Isterik nevroz - Psixologiya - Slaydlar

Isterik nevroz

Yuklangan vaqt:

10.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4673.109375 KB

Ko'chirib olish

Isterik nevroz

NEVROZ, PSIXONEVROZ, NEVROTIK BUZILISH, NEVROZ KASALLIGI (QADIMGI YUNON. ΝΕΥ͂ΡΟΝ «ASAB» DAN YANGI LOT. NEUROSI S) — UZOQ DAVOM ETADIGAN FUNKSIONAL PSIXOGEN BUZILISHLAR MAJMUASI. BUNDAY BUZILISHLARNING KLINIK TASVIRI O’RNASHIB QOLADIGAN FIKRLAR YOKI JAZAVA BELGILARI, SHUNINGDEK, AQLIY VA JISMONIY MEHNAT QOBILIYATINING VAQTINCHALIK PASAYISHI BILAN TA’RIFLANADI

«NEVROZ» TERMINI HOZIRDA AMERIKA QO’SHMA SHTATLARIDA PROFESSIONAL PSIXIATRIK HAMJAMIYAT TOMONIDAN ISHLATILMAYDI. AMERIKA PSIXIK BUZILISHLAR DIAGNOSTIK VA STATISTIK QO’LLANMASINING 1980 YILDA DSM-III UCHINCHI NASHRIDAN BOSHLAB «NEVROZLAR» BO’LIMI BEKOR QILINDI. MISOL UCHUN, DEPRESSIV NEVROZ O’RNIGA DISTIMIK BUZILISH , OBESSIV- KOMPULSIV NEVROZ O’RNIGA OBESSIV- KOMPULSIV BUZILISH , IPOXONDRIK NEVROZ O’RNIGA IPOXONDRIYA KIRITILDI.

NEVROZ RIVOJLANISHINING SABABLARI VA MEXANIZMLARI I. P. PAVLOV O’ZINING FIZIOLOGIK TA’LIMOTI DOIRASIDA NEVROZNI NOADEKVAT KUCH VA TASHQI QO’Z’G’ATUVCHILAR TA’SIRI TUFAYLI MIYA PO’STLOG’IDA O’TA ZO’RIQISH NATIJASIDA OLIY NERV FAOLIYATINING SURUNKALI UZOQ VAQT BUZILISHI DEB BELGILANGAN. XX ASR BOSHLARIDA «NEVROZ» KLINIK ATAMASINI NAFAQAT ODAMLARGA, BALKI HAYVONLARGA NISBATAN HAM QO’LLASH KO’P BAHS-MUNOZARALARGA OLIB KELDI. PSIXOANALITIK NAZARIYALAR NEVROZNI VA UNING ALOMATLARINI ASOSAN CHUQUR PSIXOLOGIK NIZO NATIJASI SIFATIDA IFODALAYDI. BUNDAY NIZO INSONNING ASOSIY EHTIYOJLARINI QONDIRISHGA TO’SQINLIK QILADIGAN VA UNING KELAJAGIGA TAHDID SOLADIGAN, INSON UNGA QARSHI KURASHADIGAN, LEKIN YENGA OLMAYDIGAN UZOQ VAQT SAQLANADIGAN IJTIMOIY VAZIYATLAR SHAROITIDA SHAKLLANADI DEB TAXMIN QILINADI. ZIGMUND FREYD BUNDAY NIZOLARNI «ID»NING INSTINKTIV TALABLARNI JAMIYATDAGI ODOB-AXLOQ VA ME’YORLARNI NAZARDA TUTADIGAN «SUPER-EGO» TOMONIDAN BOSTIRILISHIDAGI FUNDAMENTAL QARSHILIKLARDA KO’RGAN.

NEVROZ TURLARI: 1. NEVRASTENIYA 2. ISTERIK NEVROZ 3. PSIXASATENIYA

ISTERIYA – NEVROZNING BIR TURIMI? «ISTERIYA» SO‘ZI – YUNONCHA «HISTERIA» SO‘ZIDAN OLINGAN BO‘LIB, BACHADON DEGAN MA’NONI ANGLATADI. BU KASALLIK BELGILARI HAQIDA QADIMGI RISOLALARDA KO‘P YOZILGAN VA ISTERIYANI AVVALLARI BACHADON FUNKSIYASI BILAN BOG‘LASHGAN. CHUNKI UNI, ASOSAN, AYOLLARDA KUZATISHGAN. KEYINCHALIK ISTERIK BUZILISHLAR ERKAKLARDA HAM ANIQLANGAN BO‘LSA-DA, UNING AVVALGI NOMI SAQLANIB QOLGAN. ISTERIYA NEVROZNING BOSHQA TURLARI KABI KENG TARQALGAN KASALLIKDIR.

ISTERIYA QANDAY NAMOYON BO‘LADI? ORTIQCHA TA’SIRLANISH, HAR NARSAGA HADDAN TASHQARI E’TIBOR BERISH, MUSTAQIL FIKRLAY OLMASLIK, ORTIQCHA ISHONUVCHANLIK, RANG-BARANG HIS-TUYG‘ULARGA BERILISH ISTERIYA UCHUN JUDA XOS BELGILARDIR. ULAR RUHAN VA JISMONAN ZAIF KISHILAR HISOBLANADI. KO‘PCHILIK ISTERIK BEMORLAR FE’L-ATVORI XUDDI BOLALAR FE’L-ATVORIGA O‘XSHAB KETADI. BUNDAY BEMORLAR UCHUN ATROFDAGILAR DIQQATINI O‘ZIGA JALB ETISH XOSDIR. ISTERIK BUZILISHLAR FAQAT NEVROZLARDA EMAS, BALKI PSIXOPATIYALARDA HAM KUZATILADI. ISTERIK NEVROZ SIMPTOMLARI AKSARIYAT HOLLARDA XILMA-XIL KASALLIKLAR ALOMATLARINI ESLATADI. SHU BOIS HAM ISTERIYANI «KATTA MUG‘OMBIR» DEB ATASHADI. ISTERIYADA BARCHA ICHKI A’ZOLAR KASALLIKLARINI ESLATUVCHI BELGILARINI KUZATISH MUMKIN. ASLIDA ULARDA ICHKI A’ZOLAR KASALLIKLARI ANIQLANMAYDI.

PUERILIZM PUERILIZM – BOLALAR XATTI-HARAKATINI ESLATUVCHI HOLAT BO‘LIB, KATTA YOSHDAGILARDA KUZATILADI. BOLALARGA XOS BO‘LGAN QILIQLAR, BOLADEK INGICHKA TOVUSH CHIQARIB GAPIRISH, KO‘ZLARNI KATTA- KATTA QILIB OCHISH, KIPRIKLARNI PIRPIRATISH, BIROV GAPIRGANDA, OG‘ZINI OCHIB TURISH PUERILIZM UCHUN JUDA XOSDIR. BEMOR SHU QILIG‘I BILAN BOSHQALARNING DIQQATINI O‘ZIGA JALB QILADI.

ISTERIKLARDA HAM TUTQANOQ XURUJI KUZATILADIMI? ISTERIK TUTQANOQ XURUJI HAM KENG TARQALGAN BELGILARDAN BIRIDIR. ISTERIYADA KUZATILUVCHI TUTQANOQLAR HAR XIL BO‘LADI VA ULARNING EPILEPSIYADA KUZATILADIGAN HAQIQIY TUTQANOQLARDAN FARQ QILADIGAN TOMONI KO‘P. ISTERIK TUTQANOQ HECH QACHON BEMOR YOLG‘IZ QOLGANDA RO‘Y BERMAYDI, CHUNKI UNGA DOIM TOMOSHABINLAR KERAK BO‘LADI. TALVASA TUTGANDA, BEMOR BIRDAN YERGA YIQILIB, MUSHAKLARI TORTISHADI VA TALPINA BOSHLAYDI, LEKIN BOSHI BILAN QATTIQ NARSALARGA URILMAYDI. BEMOR “TUTQANOQ XURUJI” PAYTIDA O‘ZIGA QULAY JOY TOPIB, BIROR JOYIGA QATTIQ SHIKAST YETKAZMASDAN YIQILADI. XURUJ PAYTIDA YOY SINGARI EGILADI – BUNGA ISTERIK YOY DEB ATALADI.

BUNDAY FE’L-ATVOR KO‘PGINA INJIQ VA ERKA BOLALARGA XOSDIR. MASALAN, ONASI YANGI O‘YINCHOQ OLIB BERMAGANDA, BOLA DO‘KONDA YERGA YIQILIB, QO‘L VA OYOQLARINI YERGA URADI, GOHO BOSHINI HAM YERGA URIB QATTIQ CHINQIRAB YIG‘LAYDI. QO‘RQIB KETGAN ONA BOLASI SO‘RAGAN O‘YINCHOQNI OLIB BERSA, BOLA SHU ZAHOTI TINCHLANADI. BU ODAT KEYINCHALIK VOYAGA YETGAN YOSHDA HAM NAMOYON BO‘LISHI MUMKIN. ISTERIYADA SHUNINGDEK SOXTA FALAJLIKLAR, SEZGI BUZILISHLARI, GIPERKINEZLAR, TANANING QAQSHAB OG‘RISHLARI KABI BELGILAR HAM KUZATILADI.

ISTERIYA KO‘PINCHA RUHIY JAROHATLOVCHI VAZIYATGA REAKSIYA SIFATIDA ISTERIK PSIXOPATIK FE’L-ATVOR BELGILARI BO‘LGAN SHAXSLARDA HAM RIVOJLANADI, AMMO PATOLOGIK XUSUSIYATLARI BO‘LMAGAN SHAXSLARDA HAM U RIVOJLANISHI MUMKIN. NEVROZNING BU TURI KO‘PINCHA AYOLLARDA UCHRAYDI. ISTERIYA KELIB CHIQISHIGA EGA BO‘LGAN BUZILISHLAR – OG‘RIQLAR, FALAJLIK, QUSISH HOLATLARI, SPAZMLAR, KO‘RLIK, KARLIK, TUTQANOQ VA BOSHQALAR TASHQI KO‘RINISHI BILAN BOSHQA SOMATIK VA RUHIY KASALLIKLARNING SIMPTOMLARIDAN KAM FARQLANISHI MUMKIN. AMMO BEMORLARNI BATAFSIL TEKSHIRISH VAQTIDA, ULARDA XECH QANDAY ORGANIK BUZILISHLAR ANIQLANMAYDI. BA’ZIDA RUHIY JAROHATLOVCHI VAZIYAT MAZMUNINING U YOKI BU ISTERIK BELGILAR BILAN BOG‘LIQLIGINI KO‘RISH MUMKIN, AYNIQSA KASALLIK SIMPTOMI BEMOR KECHINMALARI BILAN BOG‘LIQ HOLDA NAMOYON BO‘LGANDA KUZATILADI. LOKAL BUZILISHLARGA BOG‘LIQ BO‘LMAGAN HOLDA ISTERIYALI BARCHA BEMORLAR FE’L- ATVORIDA KAYFIYATNING O‘ZGARUVCHANLIGI, EFFEKTLARGA MOYILLIK, NAMOYISHKORLIK XOS.

ULAR HAR QANDAY VOSITALAR: TASHQI KO‘RINISHLARI, SO‘ZLASHISHDA O‘ZINI TUTISHLARI, NIGOHLARI, ODATLARI BILAN O‘ZINI ATROFDAGILAR DIQQAT MARKAZIGA QO‘YISHGA INTILADILAR. SHUNINGDEK, ULARNING O‘Z¬LARINI YUQORI BAHOLASHLARI, BOSHQALARGA O‘XSHAMASLIKLARINI KO‘Z-KO‘Z QILISH XUDBINLIGIDAN DALOLAT BERADI. SHU BILAN BIRGA BEMORLAR O‘TA ISHONUVCHAN, TAQLID QILISHGA MOYILDIRLAR. KO‘PINCHA ISTERIYADA TUTQANOQ XURUJLARI KUZATILADI VA ULAR EPILEPTIK TUTQANOQLARNI ESLATADI. AMMO BU KASALLIKNING BOSHQA BELGILARI KABI, EPILEPTIK TUTQANOQLARDAN FARQLANIB, MOJAROLI VAZIYATDA YOKI BEMORGA UNI ESLATILGANDA YUZAGA KELADI. BEMORLAR O‘Z XATTI-HARAKATLARINI MA’LUM DARAJADA IDORA ETISH QOBILIYATLARINI SAQLAB QOLADILAR.

ИСТЕРИК БЕЛГИЛАРИ 3 ГУРУҲ СИМПТОМЛАР БИЛАН ИФОДАЛАНАДИ: ҲАРАКАТ, СЕНСОР (СЕЗГИ) ВА ВЕГЕТАТИВ БУЗИЛИШЛАР. ҲАРАКАТ БУЗИЛИШЛАРИ — ГИПЕРКИНЕЗЛАР (ҚАЛТИРАШ, СИЛКИНИШ, ТУТҚАНОҚ ТУТИШИ, ФАЛАЖЛАНИШ, МАЪЛУМ ГУРУҲ МУСКУЛЛАРИНИНГ УЧИШИ, СЕЗУВЧАНЛИКНИНГ БУЗИЛИШИ) БИЛАН НАМО-ЁН БЎЛАДИ. СЕНСОР (СЕЗГИ) БУЗИЛИШЛАРГА — АНЕСТЕЗИЯ, ГИПО- ВА ГИПЕРЕСТЕЗИЯ ҲАМДА ИСТЕРИК АЛГИЯЛАР КИРАДИ. ИСТЕРИК АНЕСТЕЗИЯЛАР — ҚЎЛҚОП, ПАЙПОҚ КЎРИНИШИДА БЎЛАДИ. И. АЛГИЯЛАРДА БЕМОР ТАНАСИНИНГ ТУРЛИ ЖОЙЛАРИДА ОҒРИҚ СЕЗАДИ, БАЪЗИ АЪЗОЛАР ФАОЛИЯТИНИНГ ЙЎҚОЛИШИ, МАС, КЎРЛИК, КАРЛИК, СОҚОВЛИК КУЗАТИЛАДИ. ВЕГЕТАТИВ БУЗИЛИШЛАР — КЎПИНЧА ЮҚОРИДА АЙТИБ ЎТИЛГАН АЛОМАТЛАР, МАС, ТОМОҚДАГИ ЁКИ ҲИҚИЛДОҚДАГИ СПАЗМЛАР, НАФАС ОЛИШНИНГ ТЕЗЛАШИШИ, ҲАВО ЕТИШМАСЛИГИ БИЛАН БИР ВАҚТДА БРОНХИАЛ АСТМАГА ЎХШАШ (ПСЕВДОАСТМАТИК), БАЪЗАН ЮРАК ЎЙНАШИ ЁКИ ЮРАК АТРОФИДА НОХУШ ОҒРИҚЛАР ПАЙДО БЎЛИШИ КУЗАТИЛИБ, БУ КЎКРАК ҚИСИШИ (СТЕНОКАРДИЯ) ЁКИ МИОКАРД ИНФАРҚТИ ҲУРУЖИНИ ЭСЛАТАДИ. БЕМОРНИНГ ЮЗАКИ ФИКР ЮРИТИШИ, БЎЛАР-БЎЛМАСГА ИШО-НУВЧАНЛИГИ, ХАЁЛПАРАСТЛИККА МОЙИЛЛИГИ, КАЙФИЯТНИНГ БЕҚАРОРЛИГИ (САЛГА КУЛИБ, САЛГА ЙИҒЛАШИ), ЎЗГАЛАР ЭЪТИ- БОРИНИ ЖАЛБ ҚИЛИШГА УРИНИШИ, ОЛИФ-ТАЛИГИ И. ГА ХОС БЕЛГИЛАРДИР. КАСАЛЛИК УЗОҚ КЕЧГАНДА ТЕГИШЛИ ДАВО ҚИЛИНМА-СА, БЕМОРНИНГ ҲАРАКТЕРИ ВА ХУЛҚИ ЎЗГАРИБ ҚОЛИШИ — ПСИХОПАТИЯГА ОЛИБ КЕЛИШИ МУМКИН.

NEVROZ KASALLIGINI DAVOLASH NEVROZLARNI DAVOLASHNING KO’P USULLARI VA NAZARIYALARI MAVJUD. NEVROZNI DAVOSI ANTIDEPRESSANTLAR VA TRANKVILIZATORLAR YORDAMIDA PSIXOTERAPIYA VA MEDIKAMENTOZ TERAPIYAGA ASOSLANADI. NEVROZ VA NEVROTIK REAKTSIYALARNI DAVOLASHNING ASOSIY USULI PSIXOTERAPIYA HISOBLANADI. HOZIRGI VAQTDA PSIXOTERAPEVTIK YORDAMNING KO’PLAB YO’NALISHLARI VA USULLARI MAVJUD. ULAR PATOGENIK (NEVROZNING SABABLARI VA UNI SHAXSDA USHLANIB TURISHI JARAYONIGA TA’SIR KO’RSATADIGAN) VA SIMPTOMATIK YOKI YORDAMCHI (ULAR FAQAT PATOGENIK USLUBLAR BILAN BIRGALIKDAGINA SAMARALI BO’LIB, O’ZLARI FAQAT ALOMATLARNI YENGILLASHTIRUVCHI VAQTINCHALIK TA’SIR KO’RSATADI) TURLARGA BO’LINADI.

