Шахснинг индивидуал хусусиятлари ва уларни диагностика қилиш - Psixologiya - Slaydlar

Шахснинг индивидуал хусусиятлари ва уларни диагностика қилиш

Yuklangan vaqt:

08.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4890.677734375 KB

Ko'chirib olish

ШАХСНИНГ ИНДИВИДУАЛ ХУСУСИЯТЛАРИ ВА УЛАРНИ ДИАГНОСТИКА ҚИЛИШ

МАВЗУ: ШАХСНИНГ ИНДИВИДУАЛ ХУСУСИЯТЛАРИ ВА УЛАРНИ ДИАГНОСТИКА ҚИЛИШ 1. Темперамент ва фаолиятнинг индивидуал хусусиятлари. 2. Характер ва шахс.

ИНДИВИДУАЛ - ТИПОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСИ  Ҳар бир шахс ўзига хос қайтарилмас дунё. Дунёда бир-бирига айнан ўхшаш бўлган икки кишини топиш жуда мушкул. Одам ташқи қиёфаси, бўйи-басти билан бошқа бирор кимсага ўхшаши мумкин, лекин феъли, мижози ва шахс сифатидаги хусусиятлари нуқтаи назаридан айнан бир хил инсонлар бўлмайди.  Шахс - қайтарилмас, у ўз сифатлари ва борлиги билан ноёбдир. Ана шу қайтарилмаслик ва ноёбликнинг асосида унинг индивидуал-психологик хусусиятлари мажмуи ётади.

ШАХС ИНДИВИДУАЛ ХУСУСИЯТЛАРИ  Йўналиш Иқтидор  Темперамент Иш услуби  Характер Хулқ мотивацияси  Қобилият Ақлий салоҳият   Масъулият Индиви – дуаллик

 «Индивидуаллик» - бу конкрет одамни бошқа бир конкрет одамдан фарқловчи барча ўзига хос хусусиятлар мажмуини ўз ичига олади.

ИНДИВИДУАЛЛИК  Ҳар бир шахс ўзига хос қайтарилмас дунё. Дунёда бир-бирига айнан ўхшаш бўлган икки кишини топиш жуда мушкул. Одам ташқи қиёфаси, бўйи-басти билан бошқа бирор кимсага ўхшаши мумкин, лекин феъли, мижози ва шахс сифатидаги хусусиятлари нуқтаи назаридан айнан бир хил инсонлар бўлмайди.  Шахс - қайтарилмас, у ўз сифатлари ва борлиги билан ноёбдир. Ана шу қайтарилмаслик ва ноёбликнинг асосида унинг психологик хусусиятлари мажмуи ётади.

ИНДИВИДУАЛЛИК ҚОБИЛИЯТЛАР ТЕМПЕРАМЕНТ ЭМОЦИЯ ВА МОТИВАЦИЯ ИЖТИМОИЙ УСТАНОВКАЛАР ХАРАКТЕР ИРОДАВИЙ СИФАТЛАР01 09 0C 13 0E 0219 1B 1F 0210 1C

Темперамент-ўзи нима?  Темперамент – шахс фаолияти ва хулқининг динамик (ўзгарувчан) ва эмоционал - ҳиссий томонларини характерловчи индивидуал хусусиятлар мажмуидир. Яъни темперамент инсоннинг турли вазиятларда нарса ва ходисаларга, инсоннинг ҳатти-ҳаракатларига нисбатан реакциясини тушунтириб берувчи хусусиятлар мажмуи ҳисобланади.

ТЕМПЕРАМЕНТ МАЪНОСИ  Темперамент тушунчаси Клавдио Гален томонидан киритилган ва у лотин тилидан «temperans», яъни “мў ъ тадил”, “қисмлар муносабати такомиллаштириш” маъноларини билдиради.

Эрамиздан олдин 5 асрда яшаган грек врачи Гиппократ одамлар ўртасидаги тафовутларни ўрганиб, уларни 4 тоифага ажратган. холерик сангвиник темперамент флегматик меланхолик

ТЕМПЕРАМЕНТ ТУРЛАРИ темперамент флегматик меланхолик холерик сангвиник

ХОЛЕРИК ХАРАКТЕРИСТИКАСИ Холерик - темпераментига эга бўлган одамнинг ҳиссиётлари тез қўзғаладиган ва узоқ муддат давом этадиган, ҳаракати тез ва кескин бўлади. Бундан ташқари холерик темпераментидаги одам жуда кўп ишлайдиган, чарчашни билмайдиган, ҳамма нарсаларга қизиқадиган, тиниб-тинчимайдиган бўлади.

