Муаммоли таълим технологиялари

Муаммоли таълим технологиялари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1664 KB

Ko'chirib olish

Муаммоли таълим технологиялари

Режа : 1. Муаммоли таълим технологияларининг мазмуни. 2. Уч босқичли ўқитиш технологияси. 3. Уч босқичли ўқитиш технологиясини фаолиятда қўллаш хусусиятлари 4. ФСМУ технологияси. 5. ФСМУ технологиясини фаолиятга тадби қ қ илиш босқичлари. 6. Хулоса.

Адабиётлар: Каримов И.А. Юксак малакали мутахассислар – тараккиёт омили.- Т., 1995. ўзбекистон Республикаси. Таълим тугрисида. Конун.- Т., 1997. ўзбекистон Республикаси. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури.- Т., 1997. Сайидахмедов Н.С. Янги педагогик технологиялар.- Т., «Фан»,2003. Толипов У.. Усмонбоева М. Педагогик технология:назария ва амалиёт асослари.-Т.,2005. Фарберман Б.Л. Илгор педагогик технологиялар.-Т., 2002. Фарберман Б.Л. Олийгохларда замонавий укитиш методлари.- Т.,2000. Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения.-М.,1989.

Муаммоли таълимнинг мазмуни қ андай? Ўқув материалининг муаммолилик жиҳатларини ёритиш орқали ўқувчиларда танқидий фикрлаш ва ижодий меҳнат кўникмаларини таркиб топтириш ва ривожлантириш дан иборат Муаммоли ўқитиш технологиясининг асосини муаммоли вазият ташкил қилади. Ўқитувчи талабалар эътиборини таҳлил қилиниши кутилаётган ўқув муаммосига қаратадики, таълим олувчилар унинг ечимини топишда фаол иштирок қиладилар. Талабаларнинг таълим жараёнида муаммоли изланувчанлик фаолиятини тўғри ташкил қилиш масаланинг муҳим жиҳати ҳисобланади.

Ўқув жараёнида муаммоли вазият – бу таълим олувчининг олдин ўзлаштирган билимлари ва айни пайтдаги интеллектуал даражаси ўртасидаги тафовут ёки зиддиятлар тизими. Муаммони ечиш учун талаба ўзида мавжуд билим ва малакалари етарли эмас эканлигини ва ўз интеллектуал юксалиши йўлида қўшимча изланиши, ўқиши, ўрганиши, тажриба орттириши лозимлигини тушуниб етади. Ёки бўлмаса таълим олувчига янги билимлар негизида ўз имкониятлари даражасини синаб кўриш, ўз-ўзини ташхислаш ва баҳолаш учун шароит яратилади . Энг муҳими ўқув муаммосини ўрганишда ва ҳал қилишда таълим олувчида интеллектуал ва маънавий-маданий ривожланишга нисбатан кучли мотивация юзага келади.

Муаммоли вазият қуйидаги сифатлар билан характерланади: -Талаба учун ўқув ахборотида ноъмалумликнинг мавжудлиги; -ўқув муаммосини ҳал қилишга бўлган бирламчи ички ва ташқи мотивациянинг шаклланиши; - ўқув муаммоси ва талаба билим, кўникма ва малакалари тизими ўрасидаги зиддиятларнинг юзага келиши; -муаммони ечиш учун касбий-интеллектуал юксалишга бўлган шахсий эҳтиёж негизида иккиламчи мотивациянинг юзага келиши; - муаммо асосида талабанинг мустақил ижодий-изланувчанлик фаолиятга йўналтирилганлиги.

Таълимни муаммоли ташкил қилишдан мақсад талабаларнинг билимларни онгли ва фаол ўзлаштиришларига эришиш ва уларни мустақил илмий-ижодий изланувчанлик фаолиятига тайёрлаш, пирвард натижада фан ва ишлаб чиқариш интеграциясини таъминлашдан иборат.

Қ иска вақт ичида муайян назарий билимларни ўқувчиларга етказиб бериш, уларда маълум фаолият кўникма ва малакаларини таркиб топтириш ўқитувчидан юксак педагогик ма ҳ орат хамда таълим жараёнига янгича ёнд а шувни талаб қ илади.

Муаммоли таълимни ташкил килиш натижасида маданиятли, интеллектуал малакали мутахассисларни тарбиялаш ма қ са д ларини амалга ошириш муваффа қ иятли кечиши мумкин.

Уч босқичли ўқитиш муаммосининг долзарблиги Ў ткир матниқий тафаккурни ривожлантириш Кадрлар тайёрлаш миллий дастурида к ў рсатилган юксак маданиятли, ижодий ва ижтимоий фаол, исти қ болдаги вазифаларни белгилай оладиган, мустақил фикрлайдиган мутахассисларни тайёрлашга замин б ў либ хизмат қ илади. Ў ткир матниқий тафаккур талабаларнинг ўзлаштириб олишлари учун зарур б ў лган маълумотларни фаол излашларинигина эмас, балки ундан к ў про қ ни, яъни ў злари ўзлаштириб олган билимларни олдинги тажрибалари билан та ққ ослаб к ў ришни, шунингдек янги билимларни мазкур со ҳ адаги бош қ а нуктаи назарлар асосида таҳлил қилишни назарда тутади .

Ў ткир матнқий тафаккурни ривожлантириш жараёнида уч босқичли ўқитиш технологиясини қўллаш Уч босқичли ўқитиш – бу маълумотларни та қ дим қ илишнинг чу қ урлаштирилган, такомиллаштирилган вариантидир. Уч босқичли ўқитиш ча қ ирув, мазмунни тушуниб етиш ва рефлексия босқичларидан иборатдир.

Ча қ ирув бос қ ичини ташкил қ илиш жи ҳ атлари Ча қ ирув олдин ўзлаштирган билимларни фаоллаштириш жараёнидир. Ча қ ирув босқичи қ уйидаги мақсад лар ни к ў злайди: 1. Т аянч билимларни фаоллаштириш ва талабаларнинг мазкур муаммо б ў йича эгаллаган маълумотларига мурожаат қ илиш , яъни эслатиш, долзарблаштириш. 2.Талабаларни ўқишга, ў рганишга ундаш, билим олишга қ изи қ ишни уй ғ отиш хамда билимли б ў лишни у ла р нинг шахсий мақсадига айлантириш. Ча қ ирув босқичида ўқитувчи мавзуни эълон қ илгач, «Бу ҳ акда сиз нималарни биласиз?» «Буни билиш нега сиз учун му ҳ им?», «Бу ха қ да сиз қ андай фикрдасиз?» каби саволлар билан мурожаат қ илиши мумкин. Ча қ ирув босқичи 5-7 минут давом қ илиши мумкин.

Мазмунни тушуниб етиш босқичи Мазмунни тушуниб етиш босқичида янги маълумотлар ўзлаштириб олинади. Унинг мазмуни шундан иборатки, матн билан танишиш жараёнида ўқ ув материали матниқий блокларга б ў либ, мазмунини ба ҳ олаб бориш ва натижаларини матн чеккасига қ алам ёрдамида ёзиб боришдир. Яъни талабалар маърўза матнини инсерт усулида ўқ ийдилар.

Инсерт белгилари: « + » - агар сиз ўқ иётган матн мазмуни сизга таниш ва буни биламан деб ў йласангиз. «-» - агар ахборот сиз билган маълумотларга зид келса, эътироз билдирсангиз. «!» - агар янги билимлар б ў лса ва қ абул қ илсангиз. «?»- агар келтирилган ахборот ҳ а қ ида батафсил билишни ҳоҳ ласангиз .

Рефлексия босқичи Рефлексия лотинча reflexio с ў зидан олинган б ў либ, фикрлаш маъносини англатади. Рефлексия даврида талаба янги маълумотлар хусусида фикрлайди, ў з тасаввурларини турли ну қ таи - назарлар асосида кенг таҳлил қилади. Бу даврда ўқитувчи «Жуфтликларда фикрлаш», «Ун да қ и қ али эссе», « Муаллифга саволлар » усул ларидан фойдаланиб талабаларнинг маълумотлар устида фикрлашларини ташкил қ илиши мумкин.

Рефлексия босқичида ўқитувчи берадиган саволлар қ уйидагича б ў лиши мумкин: Бу ғ оялар таъсирида сизнинг фикрингиз қ андай ў згарди? Сиз ушбу ғ ояларни амалда қ андай қў ллашингиз мумкин? Бу сизга амалий а ҳ амиятли б ў лиши учун сиз нималарни ў згартирган б ў лар эдингиз? Ушбу концепцияларнинг афзалликлари ва камчиликлари нимада? Бош қ а ну қ таи назарларни ҳ ам к ў риб чи ққ анмисиз? Қ андай таклифларингиз бор? ва хаказо .

ФСМУ технологиясининг мазмуни қ андай? Ушбу технология мунозарали масалаларни хал этишда, ба ҳ с-мунозаралар ў тказишда, шунингдек, ўқ ув режаси асосида бирон б ў лим ў рганиб б ў лингач қў лланилиши мумкин Бу технология ўқувчиларни ў з фикрларини химоя килишга, эркин фикрлаш ва ў з фикрини бошкаларга тасди қ лашга, очик холда ба ҳ слашишга ў ргатади Шу билан бирга ўқувчиларни ўқ ув жараёнида эгаллаган билимларини та ҳ лил этишга, ўзлаштириш даражаларини ба ҳ олашга ў ргатади.

ФСМУ технологияси кандай тартибда утказилади? 1-босқич. Ў қитувчи ўқувчиларга маш ғ улот давомида му ҳ окама қ илиниши лозим б ҳ лган муаммони баён қ илади. Изох- ўқитувчи ўқ ув машгулотида хар бир тингловчи аввал якка тартибда ишлаши, кейин эса кичик гуру ҳ ларда иш олиб бориши ва нихоят, дарс охирида жамоа б ў либ ишлаши ҳ а қ ида тингловчиларга тушунтириш беради.

2-босқич. Хар бир ўқувчига ёки кичик жамоа аъзоларига ФСМУ технологиясининг 4 босқичи ёзилган қ о ғ озлар тар қ атилади. Ф -фикрингизни баён этинг. С - фикрингиз баёнига сабаб к ў рсатинг. М - к ў рсатган сабабингизни исботлаб, мисол келтиринг. У - фикрингизни умумлаштиринг. Изох: Хар бир ўқувчи якка тартибда ёки кичик жамоаларга бирлашган холда тар қ атилган қ о ғ озларга ФСМУ нинг 4 босқичини ёзма баён этган холда т ў лдиради.

3- босқич: кичик гуру ҳ ларда аввал хар бир тингловчи ў зи ёзган хар бир фикр билан гуру ҳ нинг бош қ а аъзоларини таништириб ў тади. Гуру ҳ аъзоларининг барча фикрлари ў рганилгач, кичик гуру ҳ аъзолари уларни умумлаштиришга киришадилар. Изох. гуруҳ аъзолари ФСМУнинг 4 босқичини хар бири буйича умумлаштириб, уни химоя килишга тайёргарлик к ў радилар Фикрларни умумлаштириш вақтида хар бир тингловчи ўз фикрини химоя этиши, исботлаши мумкин.

4-босқич. Кичик гуруҳлар умумлаштирилга н фикрларини химоя қиладилар. Изох. гуруҳ вакили хар бир фикрни алохида ўқ ийди. Баъзи б ў лимларни исботлаши, яъни нима учун гуруҳ айнан шу фикрга келганини айтиб ў тиши мумкин.

5- босқич: ўқитувчи маш ғ улотга якун ясаган холда келтирилган фикрларга ўз муносабатини билдиради. Изох. ўқитувчи қу йидаги саволлар билан ўқувчиларга мурожаат қ илади: Ушбу маш ғ улот давомида нималарни билиб олдингиз? Му ҳ окамага қў йилган муаммо юзасидан олдинги тасаввурларингиз ўзгардими? Муаммонинг яна қ айси қ ирраларини очиб бериш лозим деб хисоблайсиз?

Таркатма материалнинг тахминий нусхаси Ф – фикрингизни баён этинг С – фикрингиз баёнига бирон сабаб к ў рсатинг М – к ў рсатилган сабабни исботловчи мисол келтиринг У – фикрларингизни умумлаштиринг.

Талабаларга эслатма: Гуруҳдошингизнинг фикрини, гарчи у сизнинг нуқтаи- назарингизга зид келган тақдирда ҳам эътибор билан тингланг. Гуруҳдошингиз фикрига нисбатан юзага келган эътирозларингизни ўз вақтида қоғозга ёзиб боринг ва фикрлар якунида аниқ ва қисқа саволлар билан мурожаат қилинг. Гуруҳдошингизнинг фикрини асоссиз танқид қилишга уринманг. Мунозарада фикрларингиз матниғига, изчиллигига эътибор беринг. Сиз томонингиздан айтилган ҳар бир мулоҳазанинг илмий-назарий ва амалий аҳамиятлилик жиҳатларини очиб беринг. Гуруҳдошингиз шахсини камситиш маданиятсизлик белгиси эканлигини унутманг. Гуруҳдошингиз фикрини ўринсиз бўлманг, луқма ташламанг. Ўз нуқтаи-назарингизни гуруҳдошингиз фикрига нисбатан қиёсий таҳлил қилинг. Гуруҳдошингизнинг фикри асосли бўлса, қабул қилинг.

O'xshashlar

Модулли таълим технологиялари

Таълим жараёнининг умумлашган педагогик технологиялари

Муаммоли ўқитишнинг концепцияси

Инновацион таълим технологиялари олий таълимни модернизациялаш омили сифатида

Таълим технологиялари ва уларни режалаштириш, лойиҳалаштириш ва амалга ошириш