logo

Shaxs psixologiyasi va kasbiy shakllanish. Shaxsning individual, shaxsiy rivojlanishining o’zaro ta’siri

Yuklangan vaqt:

22.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1641.5 KB
 SHAXS PSIXOLOGIYASI VA SHAXS PSIXOLOGIYASI VA KASBIY SHAKLLANISH. KASBIY SHAKLLANISH. SHAXSNING INDIVIDUAL, SHAXSNING INDIVIDUAL, SHAXSIY RIVOJLANISHINING SHAXSIY RIVOJLANISHINING O’ZARO TA’SIRI O’ZARO TA’SIRI  RejaReja :: 4.1. 4.1. Psixologiyada «shaxs» Psixologiyada «shaxs» tushunchasi va shaxs tushunchasi va shaxs ijtimoiylashuvi muammosi.ijtimoiylashuvi muammosi. 4.2. Shaxsning «M4.2. Shaxsning «M ее n» obrazi va o‘z-n» obrazi va o‘z- o‘ziga baho bo‘ziga baho b ее rishi muammosirishi muammosi 4.3. Shaxs dunyoqarashini va kasb 4.3. Shaxs dunyoqarashini va kasb etikasining shakllanishietikasining shakllanishi  PSIXOLOGIYADA SHAXS PSIXOLOGIYADA SHAXS TUSHTUSH UU NCHASINCHASI «Shaxs o’z menligini anglagan, o’zgalar bilan o’zaro munosabatlarga kirisha oladigan tabiat va jamiyatga faol ta’sir o’tkaza oladigan har qanday individ». PSIXOLOGIYA FANIDA SHAXS HAQIDAGI TA’LIMOTLAR Biogenetik nazariya Biogenetik nazariya  I nsonning biologik rivojlanishi bosh omil sifatida qabul qilingan bo’lib, qolgan jarayonlarning taraqqiyoti ixtiyoriy xususiyat kasb etadi, ular bilan o’zaro aloqalar tan olinadi, xolos. Mazkur nazariyaga binoan, taraqqiyotning bosh maqsadi – biologik determinantlarga (aniqlovchilariga) qaratiladi va ularning mohiyatidan sotsial- psixologik xususiyatlar kelib chiqadi. Sotsiogenetik nazariyaSotsiogenetik nazariya . .  . . Biogenetik nazariyaning qarama-qarshi Biogenetik nazariyaning qarama-qarshi ko’rinishi bo’lib, Sotsiogenetik ko’rinishi bo’lib, Sotsiogenetik yondashuvga binoan, shaxsda ro’y yondashuvga binoan, shaxsda ro’y beradigan o’zgarishlar jamiyatning beradigan o’zgarishlar jamiyatning tuzilishi, ijtimoiylashish (sotsializatsiya) tuzilishi, ijtimoiylashish (sotsializatsiya) usullari, uni qurshab turgan odamlar bilan usullari, uni qurshab turgan odamlar bilan o’zaro munosabati vositalaridan kelib o’zaro munosabati vositalaridan kelib chiqqan holda tushuntiriladi. Ta’lim va chiqqan holda tushuntiriladi. Ta’lim va tarbiya asos qilib olinadi.tarbiya asos qilib olinadi. Rus psixologlari shaxs haqidaRus psixologlari shaxs haqida  A.G.KovalevningA.G.Kovalevning fikricha, shaxs – ijtimoiy fikricha, shaxs – ijtimoiy munosabatlarning ham ob’ekti, ham sub’ekti.munosabatlarning ham ob’ekti, ham sub’ekti.  A. N. Leontevning A. N. Leontevning tushuntirishicha, shaxs tushuntirishicha, shaxs faoliyat sub’ektidir.faoliyat sub’ektidir.  K. K. Platonov K. K. Platonov jamiyatda o’z vazifasini anglovchi, jamiyatda o’z vazifasini anglovchi, ishga layoqatli, yaroqli individni shaxs deb ataydi. ishga layoqatli, yaroqli individni shaxs deb ataydi.  S. L. Rubinshteynning S. L. Rubinshteynning ta’rificha, shaxs tashqi ta’rificha, shaxs tashqi ta’sirlar yo’nalishini o’zgartiruvchi, ichki shart-ta’sirlar yo’nalishini o’zgartiruvchi, ichki shart- sharoitlar mahsulidir.sharoitlar mahsulidir. «Men-konsepsiyasi»«Men-konsepsiyasi»  bu individning o‘zi haqidagi bu individning o‘zi haqidagi tasavvurlarning takrorlanmas tizimi tasavvurlarning takrorlanmas tizimi sifatida kechiriladigan nisbatan sifatida kechiriladigan nisbatan barqaror u yoki bu darajada barqaror u yoki bu darajada anglanganlikdir, uning asosida individ anglanganlikdir, uning asosida individ boshqa odamlar bilan o‘zaro boshqa odamlar bilan o‘zaro aloqalarini o‘rnatadi va o‘ziga aloqalarini o‘rnatadi va o‘ziga munosabat bildiradi. munosabat bildiradi. «Men-konsepsiyasi»ning «Men-konsepsiyasi»ning tarkibiy qismlaritarkibiy qismlari : :  real Men real Men (o‘zini hozirgi zamonda tasavvur (o‘zini hozirgi zamonda tasavvur etish) etish)  ideal Men ideal Men (uning fikricha, ahloqiy qoidalarga (uning fikricha, ahloqiy qoidalarga rioya qilgan sub’ekt kim bo‘lishi)rioya qilgan sub’ekt kim bo‘lishi)  dinamik