logo

Шахснинг ўзини ўзи англаши. Мен-концепцияси. Шахснинг ижтимоий тасаввурлари

Yuklangan vaqt:

16.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

249.3662109375 KB
Шахснинг ўзини ўзи англаши. Мен- концепцияси. Шахснинг ижтимоий тасаввурлари РЕЖА 1.ЎЗИНИ ЎЗИ БИЛИШ, БАҲОЛАШ ВА АНГЛАШ 2.ЎЗ-ЎЗИНИНГ АНГЛАШ ТУЗИЛМАСИ 3.МЕН ТИМСОЛ ЎЗИНИ ЎЗИ БИЛИШ ЎЗИНИ ЎЗИ БАҲОЛАШИ ЎЗИНИ ЎЗИ АНГЛАШИ ЎЗИНИ ЎЗИ МАЗМУНАН ТУШУНИШИ, ШАХСЛИК, ПСИХИК ВА ЖИСМОНИЙ ХУСУСИЯТЛАРИНИ ЎРГАНИШ ШАХСИЙ ТИМСОЛИГА НИСБАТАН ЭМОЦИОНАЛ МУНОСАБАТИ ЎЗИНИ ЎЗИ АНГЛАШИ — СУБЪЕКТНИНГ ЎЗИНИ БОШҚАЛАРДАН ВА УМУМАН ОЛАМДА ФАРҚИНИ АНГЛАШИ; БУ ИНСОННИНГ ИЖТИМОИЙ СТАТУСИ ВА МУҲИМ ҲАЁТИЙ ЭҲТИЁЖЛАРИНИ, ФИКР, ТУЙҒУ, МОТИВЛАРИ, ИНСТИНКТЛАРИ, КЕЧИНМАЛАРИ, ҲАРАКАТЛАРИНИ АНГЛАШИ ҲАЁТ – ЎЗИНИ ЎЗИ БИЛИШНИНГ УЗЛУКСИЗ, АНГЛАШИЛМАГАН ЖАРАЁНИ. БОЛА 7-8 ОЙЛИГИДАН БОШЛАБ ЎЗИНИНГ АТРОФ- ОЛАМДАН АЖРАТИБ БОШЛАЙДИ. «МЕН» ВА АТРОФ ОЛАМ «МЕН» ВА АТРОФ ОЛАМ «МЕН» СЕЗГИ ВА ТУЙҒУЛАР АСОСИДА ШАКЛЛАНАДИ. НАВБАТДАГИ БОСҚИЧ – ЎЗИНИ ЎЗИ ИДРОК ЭТИШ. «МЕН» КАШФ ЭТИЛИШИ 1 ЁШДА ЮЗ БЕРАДИ. 2 ВА 3 ЁШДАН БОШЛАБ, ЎЗИНИНГ ҲАРАКАТЛАРИНИ БОШҚАЛАРНИКИДАН АЖРАТИБ БОШЛАЙДИ ВА ЎЗИНИ ФАОЛИЯТ ИШТИРОКЧИСИ ЭКАНЛИГИНИ АНИҚ АНГЛАЙДИ. 7 ЁШДАН БОШЛАБ, ЎЗИНИ ЎЗИ БАҲОЛАШ ҚОБИЛИЯТИ ШАКЛЛАНАДИ ЎСМИР ВА ЎСПИРИНЛИК ЁШИДА ЎЗИНИ ЎЗИ БИЛИШ ФАОЛЛАШАДИ, ЯЪНИ ЎЗИНИ ВА ЎЗ УСЛУБИНИ ИЗЛАЙДИ СОЦИАЛ-АХЛОҚИЙ БАҲО ШАКЛЛАНИШ ДАВРИ ЯКУНЛАНАДИ .«МЕН» ВА АТРОФ ОЛАМ ФАОЛ БЎЛМАГАН ФАЗА ФАОЛ ФАЗА ФАОЛЛИКНИ ПАСАЙИШ ФАЗАСИ 3-8 ОЙЛИК. 12-15 ЁШ 20-30 ЁШ 60-70 ЁШ ВА ҲАЁТНИНГ КИЙИНГИ ФАЗАСИ ТАШҚИ ОЛАМНИ БИЛИШГА ЙЎНАЛГАН ЎЗ МЕНИНИ АНГЛАШ АЙРИМ ҲОЛЛАРДА КУЗАТИЛАДИ КЎП ЖИҲАТДАН ЎЗИНИНГ ТАШҚИ ҚИЁФАСИГА ЭЪТИБОР ҚАРАТАДИ (ҚАНДАЙ КЎРИНАМАН), КИЙИМ, ЖИСМОНИЙ ҲОЛАТИ ЭЪТИБОР ИЧКИ МОҲИЯТИГА, ЎРИН ТОПИШ, ҲАЁТДАН МАЪНО ИЗЛАШ, ЎЗИНИ ЎЗИ НАМОЁН ҚИЛИШ ДОНИШМАНД – ЎЗИ ҲАҚИДА ҲАММА НАРСАНИ БИЛАМАН ДЕБ ҲИСОБЛАЙДИ, ЎЗИГА МУНОСАБАТИ ИККИЧИ РЕЖАГА ЎТИБ ҚОЛАДИЎзини ўзи билиш ва ўзини ўзи баҳолаш фазалари  «МЕН» тимсоли Ўзи, ўзининг ички ва ташқи сифатлари тўғрисидаги тасаввурлари йиғиндиси  Билим, кўникма ва малака;  Ақлий қобилиятлар;  Меҳнатсеварлик;  уддабуронлик;  Меҳрибонлик;  Поклик ;  Масъулиятлилик;  Мақсадга интилувчанлик;  Мулоқотмандлик;  Ижодий қобилиятлари;  Оптимизм ва бошқалар. МЕН - ШАХС  Роллар;  Ички, ташқи;  Онгли, англашилмаган;  Хулқий;  Яхши, ёмон;  Ўтмиш, ҳозир, келажак;  Фантастик;  Идеал, реал .Мен қирралари Номаълум «Мен» – ҳеч ким билмайди – маълум вазиятларда намоён бўлади, аммо ҳеч кимга маълум бўлмаган. Яширин «Мен» - ўзи билади, бошқалар билмайдиган – сирлар, ўйлаган фикрлари, туйғулари Ожиз «Мен» – ўзи ҳам билмайди, бошқлар билади, улар учун қизиқ, ўзи учун аниқ эмас «Мен» ошкора – ўзи ва бошқалар ҳақида ўзи билади, бошқалар ҳам билади «МЕН» тимсоли Индивиднинг ўзи, шахснинг англашилган қисми, «Мен» тимсоли ҳақидаги тасаввурлари тизими. • «Мен» - концепция индивиднинг оддий тасаввурлари эмас, ўзи ҳақида ўйлайди, қандай қарайди, фаолиятининн бошланғич бўғини ва келажак истиқболи орқали аниқланади «МЕН» - концепциясининг ташкил этувчилари Когнитив (англашилган) ташкил этувчиси — бу индивиднинг ўзи ҳақидаги тасаввурлари. Яъни ўзи ўзлаштира оладиган жиҳатлари. Баҳолаш —индивид томонидан баҳолай олинадиган характеристикаси. Хулқий — воқеликда инсон қагдай йўл тутиши «Мен» - концепция. Одам Ш а хсл и к м ен и А қ л и й м ен Ж и см о н и й м ен С о ц и а л м ен И сти қ бол л и м ен « МЕН» - КОНЦЕПЦИЯ «Мен» - концепция. Вақтли намоён бўлишига кўра : 1. «Мен»- ҳозирги замон 2. «Мен»-ўтмиш 3. «Мен»- келажак. Мазмунига кўра тимсоллари : « МЕН»-ЖИС МОНИЙ «МЕН»-АҚЛИЙ «МЕН»-ЭМОЦИОНАЛ «МЕН»-СОЦИАЛ. «МЕН» - концепция. Ахборот манбасига кўра: ҳар хил кўзгули «МЕН» – Ота-она, ўртоқлари назаридаги «МЕН». «Мен » - концепция. Идентиклик  (англ.  identity ) — шахснинг муайян гуруҳга - сиёсий партияга, халққа, диний эътиқодга, ирққа мансублик ҳисси билан боғлиқ эканлигини ҳис этиши ва бошқалар. Идентиклик ( В.С.Мерлин бўйича) • Ўзининг ўхшашлигини англаши; • Фаол, фаолиятни бошловчиси сифатида шахсий «Мен»ни англаши; • Ўзининг психик хусусиятлари ва сифатларини англаши; • Ўзини ўзи социал-ахлоқий баҳолашининг маълум тизими.Ўзини ўзи англаш компонентлари • Ўзи ҳақида маълумот олиш • Ўзига эмоционал-қадриятли муносабатлари. • Хулқ-атворини ўзи томонидан тартибга солиниши.Ўзини ўзи англаш функциялари • Ўзини ўзи англаш шахснинг ички мослигини таъминлайди, ўзининг ўтмиш, бугун ва келажагидаги ўхшашлигини таъминлайди. • Характерини аниқлайди ва ўзлаштирган тажрибаларини талқин этиш хусусиятларини белгилайди. • Ўзига ва хулқ-атворига нисбатан кутилмалар манбаи бўлиб хизмат қилади. Ўзини ўзи англашнинг аҳамияти К.ЯСПЕРГА КЎРА ЎЗИНИ ЎЗИ АНГЛАШ ТУЗИЛМАСИ 1) ўзини актив шахсият сифатида англаш, 2) ўзининг бирлигини англаш, 3) ўзининг ўхшашлигини англаш, 4) ўзиниг бошқа дунёдан фарқлилигини англаш(объектлар дунёси ва бошқа одамлар). МАСКУЛИНЛИК ВА ФЕМИНЛИК 4ТА ГЕНДЕР ЎХШАШЛИГИНИ ТАШКИЛ ЭТАДИ: • Маскулин • Феминин • Андрогин • Нодифференциал “ МЕН” • Э.Ғ.Ғозиев ўз-ўзини англашнинг қуйидаги таркибий қисмларга ажратиш мақсадга мувофиқдир: • 1) ўтмишдаги “Мен” (“Ўзлик”); • 2) ҳозирги “Мен” (“ўзлик”); • 3) бўлғуси “Мен” (“ўзлик”); • 4) идеал “Мен” (“ўзлик”); • 5) динамик “Мен” (“ўзлик”). ШАХСДА ТАНҚИД ВА ЎЗ- ЎЗИНИ ТАНҚИД • Шахсда танқид ва ўз-ўзини танқид, баҳолаш ва ўз-ўзини баҳолаш, текшириш ва ўз-ўзини текшириш, назорат қилиш ва ўз-ўзини назорат қилиш, бошқариш ва ўз-ўзини бошқариш, такомиллаштириш ва ўз-ўзини такомиллаштириш, ривожлантириш ва ўз-ўзини ривожлантириш мутаносиблиги мақсадга жавоб бера олмайди. Индивидуал ва ижтимоий онгни тобора ривожланиб бориши мазкур мутаносибликни амалга оширишни таъминлайди, бу эса муайян муддатни талаб қилади. Эътиборингиз учун раҳмат!