ХолерикМулокатга тез киришади кучли ҳаракатчан Нерв системаси мувозанатлашмаган ўзгарувчан оптимист Янгиликларни Тез илғайди агрессив Қўзғалиш ва тормозланиш Тез алмашинади

Холерик  “ холэ” “сафро, заҳар” маъносини билдириб, кишининг харакатчанлигини ифодалайди.  Жаҳлдор, қатъиятли, масъулиятли, ҳаракат- чан, уларнинг эътиборини жалб қилиш мушкулдир.

Холерик тоифасига хос сифатлар  1) сабрсиз, ҳовлиқма;  2) енгилтабиат, сержаҳл;  3) бетоқат;  4) одамлар билан муносабатда кескин ва ростгўй;  5) қатъиятли ва ташаббускор;  6) қайсар;  7) тортишувда топқир;  8) тиришқоқлик билан ишлайдиган;  9) таваккал қилишга мойил;  10) аразламайдиган;  11) тез, эҳтиросли, пойма-пой нутққа эга;  12) бетайин ва қизиққонликка мойил;  13) тажаввузкор, уришқоқ;  14) камчиликларга тоқатсиз;  15) ифодали имо-ишораларга эга;

САНГВИНИК ХАРАКТЕРИСТИКАСИ Сангвиник – темпераментига эга бўлган одамнинг ҳиссиётлари тез кўзғаладиган, лекин тез алмашиниб турадиган, серҳаракат бўлади. У холерик темпераментига эга бўлган одамга қараганда бир мунча вазмин ва бўлар- бўлмас ишларга аралаша бермайдиган,яъни ўз имкониятлари билан бироз бўлса ҳам ҳисоблашадиган бўлади. Сангвиник тоифасига мисол сифатида: - «Парвона» спектаклидаги Уткурий образини; - А.Дюманинг «Уч мушкетерлар» асаридаги машҳур д’ Артаньян сиймосини келтириш мумкин.

сангвиниккучли сергап Нерв системаси мувозанатлашган харакатчан Бошлаган ишини охирига етказмайди Ифодали мимикага эга Ўта қизиқувчан Мулоқотга тез киришади

Сангвиник  “ Сангуис” “қон” деган маънони билдириб, кишининг ҳаракатчан ва қувноқлигини билдиради.  Вазиятларга, эътиборини тортган нарсаларга тезда ўз муносабатини билдирадиган, ўзларига ишонувчан, ҳаракатлари енгил ва тез, мимикалари табиий, нутқи равон ва жарангдор, лекин тез зерикувчан, ўзгарувчан инсон.

Сангвиник тоифасига хос сифатлар  1) қувноқ ва хушчақчақ;  2) ғайратли ва ишчан;  3) кўпинча бошлаган ишини охирига етказмайдиган;  4) ўзига ортиқча баҳо беришга мойил;  5) янгиликларни тезда илғаб, қабул қилишга қодир;  6) қизиқишлар ва майлларда беқарор;  7) муваффақиятсизликлар ва ноқулайликларни осон кечира оладиган;  8) турли шароитларга осон мослашадиган;  9) ҳар қандай ишга зўр қизиқиш билан киришадиган;  10) агар иш қизиқтирмай қўйса, дарҳол ҳафсаласи пир бўладиган;  11) янги ишга тез киришиб кетиб, бир ишдан иккинчисига тезда қўшилиб кетадиган;  12) бир хил, кундалик, сермеҳнат иш билан банд бўла оладиган;  13) дилкаш ва меҳрибон, ўзи учун янги бўлган кишилар билан муомала қилишдан тортинмайдиган;  14) бардошли ва ишчан;  15) жонли имо-ишоралар, ифодали мимика билан ажралиб турадиган аниқ, тез ва баланд овозли нутққа эга;

ФЛЕГМАТИК ХАРАКТЕРИСТИКАСИ Флегматик- темпераментидаги одам ҳиссиётларнинг секин ва билинар-билинмас қўзғалиши, ниҳоятда кам ҳаракатчанлиги билан характерланади. Флегматик темпераментидаги одам кучли бўлади, лекин унда мустақиллик, ташаббускорлик хислатлари ёрқин ифодаланмайди.

ФлегматикБошлаган ишини охирига етказади Харакатлари секин Оғир, вазмин Сабр-тоқатли Нерв системаси инерт Қўзғалиш ва тормозланиш алмашиниши секинСир сақлай оладиМулоқотга қийин киришади.

Флегматик  Флегматик маъноси “флегма” -“балғам”дир, кишининг тинч ва ҳаракатсизлигини билдиради.  Ҳаёт йўли текис ва равон, шошилмас- дан ҳаракат қиладиган, камгап инсон.

Флегматик тоифасига хос сифатлар  1) босиқ ва совуққон;  2) ишларда собитқадам ва мулоҳазали;  3) эҳтиёткор ва андишали;  4) кутишга қодир;  5) камгап ва бекорга гапираверишни истамайдиган;  6) осойишта, бир маромдаги, ҳис-хаяжони яққол ифодаланмаган, ҳаракат ва мимикага бой бўлмаган нутққа эга;  7) вазмин ва сабр-тоқатли;  8) бошланган ишни охиригача етказсадиган;  9) кучини бекорга сарфламайдиган;  10) вужудга келган ҳаёт тартибига, ишдаги системага қатъий риоя қиладиган;  11) тутоқиб кетишдан осонгина ўзини тиядиган;  12) маъқуллаш ва танбеҳлардан кам таъсирланади;  13) мулойим, ўз шаънига айтилган қалтис ҳазилларга кечирувчан муносабатда бўлади;  14) ўз муносабат ва қизиқишларида барқарор;  15) ишга бафуржа киришиб, бир ишдан иккинчисига секинлик билан ўтади;

МЕЛАНХОЛИК ХАРАКТЕРИСТИКАСИ Меланхолик- темпераментидаги одам ҳиссиётларининг жуда секин қўзғалиши , лекин кучли ва узоқ давом этиши хамда кам ҳаракатлилиги ва сусткашлиги билан характерланади. Меланхолик темпераментидаги одам ҳамма нарсага шубҳа билан қарайдиган, ўз кучига ишонмайдиган, аразчи бўлади. Меланхолик тоифасига мисол сифатида: - «Майсаранинг иши» фильмидаги Хидоятхон образини келтириш мумкин.

МеланхоликНерв системаси кучсиз Харакатлари секин, суст Мулоқотга қийин киришади. Табиатан тортинчоқ Янгиликларни секин илғайди қўзғалиш ва тормозланиш алмашиниши қийин ўта таъсирчан Романтик, хаёлпараст

Меланхолик  “ мелайна холэ” “қора сафро” маъносини билдириб, кишининг ғамгинлигини кўрсатади.  Пассив, хаёлпараст, нутқи паст ва секин, дилидагини очиқ айта олмайдиган инсон.

Меланхолик тоифасига хос сифатлар  1) уятчан ва тортинчоқ;  2) янги вазиятда ўзини йўқотиб қўядиган;  3) нотаниш кишилар билан алоқа ўрнатишда қийналадиган;  4) ўз кучига ишонмайдиган;  5) ёлғизликка осон кўникувчан;  6) муваффақиятсизликда ўзини эзилган ва бетоқат сезувчи;  7) ўз- ўзи билан овора бўлишга мойил;  8) тезда чарчаб қоладиган;  9) нутқи секин, заиф, баъзан пичирлаш даражасига тушадиган;  10) суҳбатдоши характерига мослашадиган;  11) ҳиссиётга берилувчан;  12) маъқуллаш ва танбеҳга ниҳоятда таъсирчан;  13) ўзига ва атрофдагиларга юксак талаблар қўядиган;  14) шубҳа билан қарашга, бадгумонликка мойил;  15) ҳаддан ташқари таъсирланувчан ва азобланувчан;

Н Е Р В С И С Т Е М А С И Н И Н Г Т И П Л А Р И Мувозанатлашг ан мувозантсиз инерт Кучсиз сангвиник холерик флегматик Меланхолик Т Е М П Е Р А М Е Н Т

Демак:  Шахснинг темпераменти туғма бўлади ва у ўзгармас ҳолатда намоён бўлади.  У кишининг ижтимоий вазиятларда хулқ-атвори, муносабати, реакциясини ифодалайди.  Профессионал маҳорати ва касб- малакасининг ошиб боришига ёрдам беради.