Men dinamik Men (sub’ekt qanday bo‘lishni (sub’ekt qanday bo‘lishni xohlashi)xohlashi)  xayoliy Men xayoliy Men (imkoniyat bo‘lsa, sub’ekt (imkoniyat bo‘lsa, sub’ekt qanday bo‘lib qolishni istashi).qanday bo‘lib qolishni istashi). « Men-konsepsiyasi» nazariyalari Jismoniy nuqtai nazar Akademik nuqtai nazar Ijtimoiy nuqtai nazar Trans shaxsiy nuqtai nazar  Ijtimoiy nuqtai nazarga Ijtimoiy nuqtai nazarga ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» atrofdagi odamlar bilan – atrofdagi odamlar bilan – oila doirasida, qo‘shnilar oila doirasida, qo‘shnilar orasida, ishxonada o‘zaro orasida, ishxonada o‘zaro munosabatlarning munosabatlarning o‘rnatilishiga bog‘liqdiro‘rnatilishiga bog‘liqdir ..  Jismoniy nuqtai nazarga Jismoniy nuqtai nazarga ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» odam tanasi va organizmining odam tanasi va organizmining psixofiziologik va anatomik psixofiziologik va anatomik xususiyatlarida: ko‘rish, xususiyatlarida: ko‘rish, eshitish, og‘irlik, jins, bo‘y eshitish, og‘irlik, jins, bo‘y o‘lchami va boshqalarda o‘lchami va boshqalarda namoyon bo‘ladi. namoyon bo‘ladi.  Akademik nuqtai nazarga ko‘ra, Akademik nuqtai nazarga ko‘ra, «Men-«Men- konsepsiyasi» maktabda olingan baholar va konsepsiyasi» maktabda olingan baholar va erishilgan yutuqlar, o‘qishga bo‘lgan istak va erishilgan yutuqlar, o‘qishga bo‘lgan istak va malakalar va shu kabilarda ifodalanadi. Odatda, malakalar va shu kabilarda ifodalanadi. Odatda, ular ikki darajaga bo‘linadi: ular ikki darajaga bo‘linadi:  a) matematika, adabiyot, chet tillar va a) matematika, adabiyot, chet tillar va boshqa fanlar bo‘yicha erishilgan yutuqlari ; boshqa fanlar bo‘yicha erishilgan yutuqlari ; b) shaxsiy yutuqlarning bir xil ijtimoiy guruh b) shaxsiy yutuqlarning bir xil ijtimoiy guruh yoki bir avlodga mansub bo‘lgan boshqa yoki bir avlodga mansub bo‘lgan boshqa odamlarning yutuqlari bilan qiyoslashtirish odamlarning yutuqlari bilan qiyoslashtirish asosida shakllanadigan akademik asosida shakllanadigan akademik yutuqlarniyutuqlarni ..  Transshaxsiy nuqtai nazarga Transshaxsiy nuqtai nazarga ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» ko‘ra, «Men-konsepsiyasi» hayot mazmuni muammosini hayot mazmuni muammosini hal etishga mas’ul bo‘lganligi, hal etishga mas’ul bo‘lganligi, inson diniy qarashlari yoki inson diniy qarashlari yoki ularning mavjud emasligi bilan ularning mavjud emasligi bilan bevosita bog‘liqligi sababidan bevosita bog‘liqligi sababidan muhimdir.muhimdir. S haxs ning tuzilishi  S.L. Rubinshteyn temperament, xarakter, layoqatlarda; bilimlar, malakalar va ko‘nikmalarda; yo‘nalganlikda namoyon bo‘ladigan individual-tipologik xususiyatlarni ko‘rsatib o‘tadi.  A.G. Kovalev yo‘nalganlik , xarakter, imkoniyatlar va mashqlar tizimini ajratadi .  Yo ’ nalganlik deb, shaxs faoliyatini yo‘naltiruvchi va xususiy vaziyatlardan nisbatan mustaqil bo‘lgan barqaror motivlar yig‘indisiga aytiladi .  Qiziqish – bu shaxsning yo‘nalganligini faoliyat maqsadlarini anglash bilan ta’minlovchi bilish ehtiyoji ifodalanishining maxsus shak li .  E’tiqodlar – bu shaxsni o‘z qarashlari,tamoyillari, dunyoqarashiga muvofiq ravishda harakat qilishga undovchi motivlar tizimi . E’tiqodlar shaklidagi ehtiyojlar mazmuni – bu tabiat va jamiyatni o‘rab turgan olam haqidagi bilimlar, ularni muayyan tarzda anglash . Bu bilimlar tartibli va ichdan tashkil topgan qarashlar (falsafiy, etika, estetika, tabiiy-ilmiy ) tizimini hosil etganida, ular insonning dunyoqarashi sifatida o‘rganilishi mumkin .  S h axs mayli – bu avvalgi tajribada shakllangan, ob’etni aynan ma’lum shaklda idrok qili, tushunish yoki u bilan harakat qilishga tayyorlik, moyillik  Ijtimoiy ustanovkalar. Sof psixologik ma’noda yangicha tafakkur va dunyoqarashni shakllantiruvchi va o‘zgartiruvchi ijtimoiy psixologik m е xanizm bu ijtimoiy ustanovkalardir. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !