Boshlang‘ich ta’limda tarbiya jarayonining mazmuni va mohiyati - Pedagogika - Slaydlar

Boshlang‘ich ta’limda tarbiya jarayonining mazmuni va mohiyati

Yuklangan vaqt:

31.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7481.2265625 KB

Ko'chirib olish

M A V Z U : B O S H L A N G ‘ I C H T A ’ L I M D A T A R B I Y A J A R A Y O N I N I N G M A Z M U N I V A M O H I Y A T I

MUNDARIJA: • KIRISH • I BOB. BOSHLANG‘ICH TA‘LIMDA TARBIYA JARAYONINING MAZMUNI • 1.1. BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA TARBIYA TUSHUNCHASINING MOHIYATI • 1.2. BOSHLANG‘ICH TA’LIM VA TARBIYA JARAYONINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI • 1.3. TARBIYA QONUNIYATLARI VA TOMOYILLARI • II BOB. SHARQ MUTAFAKIRLARNING TARBIYA HAQIDAGI PEDAGOGIK QARASHLARI • 2.1. SHARQ MUTAFAKKIRLARINING TA’LIM VA TARBIYA HAQIDAGI FIKRLARI • 2.2. BOSHLANG‘ICH SINFDA O‘QUVCHILARDA TARBIYAVIY TADBIRLARNI TASHKIL QILISH JIHATLARI • XULOSA • FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR • ILOVALAR

KIRISH Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi davrda mamlakatimizda tarbiyaviy ishlarning mazmuni barkamol avlodni shakllantirishga qaratilgan. Respublikada sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash, yosh avlodni XXI asr talablariga to‘liq javob beradigan har tamonlama rivojlangan shaxslar etib voyaga yetkazish uchun zarur shart-sharoitlar va imkoniyatlar yaratilgan. Bu boradagi ishlarni aniq, maqsadli amalga oshirish uchun davlat ahamiyatiga molik hujjatlar, dasturlar va rejalar ishlab chiqilgan. Birgina - Ta’lim to‘g‘risidagi Qonunning qabul qilinishi yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, istiqbolli vazifalarni hal etishga qodir barkamol avlodni tarbiyalashga yo‘naltirilganligini keltirish kifoya.

Tarbiya - yosh avlodni har tamonlama voyaga yetkazish, unda ijtimoiy ong va xulq-atvorni tarkib toptirishga yo‘naltirilgan faoliyat bo‘lib, shaxsni aqliy , jismoniy, axloqiy, ma’naviy sifatlarini shakllantirishga qaratilgan bo‘lib, insonning jamiyatda yashashini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan xususiyatlarini tarkib toptirishning jarayonlaridir. Tarbiya shaxsni tarkib toptirishga qaratilgan bo‘lib, shaxs va jamiyatning mavjudligini ta’minlaydigan qadriyatlar asosida rivojlanadi. Tarbiya inson shaxsini shakllantirish, uning ijtimoiy, siyosiy, madaniy, ma’rifiy hayotida faol ishtirokini ta’minlashga qaratilgan barcha ta’sirlar, tadbirlar, harakatlar, intilishlar majmuini anglatadi. Tarbiya nafaqat oila, maktab, bolalar va yoshlar tashkilotlarida olib boriladigan jarayonlar bo‘libgina qolmay, uning yetakchi g‘oyalari ommaviy axborot vositalari, gazeta va jurnallar orqali singdirilgan mafkurani ham o‘z ichiga oladi.

I BOB. BOSHLANG ICH TA LIMDA TARBIYA ‘ ‘ JARAYONINING MAZMUNI. 1.1. Boshlang ich ta limda tarbiya ‘ ’ tushunchasining mohiyati . Yoshlar tarbiyasini zamonaviy asosda, ilmiy- texnologik talablarni hisobga olib isloh qilish, takomillashtirish borasida olib borilayotgan ishlar uni bugungi kun ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda ilmiy va ma noviy asosda shakllantirishni taqozo ’ etmoqda. Tarbiyaga yangicha, tizimli yondashuv, bolaga tayanch fazilatlarni shakllantirishda oila, maktabgacha ta lim, ’ umumiy ta lim, o rta maxsus kasb-hunar va oliy ’ ʻ ta lim muassasalari, mahallalarning ’ ijtimoiy-pedagogik imkoniyatlarini to liq ʻ yuzaga chiqarish va ular orasida ilmiy-metodik uzviylikni yangi darajaga ko tarish lozim. ʻ [3.290b].