Бу қизиқ! 1 2 3 4Сиз скамейкада ўтирибсиз, ёнингизда Сизнинг бош кийимингиз бор, Сизнинг ёнингизга бир киши келиб, бош кийимингизга ўтирди! Сизнинг муносабатингиз???

ТЕСТ НАТИЖАСИ  Сиз 1 расмни танласангиз, у холда Сизнинг ҳаракатларингиз бу вазиятда сангвиник эканлигингизни билдиради!!! чикишТестга кайтиш

ТЕСТ НАТИЖАСИ  Сиз 2 расмни танласангиз, у холда Сизнинг ҳаракатларингиз бу вазиятда меланхолик эканлигингизни билдиради!!! чикишТестга кайтиш

ТЕСТ НАТИЖАСИ  Сиз 3 расмни танласангиз, у холда Сизнинг ҳаракатларингиз бу вазиятда холерик эканлигингизни билдиради!!! чикишТестга кайтиш

ТЕСТ НАТИЖАСИ  Сиз 4 расмни танласангиз, у холда Сизнинг ҳаракатларингиз бу вазиятда флегматик эканлигингизни билдиради!!! чикишТестга кайтиш

Темперамент ва мулоқот кўринишлари САНГВИНИК ХОЛЕРИК ФЛЕГМАТИК МЕЛАНХОЛИК барчанинг кўнглини олувчи, хушмуомала бўйсундирувч и, Ўз фикрида қатъий турувчи босиқ, ижодкор мустақил фикрга эга бўлмаган, ҳимоясиз

Темперамент ва ўзини баҳолаш даражалари беқарор, юқори, муваффақиятлари ҳақида доимо сўзлайди, барчанинг эътиборида бўлишга интилади ўта юқори, биринчиликка интилувчан, рақиб паст, камтар, эътиборда бўлишни истамайди ўта паст, уятчан, гуруҳда доимо четда бўладисангвиник холерик флегматик меланхолик

Темперамент ва ўзига ишонч САНГВИНИК ХОЛЕРИК ФЛЕГМАТИК МЕЛАНХОЛИК доимо омадга ишонади, оптимист ўзига ишонади, камчиликларини билдирмайди ўзига ишончи йўқ, ўзидан хавотирда бўлади Ўзига ишонмайди, камчиликларини кўпиртиради, ўзини омадсиз деб ўйлайди, пессимист

Темперамент ва эмоционал муносабатлар ФЛЕГМАТИК ХОЛЕРИК МЕЛАНХОЛИКСАНГВИНИК Барча билан дўстлаша олмайди, дўстга кучли боғланган, қаҳрли, рашкчи симпатия ҳисларини осон, ёрқин ва жўшқин намоён этади Ўз ҳисларини очиқ намоён эта олмайди, ҳамкорига вазмин муносабатда, ёқтирувчан барқарор боғланган вафодор, бўйсунувчан, ўз ҳисларини намоён этишдан хайиқади

Темперамент ва ҳаракатлар сангвиник холерик флегматик меланхолик интилувчан, йўналтирилган, кескин, босимли фаол, шиддатли, харакатчан мувозанатлашган, барқарор, вазмин Оғир, ўта вазмин, суст

Темперамент ва иштаҳа сангвиник холерик флегматик меланхоликяхши, кўпроқ «ширинлик»ка ўч Кўп ва тез овқатланади Паст ва сустовқатланиш жараёнини қадрлайди, шошилмайди

Темперамент ва уйқу сангвиник холерик флегматик меланхолик Ранг-баранг тушлар Кам ухлайди, кеч уйғонади, кечаси билан ишлайди Кам ухлайди, кечга томон ҳолсиз бўлади Тез ухлаб қолади, уйғотиш қийин

Характер  «Характер» сўзи энг кўп ишлатиладиган сўзлардан. Уни биз доимо бировларга баҳо бермоқчи бўлсак, ишлатамиз. Бу сўзнинг маъносини олимлар «босилган тамға» деб ҳам изохлашади. Тамғалик аломатлари нимада ифодаланади ўзи?  Характер - шахсдаги шундай психологик, субъектив муносабатлар мажмуики, улар унинг борликка, одамларга, предметли фаолиятга ҳамда ўз- ўзига муносабатини ифодалайди. Демак, «муносабат» тушунчаси характерни тушунтиришда асосий ҳисобланади.  Шахс характери ўзгарувчан хусусиятга эга