DAVOLASH QANDAY OLIB BORILISHI KERAK? ISTERIK BEMORLARNI DAVOLASHNI O‘TA QISQA MUDDAT ICHIDA OLIB BORISH LOZIM. DAVOLASH MUOLAJALARI QANCHA KO‘P CHO‘ZILSA, IJOBIY NATIJAGA ERISHISH SHUNCHA QIYIN BO‘LADI. BEMOR TO‘LA TUZALGANDAN SO‘NG HAM OILAVIY VA BOSHQA MOJAROLAR OQIBATIDA KASALLIK BELGILARI YANA NAMOYON BO‘LIB DOKTOR QABULIGA KELIB QOLISHI MUMKIN. ISTERIK BEMORLAR VRACH VA TABIBLARGA ENG KO‘P QATNAYDIGAN BEMORLAR SIRASIGA KIRADI. TUZALIB KETGANDAN SO‘NG HAM BIROZ VAQT O‘TGACH ULARDA « VRACH YO‘QLIGI SINDROMI » RIVOJLANIB YANA O‘ZI DAVOLAGAN VRACH QABULIGA KELIB QOLISHI MUMKIN. BUNDAY HOLLARDA BEMORGA QO‘LLANGAN AVVALGI DAVOLASH USULINI O‘ZGARTIRISHGA TO‘G‘RI KELADI. AGAR SIZDA MUVAFFAQIYATLI DAVOLANIB, RAHMATLAR AYTIB KETGAN BEMORNI BIR-NECHA OYDAN SO‘NG BOSHQA BIR VRACHNING QABULIDA KO‘RIB QOLSANGIZ, ASLO HAFA BO‘LMASLIK KERAK. CHUNKI ISTERIK BEMORLAR VRACHLARNI O‘ZGARTIRIB TURISHNI XUSH KO‘RISHADI.

NEVROZ KASALLIGINI OLDINI OLISH BIRLAMCHI PSIXOPROFILAKTIKA: ISHDA VA UYDA PSIXOTRAVMATIK TA’SIRLARNING OLDINI OLISH. YATROGENIYA VA DIDAKTOGENIYALARNING OLDINI OLISH (BOLANI TO’G’RI TARBIYALASH, MASALAN UNGA BOSHQALARDAN KAM YOKI USTUN EKANLIGI TUYG’USINI SINGDIRMASLIK,»JIRKANCH» QILMISHLAR QILGANIDA UNDA CHUQUR QO’RQUV VA AYBDORLIK TUYG’USINI TUG’DIRMASLIK, OTA-ONA O’RTASIDA SOG’LOM MUNOSABATLAR). OILADAGI NIZOLARNI OLDINI OLISH. IKKINCHI DARAJALI PSIXOPROFILAKTIKA (QAYTALANISHINI OLDINI OLISH): SUHBATLAR O’TKAZISH USULI BILAN BEMORLARNI PSIXOTRAVMATIK VAZIYATLARGA MUNOSABATINI O’ZGARTIRISH (ISHONTIRISH YORDAMIDA DAVOLASH). MUNTAZAM DISPANZERIZATSIYA O’TKAZISH.

XONADAGI YORUG’LIKNI OSHIRISH — ZICH PARDALARNI OLIB TASHLASH, PORLOQ YORUG’LIK MANBALARIDAN FOYDALANISH, KUNNING YORUG’ VAQTIDAN MAKSIMAL FOYDALANISH, FOTOTERAPIYA. YORUG’LIK SEROTONIN ISHLAB CHIQARISHGA YORDAM BERADI. UMUMIY MUSTAHKAMLOVCHI VA VITAMINLI TERAPIYA, YETARLI UYQU. DIETOTERAPIYA (TO’LAQONLI OVQATLANISH, QAHVA VA SPIRTLI ICHIMLIKLAR ISTE’MOL QILISHDAN BOSH TORTISH VA BOSHQALAR). ENDOKRIN , YURAK-TOMIR KASALLIKLARI, AYNIQSA MIYA TOMIRLARI ATEROSKLEROZI , YOMON SIFATLI O’SMALARNI , TEMIR VA VITAMIN B 12- TANQISLIKLI ANEMIYA KABI KASALLIKLARNI O’Z VAQTIDA VA TO’G’RI DAVOLASH. MAST BO’LISHDAN QOCHISH, ALKOGOLIZM , NARKOMANIYA VA TOKSIKOMANIYADAN SAQLANISH. YUQORIDA AYTILGANLARNING HAMMASI SHAXSIY PSIXOLOGIK PROFILAKTIKA BILAN BOG’LIQ. LEKIN MUASSASALAR VA MAMLAKAT DARAJASIDA IJTIMOIY PSIXOPROFILAKTIKANI O’TKAZISH ZARUR — ISH VA YASHASH SHAROITLARINI TAKOMILLASHTIRISH.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !

O'xshashlar

Psixologik maslahat, Psixoanaliz ta’limoti Zigmund Freyd nazariyalari

Jorj Kelli, Adler Alfred ishlari

Ta’lim psixologiyasi. Tarbiya psixologiyasi 2

Emotsiyalar va insonning xronologik yoshi

Nutqning temp-ritm tomoning buzilishlariga ega bolalar shaxs va shaxslararo munosabat xususiyatlari