Tarbiya- aniq muayyan maqsad va ijtimoiy tajriba asosida yosh avlodni har tomonlama o‘stirish, uning ongi, xulq-atvori, dunyo qarashini tarkib toptirish jarayoni. Boshqacha qilib aytganda tarbiya shaxsni maqsadga muvofiq takomillashtirish uchun uyushtirilgan pedagogik jarayon bo‘lib, tarbiyalanuvchining shaxsiga muntazam va tizimli ta’sir etish imkonini beradi. Mamlakatimiz prezidenti Shavkat Mirziyoyev shunday deydi: “Ta’limni tarbiyadan , tarbiyani esa ta’limdan ajratib bo‘lmaydi.Bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasidir”[4.PQ 20-son]. Tarbiya fani O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining tashabbusi bilan umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida 2020-2021-o‘quv yilidan boshlab joriy qilindi. Ushbu fan Uzluksiz ma’naviy tarbiya konsepsiyasining bir qismi sifatida o‘quvchilarda “Milliy tiklanishdan – milliy yuksalish sari” g‘oyasini singdirish, ularni ijtimoiy muvaffaqiyatli hayotga tayyorlash, faol fuqarolik pozitsiyasi, mas’uliyat, majburiyat, huquqiy ong va madaniyat, teran dunyoqarash, sog‘lom e’tiqodlilik, ma’rifatparvarlik, bag‘rikenglik kabi fazilatlarni shakllantirishni maqsad qilib qo‘ygan.

Fan va darslik konsepsiyasini yaratishda Yaponiya, Singapur, Angliya, BAA, Xitoy, Koreya, Rossiya, Germaniya kabi xorijiy davlatlarning tajribasidan foydalanildi. Ta’lim jarayoni nihoyatda murakkab jarayon bo‘lganligi uchun ta’lim samaradorligi pedagog va o‘quvchi faolliligiga, ta’lim vositalarining mavjudligiga, ta’lim jarayonining tashkiliy, ilmiy, metodik mukammalligiga bog‘liq. Ta’lim-tarbiya jarayonini ilg‘or vositalari, metodlar, texnik vositalar, usullariga tayanib takomillashtirish tizimi hisoblanadi. Bu tizim o‘qituvchi tomonidan yaratiladi, ta’lim-tarbiya bosqichlarini o‘zaro bog‘lashga xizmat qiladi. Uning mazmuni va vazifalarini, maqsadini oldindan belgilash, ta’lim-tarbiyaning shakllari va vositalarini tayyorlash, o‘quvchida shakllantirish ko‘zda tutilgan ma’naviy sifatlarni o‘zlshtirishga yo‘naltirilgan darslarni rejalashtirish kabilarni o‘z ichiga oladi. Bugungi kunda fan-t е xnikaning rivojlanishi bilan inson faoliyati nihoyatda k е ngayib, yangi t е xnologiyalar kirib k е lmoqda. Sifat o‘zgarishlari shundan dalolat b е radiki, endilikda yangi m е todikalarni talab etadigan va ta’lim jarayonining ajralmas qismiga aylanib borayotgan, unga o‘zining ma’lum xususiyatlarini joriy etadigan yangi t е xnikaviy, axborotli, audiovizualli, vositalar ham mavjud bo‘lib, ular zamonaviy p е dagogik t е xnologiyalarni aniq voq е likka aylantirdi.

1.2.Boshlang‘ich ta’lim va tarbiya jarayonining o‘ziga xos xususiyatlari. Tarbiya asosan ta’lim berish davrida parallel olib boriladigan pedagogik jarayondir. Bu jarayonda o‘qituvchilar ham o‘quvchilarning ham ishtirok etadilar. Maktabda o‘qituvchi va o‘quvchi faoliyatini yahlit qiladigan asosiy jarayon ta’limdir. O‘qitish jarayonida bolalarga faqat bilim berilibgina qolmasdan, har bir fan mazmuniga muvofiq tarbiya ham amalga oshiriladi. Bu ta’limning tarbiyalovchi xarakterida batafsil o‘rganiladi. Demak, ta’lim va tarbiya yagona jarayondir. Ammo ularni aynan bir jarayon deb o‘ylash mumkin emas. Chunki, har birining o‘ziga xos xususiyatlari, o‘ziga xos belgilari bor. Tarbiya mantiqi, ta’lim mazmunidan farq qiladi. Tarbiyaviy ishlarni amalga oshirish bilan bog‘liq faoliyatda o‘qituvchi ta’limdagidan farqli o‘laroq boshqa vazifani amalga oshiradi.Bu faoliyatning mazmuni ham, shakli ham, metodlari ham ta’limdagidan farq qiladi.

Tarbiyaning o‘ziga xos xususiyati, ta’limdan farqi nimada? O‘sib kelayotgan yosh avlodni ongli inson qilib tarbiyalashda maktabda olib boriladigan ishlar bilan bir qatorda atrof-muhit ham ta’sir qiladi. Shuning uchun tarbiya ko‘p qirrali jarayon. Ta’limda esa o‘qituvchi asosiy siymo bo‘lib xizmat qiladi. Uning bilim berishga, o‘qitish metodlariga, bayonining va vazifalarning mazmuniga hech kim qarshilik qilmaydi. Tarbiyaviy ishlarda esa muallimning bolalarga ko‘rsatadigan tarbiyaviy ta’sirlariga qarshilik ko‘rsatadigan turli omillar bo‘lib, ularga duch kelgan bola o‘qituvchi ko‘rsatmasiga zid bo‘lgan omillarni o‘rganib olishi mumkin[8.284b]. O‘qituvchi tomonidan ayrim fanlar yuzasidan beriladigan ilmiy bilimlarga, masalan, tibbiyot bilimidan: “buyumlar issiqlik vositasi bilan kengayadi, sovuqlikdan torayadi” degan qonunga yoki to‘rt amalni bajarish tartibiga, HO2formulasiga qarshi oilada ham maktabdan tashqarida ham xech kim zid gapira olmaydi, ya’ni “o‘qituvchi noto‘g‘ri aytadi”deyishga hech kim jur’at eta olmaydi. Tarbiya ishlarida esa” o‘qituvchi bekor aytibdi, unday emas, bunday”deb o‘rgatuvchilar yoki, masalan: “Seni qara-yu, yana men kattaman deysan papiros chekishdan, so‘ramay kompyuter o‘yinlariga borishdan qo‘rqasan, qo‘rqoq”-deb bolani yomon yo‘lga boshlovchilar ham uchrab turadi[9.12b].

1.3. Tarbiya qonuniyatlari va tomoyillari. Tarbiya - shaxsda muayyan jismoniy, ruhiy, axloqiy, ma’naviy sifatlarni shakllantirishga qaratilgan pedagogik jarayon bo‘lib, pedagogikaning asosiy tushunchalaridan biri. Tarbiya tor ma’noda - pedagogik jarayonda ta’lim maqsadini amalga oshirish uchun pedagog va tarbiyalanuvchilarning maxsus tashkil etilgan faoliyati. Bu holatda pedagoglarning tarbiyaviy faoliyati - tarbiyaviy ish deyiladi. Keng ma’noda tarbiya - shaxsga jamiyatning ta’siri etishi ijtimoiy hodisa sifatida qaraladi. Bunda tarbiya ijtimoiylashtirish bilan uyg‘unlashadi[5.416b]. Tahlil va natijalar. Tarbiya jarayoning o‘ziga xos xususiyatlari - maqsadga yo‘naltirilganligi, ko‘p qirrali jarayon, uzoq muddat davom etishi, uzluksizligi, yaxlitligi, variativligi, natijalarning oldindan aniqlanmasligi, lekin kafolatlanishi zarurligi, ikki tomonlamalik. Tarbiya qonuniyatlari - ijtimoiy hodisa sifatida tarbiyaning xususiyatlari hamda shaxsning rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan barqaror aloqalar yig‘indisidir.

Tarbiya tamoyillari - tarbiyaviy ishning yo‘nalishiga, mazmuniga, metodlari va tashkil etilishiga, tarbiya jarayonidagi ishtirokchilar orasidagi munosabatlarga qo‘yiladigan asosiy talablar ifodalanadigan qoidalar. Tarbiya turlari - aqliy, mehnat, jismoniy tarbiya[11.480b]. Tarbiya va tarbiyalanuvchilar orasidagi munosabatlar uslubiga ko‘ra - avtoritar, demokratik, liberal, erkin tarbiya; turli falsafiy kontsepsiyalar bilan bog‘liqlikda- pragmatik, aksiologik, jamoaviy, indivudial tarbiya. Tarbiya metodlari - tarbiya maqsadiga erishishning yo‘li, ya’ni tarbiyalanuvchilarning ongi, irodasi, tuyg‘ulari va xulqiga ta’sir etish usullari yig‘indisidir. Zamonaviy pedagogikada metodlar o‘ziga xos xarakteriga ko‘ra - ishontirish, mashq, rag‘batlantirilish va tanbeh berish ga bo‘linadi. Hozirgi vaqtda o‘zida yagona maqsad, mazmun va tartiblilikni aks ettiruvchi obyektiv tarbiya metodlari uch guruhga bo‘linadi: 1. Shaxs ongini shakllantiruvchi 2. Faoliyatni tashkil etish va xulq atvor tajtajribalarini shakllantirish 3. Xulq-atvorni va faoliyatni rag‘batlantirish metodlari.

Hikoya. O‘quvchilar odatda hayot bilan bog‘liq bo‘lgan hikoyalarni eshitishni hush ko‘rishadi.Shuning uchun ularga axloq me’yorlari, xalq o‘tmishi, tarix, qahramonlar hayoti va jasorati haqida so‘zlab berish mumkin. Hikoya ham, suhbat ham o‘quvchilarning yoshiga mos bo‘lishi, ularning tilida tushinishi oson bo‘lgan adabiy so‘zlardan foydalanish kerak. Suhbat-o‘quvchi shaxsini ma’naviy- axloqiy shakllantirishda o‘qituvchining jonli so‘zi. Eng ta’sir etuvchi metod. Bunda mavzu zo‘r tanlanishi kerak. Tushuntirish-ijtimoiy ongni shakllantirishda eng ko‘p ishlatiladi. Vazifasi o‘quvchilarni yuksak madaniyatli, milliy g‘urur tuyg‘usi bilan tarbiyalash. Namuna. O‘quvchilar o‘zlariga yaqin kishilarning xulq- atvoriga taqlid qiladilar, bunda ham yahshi ham yomon odatlarni olishi mumkin. Avvalambor o‘qituvchining shaxsan o‘zi namuna bo‘lishi kerak, ayniqsa boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun o‘qituvchining o‘zini tutishi, so‘zlari, odatlari qiziq. Ota-ona ham namuna bo‘lishi kerak. O‘z-o‘zini tarbiyalash metodlari- o‘z ustida ongli, tartibli ishlashga ehtiyoj paydo bo‘lgandagina tarbiya jarayoni samaralidir. O‘z-o‘zini tahlil (nazorat) qilish- o‘z shaxsi, xatti-xarakati, xulq-atvorini tahlil qilish ya’ni, ijobiylarini ko‘paytirish va salbiy odatlarni bartaraf qilish. Bunda o‘quvchi yurish-turish, intizomi, ijobiy va salbiy hatti harakatlarini har doim kundalikka yozib boradi[[8.284].

II BOB. Sharq mutafakirlarning tarbiya haqidagi pedagogik qarashlari . 2.1. Sharq mutafakkirlarining ta’lim va tarbiya haqidagi fikrlari. O‘zbek xalqi o‘zining uzoq tarixi davomida yaratilgan ta’lim- tarbiyaga oid boy merosga ega. Bundan tashqari, avlodlarda insonparvarlik, kamtarlik, mehnatsevarlik, do‘stlik, iymon-e’tiqod, mehr-oqibat, odoblilik kabi umuminsoniy fazilatlarni shakllantirishning o‘ziga xos tajribasini to‘plagan. Bizga ma’lumki, ma’naviy-axloqiy fazilatlar hech qachon o‘z-o‘zidan vujudga kelmaydi, balki ularning kelib chiqishining haqiqiy manbai, ularni keltirib chiqargan sabablar va harakatga keltiradigan kuchlar mavjuddir. Zero, har qanday axloqiy qoidalar muayyan tarixiy zaruriyat natijasiga vujudga keladi va muayyan qonuniyat asosida rivojlanib boradi. Shuni alohida ta’kidlab o‘tish kerakki, Sharq mutafakkirlarining ta’lim-tarbiyaga oid qarashlari bu tajribaning shakllanishiga ulkan ta’sir ko‘rsatgan. Tarbiya ham ota-onalarning burchi va farzandlarning haqqidir. “Tarbiya” so‘zi arabcha “robba” fe’lidan olingan bo‘lib, o‘stirdi, ziyoda qildi, rioyasiga oldi, rahbarlik qildi va isloh qildi ma’nolarini bildiradi.

Musulmon ulamolar tarbiya ni bir necha xil ta rif “ ” ’ qilganlar. Jumladan, imom Bayzoviy quyidagicha ta riflaydi: Tarbiya bir narsani asta-sekin ’ “ kamoliga etkazishdir . Rog ib Asfihoniy tarbiyani ” ‘ quyidagicha ta rif qiladi: Tarbiya bir narsani bir ’ “ holdan ikkinchi holga o tkaza borib, batamomlik ‘ nuqtasiga etkazishdir. Tarbiyaning ma nolaridan ’ biri, insonning diniy, fikriy va axloqiy quvvatlarini uyg unlik hamda muvozanat ila o stirishdir . Islomda ‘ ‘ ” bolalar tarbiyasi ota-onaning eng mas uliyatli va ’ uzoq davom etadigan burchlaridir. Boshqa burchlar ba zi ishlarni qilish yoki mulkni sarflash bilan ’ oxiriga etadi. Ammo tarbiya mas uliyati bardavom ’ bo ladi. Zotan, ota-onaning farzand ne matiga ‘ ’ haqiqiy shukrlari ham aynan tarbiya mas uliyatini ’ sharaf bilan ado etish orqali yuzaga chiqadi [12.339-340].

Odob masalasini insoniyat tarixida to laqonli ravishda Islom ‘ boshlagan, desak mubolag a qilmagan bo lamiz. Islomda kishining ‘ ‘ hayotidagi har bir narsaning o z odobi bor. Dunyodagi odobga ‘ bag ishlangan asarlarning asosini va ko piligini Islom halqlari ‘ ‘ vakillari tomonidan yozilgan asarlar tashkil qiladi, degan gapda zarracha mubolag a yo q [13:342]. Qadimda Sharq mutafakkirlari ‘ ‘ tomonidan ilgari surilgan qarashlar hamda g oyalar bugungi kunda ham ‘ muhim ta lim-tarbiyaviy manba sifatida yoshlar ongi va qalbiga ’ ma naviy ozuqa berib kelmoqda. Uzoq va boy tarixga ega bo lgan Markaziy ’ ‘ Osiyo xalqlari o zining ta limtarbiyaga oid boy merosini yaratib, ‘ ’ takomillashtirib, yoshlarni insonparvarlik, ilmparvarlik, mehr- oqibat, mehnatsevarlik, insonlarga va tabiatga do stlik, sahiylik ‘ kabi umuminsoniy fazilatlar ruhida tarbiyalab kelishgan. Darhaqiqat, ajdodlarimiz tomonidan qoldirilgan bebaho madaniy meros milliy ma naviyatimizning o zagini tashkil etadi. ’ ‘ Shu sababli undan bugun yoshlarimizning ta lim va ’ tarbiyasiga keng foydalanish maqsadga muvofiqdir. Chunki, Ajdodlarimizdan qolgan meros millatimizning nafaqat “ o tmishi, shuningdek, istiqboli uchun ham kuch va ‘ fidoiylik manbai hisoblanadi [14:47]. Har bir xalqning ” ta lim-tarbiyaga oid an analari borki, ular pedagogik ’ ’ tafikkur taraqqiyotining asosi bo lib xizmat qiladi va bola ‘ tarbiyasi haqidagi tasavvurlar va qarashlarni ifodalaydi.

Zahmat chekkan odam sabrli, bardoshli, irodali bo‘ladi, degan fikrni ilgari suradi. Hushyorlik shaxsni faol harakat qilishga undaydi. Xoja Ahmad Yassaviy hikmatlari o‘quvchi shaxsini xushyorlikka, faol harakatlanishga, fitnalardan, fisqu fasod ishlardan o‘zini olib qochishga undaydi”[14.10]. Shuning uchun ham ta’lim tarbiya jarayonida ulardan keng foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Yana bir yiriq allomalardan biri Burxoniddin Marg‘iloniydir. Burxoniddiy Marg‘iloniyning axloqiy-huquqiy tarbiyaga oid qarashlarida diyonat, iymon, vijdon, burch, insoniylik xususidagi g‘oyalari shaxsni har tomonlama va uyg‘un rivojlantirishning asosiy vositasi bo‘lib xizmat qilgan. Shu jihatdan qaraganda XXI asrda yashagan islom ta’limotining yirik nomoyondasi Burxoniddiy Marg‘iloniyning axloqiy- huquqiy tarbiyaga oid qarashlarida erkinlik, insonparvarlik, mehnatsevarlik, iymon-e’tiqod, halollik, axloqiy poklik, odillik, birodarlik, bilimlilik, mustaqil fikr hislatlari asosiy o‘rinni egallaydi [4:9].

2.2. Boshlang‘ich sinfda o‘quvchilarda tarbiyaviy tadbirlarni tashkil qilish jihatlari. O‘zbekiston mustaqilligi tufayli shaxsni tarbiyalashga, tarbiya jarayonini tashkil etishga alohida e’tibor qaratib kelinmoqda. Uning mazmunida yoshlar tarbiyasi muhim o‘rin tutadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, tarbiya barkamol avlodning uzluksiz rivojlanishini ta’minlaydi. Tarbiyaviy jamiyatning sog‘lom hayot, sog‘lom turmush tarzi, sog‘lom e’tiqod, barkamollik kabilarning asosiga aylanadi. Barkamol avlodni tarbiyalash mazmunida milliy qadriyatlarga sadoqat, jamiyatdagi tinchlik, xotirjamlikni saqlashga ongli munosabatda bo‘lish, tinch va farovon hayot yaratish, ijtimoiy ma’naviyatni yuksaltirishga intilish kabi omillar Tarbiyada asosiy o‘rin egallaydi. Shu sababli bugunga yoshlar dunyoqarashida millat, Ona tuproq, Ona Vatan kabilar turli xil tarbiya tadbirlar, boy ma’naviy merosimiz haqidagi tushunchalar bilan tarkib topib boradi. Yoshlarni tarbiyalashda ular ongida, millat, milliy axloq, milliy g‘urur, milliy tarbiya, milliy g‘oya, Vatan tuyg‘usi, Vatan qayg‘usi, Vatan sog‘inchi va shu kabi tushunchalarni singdirib borish, ularning milliy dunyoqarashini kengaytirib borish tarbiya jarayoning asosiy maqsadlaridan biri hisoblanadi.

Tarbiyani tashkillashtirish jarayonida tarbiya uch narsaga ehtiyoj sezadi: iste’dodga, ilmga va mashqqa degan edi, ulug‘ olim Arastu. Shunga asosan tarbiya ishi bilan shug‘ullanuvchilar quyidagilarga amal qilishlari lozimdir: - Tarbiya ishlar jarayonida va tarbiyada ulg‘ayotgan inson shaxsini oliy ijtimoiy qadriyat deb bilish, har bimr bola, o‘smir va yoshlarning o‘ziga xosligini hurmat qilish; - milliylikning o‘ziga xos an’ana, vositalariga tayanish, milliy merosga asoslanish; - o‘quvchilar faoliyatida Tarbiya jarayonning asosini tashkil qilish, qiziqarli, to‘laqonli bolalar yosh jihatlariga mos turli xil ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarga qatnashishini ta‘minlash, mehnat, ijtimoiy foydali, ko‘ngilochar tadbirlar tashkil etish lozim. Tarbiya fanini o‘qitish metodikasi fanining asosiy vazifasi yosh avlodni ma’naviy-ahloqiy jihatdan tarbiyalashda xalqning boy milliy, ma’naviy-tarixiy merosimizga, umumbashariy qadriyatlarga, urf-odatlar va an’analarga tayanib, ongli shaxslarni intelektual salohiyatli qilib tarbiyalashdir.

Tarbiya fanini o‘qitish metodikasi fanining vazifalari quyidagilardan iborat: - o‘quvchilar jamoasining tarbiyalanganlik darajasini o‘rganib, unga tarbiya ta‘sir ko‘rsatish mahoratiga ega bo‘lish; - tarbiya ish va tadbirlar uchun zarur bo‘lgan metodlarni tanlab, ko‘zlangan maqsadga erishish chora- tadbirlarini ko‘ra bilish; - ilg‘or tajribalarni tahlil qilish va uni o‘z faoliyatida ijodiy foydalanish; - Tarbiyaning o‘quvchilar ruhiyatiga qanchalik ijobiy ta’sir etganini kuzatib, uni yanada rivojlantirish va takomillashtirish; - Tarbiya ishlar samaradorligini oshirishda o‘z bilimini doimiy rivojlantirib borishi lozim.

Xulosa Demak, tarbiyada irsiy va biologik omillarga ham bog‘liq. Xulosa qilib aytganda, faqat bir kishi uchun emas butun insoniyat uchun tarbiya muhimdir. Zero olma tagiga olma tushadi. Jamiyatdagi ijtimoiy talablarga javob beruvchi shaxsni shakllantirish tarbiyaning mazmunini tashkil etadi. Inson hayotidagi har hil illat va nojuya holatlar tarbiyadagi hatolar tufayli sodir bo‘ladi. Shuning uchun tarbiyani go‘daklik chog‘idayoq singdirishimiz lozim bo‘ladi. Olmon faylasufi I. Kant ‘‘Inson faqat tarbiya orqali inson bo‘ladi, uning qandayligi tarbiyani natijasidir’’. degan edi o‘z asarida. Zero, ta’limni tarbiyadan, tarbiyani ta’limdan ayro qilib bo‘lmaydi. Har bir insonning shaxsi, xarakter- xususiyati, dunyoqarashi uning olgan tarbiyasi mahsulidir. Uning jamiyatda egallagan o‘rni lavozimi yoki tashqi ko‘rinishi bilan emas balki, odob-axloq tarbiyasi bilan o‘lchanadi. Xulosa qilib shuni aytmoqchimanki, inson shaxsining asosiy ustunlari ya’ni insonning inson ekanligini bildiradigan asosiy xususiyatlar axloq va ma’naviyatdir. Ma’naviyat insonning tanlangan maqsadlarni tushunish istagi deb ham ataladi. Inson odob-axloqi - bu jamiyatdagi xatti-harakatlarning umumiy tamoyillaridir. Bu ikkala birikma ham shaxs shaxsiyatining asosini tashkil etadi, bunda ma’naviy-axloqiy tarbiya shaxsning mustaqil bilim olishi, tarbiyalanishi va rivojlanishi hisoblanadi.

E TIBORINGIZ UCHUN ’ RAXMAT!

O'xshashlar

Tarbiya jarayonining mohiyati va mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari 2

Tarbiya jarayonining mohiyati va prinsiplari

Tarbiya jarayonining mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari

Boshlang‘ich ta’limda husnixatga erishish masalalari

Didaktikaning maqsad va vazifalari. Didaktikaning ijtimoiy va fiziologik asoslari