Характернинг намоён бўлиш тизими:  1. Меҳнатдаги хусусиятлар - меҳнатсеварлик, меҳнаткашлик, ташаббускорлик, ишга лаёқат, ишга қобиллик, масъулият, дангасалик, қўнимсизлик;  2. Инсонларга муносабатлардаги сифатлар - одоблилик, меҳрибонлик, эътибор, жонсараклик, дилгирлик, альтруизм, мулоқотга киришувчанлик, ғамхурлик, рахм-шафқат;

Характернинг намоён бўлиш тизими:  3. Ўз-ўзига муносабатдаги сифатлар - камтарлик, камсуқумлилик, мағрурлик, ўзига бино қўйиш, ўз- ўзини танқид, ибо, шарму - ҳаё, манмансираш;  4. Нарсалар ва ҳодисаларга муносабатларда намоён бўладиган хусусиятлар - тартиблилик, оқиллик, саронжом-саришталик, қўли очиқлик, зиқналик, тежамкорлик, покизалик.

ХАРАКТЕР Ўз-ўзига бўлган муносабат Фаолиятга бўлган муносабат Нарса ва предметларга бўлган муносабат Инсонларга бўлган муносабат

Характер хусусиятлари Инсоннинг ҳатти - ҳаракатлари ва амалларида намоён бўлади; Нутқининг хусусиятларида ( баланд товуш билан ёки секин гапириши, тез ёки босиқлиги, эмоционал бой ёки жонсиз); Ташқи қиёфасида - юзининг очиқ ёки тунд эканлиги, кўзларининг самимий ёки жоҳиллиги, қадам босишлари - тез ёки босик, майда қадам ёки салобатли, туриши - виқорли ёки камтарона; Ф изиогномика одам юз қирралари ва уларнинг бир-бирига нисбатида, Х иромантия - қўл бармоқлари ва кафтдаги чизиқлар, кўз ранги ва қарашлар, соч ва унинг хусусиятларида намоён бўлади.

ПСИХОГЕОМЕТРИК ТЕСТ

Меҳнаткаш, кўп ишлайди, тиришқоқ, чидамли, мақсадга интилувчан, - Кўп маълумот олишга ҳаракат қилади, тартибни ёқтиради, - Таваккал қилишни ёқтирмайди, тез қарор қабул қила олмайди, фикрлаб (ўйлаб) иш қилади, мулоҳазали, ноаниқ вазиятларни ёқтирмайди, фикридан қайтмайди

Мулоқотга мойил, киришимли, - Эзгу (яхши) ниятли, ғамҳўр, сахий, куюнувчан, ишонувчан, хотиржам, - Ўзгалар фикрига эътиборли, ўзгаларни ишонтира олади

- Ўзгаришларга интилувчан; - ижодий, билимга ташна, ғояларга бой, хаёлпараст, - келажакка умид билан қарайди ва интилади, - янгиликларни қабул қилади - ташаббускор, - кайфият, ҳарaкатлари ўзгариб туради - қоғозлар билан ишлашни ёқтирмайди - ҳазилкаш - пул тежашни билмайди

- Лидер, ҳукмронликка интилувчан - ғолиб бўлишга интилади - ўз-ўзига, кучига ишонади - тез қарор қабул қилади - ўткир ҳиссиётли, дадил, кўп ишлай олади - таниш билишлари кўп, лекин яқин дўстлари кам

- Ўзгарувчан, изчиллиги йўқ, - ноаниқлик, тез қўзғалувчан, - Қизиққон, ҳамма янги нарсаларга ижобий муносабатда бўлади, - Кайфияти тез ўзгарувчан, - Нарсаларини йўқотиб юради, - Янги дўстлар орттиришни маъқул кўради - Бошқаларга тақлид қилувчан

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ !

O'xshashlar

Шахснинг психологик портрети

Шахснинг ўзини ўзи англаши. Мен-концепцияси. Шахснинг ижтимоий тасаввурлари

Умумий ўрта таълим мактабларида психологик хизмат хонаси

Талабаларда психодиагностика фанининг предмети тўғрисидаги билимларни шакллантириш

Талабаларда психодиагностика фанининг тарихий ривожланиши тўғрисида тасаввурларни шакллантириш