakligini nazarda kerakligini nazarda tutgan.tutgan.1F1F 2020 0909 0909 Ilgargi bilimlar qonuni:Ilgargi bilimlar qonuni: Malum mavzu yuzasidan bilimlar qanchalik ko’p bo’lsa, yangisini esda saqlab qolish shunchalik oson bo’ladi. M: ilgargi o’qigan biror kitobni qaytadan o’qib, uni yangidan o’qiyotganday his qilsangiz, demak, siz ilgarigi tajribangiz yetishmaganligidan uni yaxshi o’zlashtira olmaganligingizni his qilishingiz mumkin. Demak, eski bilimlar ham tajribaga aylangandagina, yangilariga zamin bo’la oladi. 0102030401020304 Eslab Eslab qolishga qolishga tayyorgar- tayyorgar- lik lik qonuni.qonuni. Biror materialni eslab qolishdan avval, bo’lg’usi aqliy ishga qanday hozirlik ko’rgan bo’lsangiz, shunga mos tarzda eslab qolasiz. M: Fizika o’qituvchisining barcha darslari sizga doim ma’qul bo’lgan bo’lsa, siz ’’Bugun ham yangi narsa o’rganib chiqaman’’, deb o’zingizni ishontirasiz va oqibatda natija ham yaxshi bo’ladi. Agar materialni mutaxasis bo’lishim uchun juda kerak, deb umringiz oxirigacha muhimligini anglasangiz, u narsa xotirada muqim saqlanadi.2121 1010 0303 0D0D 1010 {{ {{  Harflarni alfavitdagi Harflarni alfavitdagi tartibida yoddan aytish tartibida yoddan aytish oson, uni teskarisiga oson, uni teskarisiga aytish qiyin bo’lganidek, aytish qiyin bo’lganidek, xotirada ham xotirada ham ma’lumotlarni ma’lum ma’lumotlarni ma’lum tartibda joylashtirishga tartibda joylashtirishga va kerak bo’lganda, va kerak bo’lganda, tartib bilan birin-ketin tartib bilan birin-ketin tiklash maqsadga tiklash maqsadga muvofiqdir.muvofiqdir. Bu qonun haqida eramizdan Bu qonun haqida eramizdan avval Arastu ham yozgan avval Arastu ham yozgan edi. Qonunning mohiyati edi. Qonunning mohiyati shundaki, bir vaqtda shundaki, bir vaqtda shakllangan tasavvurlar shakllangan tasavvurlar xotirada ham yonma-yon xotirada ham yonma-yon bo’ladi. M: ayni konkret bo’ladi. M: ayni konkret xona o’sha yerda ro’y xona o’sha yerda ro’y bergan hodisalarni ham bergan hodisalarni ham eslatadi.eslatadi. Birin – ketinlik qonuni:Assotsiyalar qonuni:02 101111 Kuchli taassurotlar Kuchli taassurotlar qonuni:qonuni: Eslab qolinadigan narsa to’g’risidagi birinchi taassurot qanchalik kuchli bo’lsa, unga aloqador obraz ham shunchalik yorqin bo’ladi. Bundan tashqari, siz uchun ahamiyatli va jozibali ma’lumotlar oqimida eslanayotgan material ham yaxshi esga tushiriladi. Har qanday muayyan ma’lumot o’zidan oldingi ma’lumotni tormozlaydi. Shuning uchun o’chib ketmasligi uchun yangini esda saqlashdan avval mustahkamlash choralarini ko’rishingiz kerak.Tormozlanish Tormozlanish qonuni:qonuni:1414 0C0C 1717 0C0C  Bu jarayonlar – sezgilar, idrok, xotira, diqqat, tafakkur, nutq va Bu jarayonlar – sezgilar, idrok, xotira, diqqat, tafakkur, nutq va boshqalardir. Bu jarayonlar bir-birlari bilan uzviy bog’liqki, biri boshqalardir. Bu jarayonlar bir-birlari bilan uzviy bog’liqki, biri ikkinchisiz namoyon bo’lmaydi. ikkinchisiz namoyon bo’lmaydi. Misol uchun: ko’rib idrok qilib turgan narsangizni fikrlamay Misol uchun: ko’rib idrok qilib turgan narsangizni fikrlamay ko’ringchi, uning mohiyatini bilasizmi? Diqqat bilan ko’rgan ko’ringchi, uning mohiyatini bilasizmi? Diqqat bilan ko’rgan yoki o’qigan tekstingizni eslab qolasiz. Yoki biror narsa yoki o’qigan tekstingizni eslab qolasiz. Yoki biror narsa to’g’risida fikrlash uchun bizga bir vaqtda ham ilgarigi idrok to’g’risida fikrlash uchun bizga bir vaqtda ham ilgarigi idrok obrazlari, ham eslab qolish mahoratimiz, ham ichki nutqimiz, obrazlari, ham eslab qolish mahoratimiz, ham ichki nutqimiz, irodamiz va diqqat kerak bo’ladi. Hattoki, tasodifan qo`limizga irodamiz va diqqat kerak bo’ladi. Hattoki, tasodifan qo`limizga kirib ketgan zirapchaga bergan reaksiyamiz ham kirib ketgan zirapchaga bergan reaksiyamiz ham emotsiyalardan tashqari, o’sha narsaning bu yerda qanday emotsiyalardan tashqari, o’sha narsaning bu yerda qanday paydo bo’lganligi kabi qator tafakkur jarayonlarini keltirib paydo bo’lganligi kabi qator tafakkur jarayonlarini keltirib chiqaradi. chiqaradi. Bilish jarayonlari:Bilish jarayonlari: