Миллат ва миллатлараро муносабатлар - Milliy istiqlol g'oyasi - Slaydlar

Миллат ва миллатлараро муносабатлар

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8753.5 KB

Ko'chirib olish

Миллат ва миллатлараро муносабатлар

Режа :  К И Р И Ш  I . Миллат ва миллатлараро муносабатлар тушунчасининг назарий асослари. – . Миллат категорияси ва унинг хусусиятлари  1.2. Миллатлараро муносабатлар тушунчасининг мазмун-моҳияти  II- Миллатлараро муносабатлар ва миллатлараро тотувлик - барқарорлик ва тараққиётнинг омили.  2.1. Ўзбекистон истиклолга эришуви ва мустакил миллий сиёсат .  2.2. Ўзбекистон да миллатлараро тотувлик – бар қ арорлик тараккиёт асоси.  Хулоса.  Фойдаланилган адабиётлар рўйхати.

I -. Миллат ва миллатлараро муносабат тушунчасининг назарий асослари. 1 . 1 Миллат категорияси ва унинг хусусиятлари  Араб тилида “миллат” сўзи ўтмиш даврларда “ислом динидаги халқ” маъносини билдирган. Асрлар ўтмиши билан “миллат” сўзининг маъноси аста- секин ўзгарган  Ҳозирги даврда биз, миллат деганда умумий тилда сўзлашиб, бир бутун умумий ҳудудда истиқомат қилиб турган, бирга иқтисодий ҳаёт кечирадиган, умумий майдони, маънавий ва руҳий муҳитга эга кишиларнинг тарихий шаклланган барқарор бирлигини тушунамиз.

1.2 . Миллат ва миллатлараро муносабат нинг тушунчасининг мазмун-моҳияти  МИЛЛАТЛАРНИ СОН ЖИХАТДАН ШАРТЛИ РАВИШДА БЕШ ГУРУХГА БЎЛАДИЛАР.  1) Буюк миллатлар (ҳар бир 100 млн-дан ортиқ миллатлар:Хитойлар , Ҳиндистонлар, Индонезлар, Японлар, Амеркаликлар, Руслар ва бошқалар);  2) Катта миллатлар (ҳар бир 50 млн.дан юз миллионгача:Инглизлар, Французлар, Испанлар, Олмонлар, Турклар, Въетнамлар, Мексиканлар ва бошқалар);  3) Йирик миллатлар (ҳар бири 10млн.дан 50 млн.гача:Ўзбеклар, Қозоқлар, Португаллар, Греклар, Чехлар, Аргентиналар ва бошқалар);  4)Ўрта миёна миллатлар (ҳар бири 1 млн.дан 10 млн.гача: Қирғизлар, Туркманлар, Тожиклар, Финлар, Шведлар,Албанлар, Бошқирдлар, Латишлар, Болгарлар ва бошқалар);  5) Кичик миллатлар (ҳар бири бир неча ўн мингдан бир миллионгача: Чеченлар, Ингушлар, осетинлар, Қалмоқлар, комилар, Бурятлар, Қорақалпоқлар ва бошқалар).

O`zbekiston Konstitutsiyasining muqaddima qismida «O`zbe-kiston xalqi... fuqarolar tinchligi va milliy totuvligini ta`minlash maqsadida o`zining muxtor vakillari siymosida O`zbekiston Respublikasining mazkur Konstitutsiyasini qabul qiladi»,- deb yozib qo`yilgan . Jahon tajribalari shuni ko`rsatadiki, ko`p millatli dav-latda o`z fuqarolari milliy va madaniy manfaatlarini himoya qilish ularning ehtiyojlarini qanoatlantirish milliy davlat chegar^alari doirasida cheklanib qolmasligi lozim.

Uzlarining tarixiy vatanlaridan tashqarida yashovchi millatlar uchun hamma joyda, hamma vaqt milliy ehtiyojlarini qondira olishlari uchun zarur sharoit yaratilishini taqozo etadi. Bu talab birinchi galda milliy hududiy tuzilmalari bo`lma- gan xalkdarda alohida ahamiyat kasb etadi .

O`zbekiston mustaqillikka erishgunga qadar, milliy siyosatga bir yoklama qaralar edi. U hech bir ittifokdosh respub-likada hal etilmagan edi. Milliy masala borasida sobiq Mar-kaz tomonidan bir yoqlama yo`l tutib kelindi. Bu esa oqibatda butun SSSRning, jumladan O`zbekistonning ham ijtimoiy- iqtisodiy ahvoliga katta ziyon yetkazdi. www.arxiv.uz

Sobiq SSSR Konstitutsiyasida milliy ravnaq, milliy madaniyatlar rivoji xususida fikrlar bayon qilingan bo`lsa-da, amalda «ulug` oga»chilik, ruslashtirish siyosati hukmron edi. Kommunistik partiya dasturida barcha millatlar va elatlarni o`zaro yaqinlashtirish asosida milliy xususiyatlarni yo`qotish va yagona, «madaniyatsiz», yasama xalqni vujudga keltirish ten-densiyasi davlat va hukmron partiya siyosati darajasiga ko`ta-rilgan edi. Darhaqiqat, KPSS programmasida «yagona sovet xalqi vujudga keldi. Bu sovet davlati milliy siyosatining ulkan yutug`idir» deb surbetlarcha bayon etilgan edi.

Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach millatlararo munosabatlarda yo`l qo`yilgan kamchilik va nuqsonlar astasekinlik bilan bartaraf etila boshlandi. Ko`p millatli mamlakat-da xalklar tinchtotuvligini ta`minlash chora- tadbirlari ko`ril-di. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 8-moddasida «O`zbekiston xalqini millatidan qat`iy nazar, O`zbekiston Respublikasining fuqarolari tashkil etadi», deyiladi. www.arxiv.uz

O`zbekiston fuqarolari, o`zlarining nasl-nasabi, irqi, ijtimoiy kelib chiqishi va boshqa holatlaridan qat`iy nazar, O`zbekiston xalqini tashkil etadi. Konstitutsiya O`zbekiston xalqini tashkil etuvchi barcha millat va elatlarning urf-odatlari va milliy an`analarini hur-mat qilishni kafolatlaydi. Mazkur moddada mustahkamlangan O`zbekiston fuqarolari-ning milliy tengligi tamoyili inson huquqlariga oid barcha xalqaro hujjatlarga, jumladan O`zbekiston Respublikasi no-midan uning Prezidenti imzolagan «Yangi Yevropa uchun Parij Xartiyasi» talablariga to`la mos keladi . www.arxiv.uz

Mazkur prinsip mamlakatimizdagi tinchlik, siyosiy barqarorlik va millatlararo totuvlikning huquqiy kafolati bo`lib xizmat qilmoqla. Ana shu talablardan kelib chiqib mamlakatda millatlar-aro munosabatlarni takomillashtirishga qaratilgan amaliy cho-ralar belgilandi. Shuni aytish lozimki, mamlakatda millat-lararo munosabatlarni takomillashtirishda tilning o`rni va roli benihoyadir. Uzbekistonda o`zbek tili davlat tili maqo-mini oldi, bu o`z navbatida uning mamlakatda yashovchi fuqaro-lar o`rtasida millatlararo aloqalar vositasiga aylanishiga imkon berdi.

Ma`lumki. 1989 yil oktabrda Oliy Kengash sessiyasida o`zbek tiliga davlat tili maqomi berilgan edi. Davlat manfa-atlari nuqtai nazaridan bunday zarur chora respublikada is-tiqomat qilayotgan rusiyzabon aholi tomonidan bir xil qabul qilinmadi. Ularning ruhan tayyor emasligini hisobga olib mamlakat rahbariyati til Dasturini amalga oshirishda shoshma- shosharlikka yo`l qo`ymadi, unga hayot taqozosi asosida o`zgarti- rishlar kiritib bordi.

Mamlakatda muntazam sur`atda til siyosati haqida tushun-tirishlar olib borildi, mavjud vaziyatni hisobga olib, zaru-riyatga qarab ish yuritish, hujjatlarni rasmiylashtirish, tur-li ma`muriy-idoraviy munosabatlarda rus tili va boshqa mil-latlar tillaridan foydalanila boshlandi. Shuning uchun bu masala 1995 yil 21 dekabrda Oliy Majlis IV sessiyasi kun tartibiga kiritilib, «O`zbekiston Respublikasining davlat tili haqida»gi O`zbekiston Respublikasi Qonuniga o`zgartish va qo`shimchalar kiritish to`g`risida Qonun qabul qilindi. Ushbu Qonunning 4-moddasida «Uzbekiston Respublikasida dashtat ti-lini o`rganish uchun barcha fuqarolarga shart-sharoit hamda uning hududida yashovchi millatlar va elatlarning tillariga izzat-hurmat bilan munosabatda bo`lish ta`minlanadi, bu tillarni rivojlantirish uchun shart-sharoit yaratiladi», - - deb yozib qo`yildi.

1989 yilda Madaniyat vazirligi qoshida mamlakat millat-lararo Madaniyat Markazi tashkil etildi. Uning tarkibida 12 ta, jumladan Qozoq, Koreys, Arman, Ozarbayjon, Tojik ma-daniyat markazlari faoliyat ko`rsata boshladi. Vaqt o`tgani sayin ularning soni orta bordi. Xususan, 1995 yilga kelib mamlakatda ularning soni 80 tadan oshdi. Bunday rivojlanish o`z navbatida ularning faoliyatini muvo-fiqlashtirishni taqozo qilardi. Shu maqsadda 1992 yil yan-var oyida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qaro-ri bilan O`zbekiston Respublikasi «Baynalmilal madaniyat» Markazi tashkil qilindi. Milliy-madaniy markazlar faoli-yatini muvofiqlashtirish va ularga ko`maklashish uning asosiy vazifasi qilib belgilandi. Shu bilan bir qatorda davlat organ-lari va jamoat tashkilotlariga O`zbekiston hududida yashovchi milliy guruhparning ma`naviy ehtiyojlarini qondirishga doir masalalarni o`rganishda yordam berishi lozim deb, ta`kidlana-di. www.arxiv.uz

Markaz faoliyatidagi muhim yo`nalish umumxalq bayramlariga tayyorgarlik ko`rish va uni o`tkazishda faol ishtirok etish bo`ldi. Jumladan, respublikada o`tkaziladigan an`anaviy «Navro`z» bayramida nafaqat maxalliy millat vakillari, bal-ki, respublikada yashayotgan barcha millat vakillari krtnasha-dilar, bu bayramga chuqur hurmat bilan qaraydilar. O`z navba-tida mahalliy aholi ham ruslarning milliy bayrami bo`lmish «Maslenniia rojdestvo», tatarlarning «Sabanto`y» va boshqa qator xalkkarning milliy bayramlarida faol ishtirok eta boshladilar. Bu bir jihatdan ma`lum bir xalqning milliy bayramini, o`ziga xos an`ana va urf- odatlarini o`rganishga, shu tufayli o`z dunyoqarashlarini boyitishga yordam beradi. Ikkinchidan, o`zaro hurmat va yaqin qardoshlik asosida umumiy xonadon -- yagona vatan tuyg`usini kuchaytiradi. Uchinchidan, mamlakatda soglom, ma`naviy-ruhiy iklimning barqaror bo`lishini ta`minlaydi.

Mustaqillik yillarida «Baynalmilal madaniyat» Markazi tomonidan amalga oshirilgan ishlarning yana bir yo`nalishi bu 1994 yili boshlangan birinchi «Xalq ijodiyoti» festivali bo`ldi. Bu festival O`zbekiston mustaqilligining uch yilligi munosabati bilan tashkil etildi va u har ikki yilda bir marta o`tkazishga qaror qilindi. O`zbekistonda qardosh xalqlar ijodkorlari bilan uchra-shuvlar, ular ijodiga bag`ishlangan kechalar o`tkazish odat tusi-ga kirdi. Keyingi yillarda O`zbekiston kunlarining Qozog`is- tonda o`tkazilishi, Qozogiston kunlarining O`zbekistonda o`tka-zilishi, qozoq va o`zbek xalqi o`rtasidagi qardoshlarcha aloqa-ning yanada ravnaq topishiga katta hissa qo`shdi. Rus madaniyat Markazi Rossiyaning O`zbekistondagi elchixonasi bilan ham-korlikda S. Y. Yesenin tug`ilgan kunining 100 yilligini, Qo-zoq madaniyat Markazi Qozog`istonning O`zbekistondagi elchi-xonasi bilan birgalikda buyuk qozoq shoiri Abay tavalludi-ning 150 yilligini, milliy istiqlol uchun tolmas kurashchi-lar Turor Risqulov, Sultonbek Xojanovlarning 100 yilligi-ni, K,irg`iz madaniyat Markazi Qirg`izistonning O`zbekiston-dagi elchixonasi bilan birgalikda «Manas» eposining 1000 yilligini keng nishonladilar. www.arxiv.uz

«Takdirimiz-yagona» mavzuida davra stoli tashkil etdi. Atoqli rus shoiri S.Yese-nin yubileyiga bag`ishlangan kecha ishtirokchilari «O`zbekiston - umumiy uyimiz» mavzuida suhbat o`tkazdilar. Shuningdek, turli millatga mansub ijodkorlar asarlari-ning ko`rgazmalarini tashkil qilishga katta e`tibor berildi. Masalan, 1994 yil mart-aprel oylarida Toshkentda «Bir da-raxtning shoxlari» mavzuida ana shunday ko`rgazma tashkil qilnndi. Unda mamlakatda istiqomat qiluvchi 11 millatga man-sub 58 ijodkorning 98 ta tasviriy san`at asari namoyish qilindi. Shu yilning may oyida esa Ukraina, O`zbekiston, Belorussiya xalq amaliy san`ati namoyandalari asarlarining ko`rgazmasi uyushtirildi. Xususan O`zbekistonlik mo`yqalam us-talari: I. Xaydarov, A.G. Jiboldov, K.Gulenko, S.P. Mansu-rov, Kovriyenko va boshqalarning asarlari keng tomoshabinlar ommasida katta taassurot qoldirdi. www.arxiv.uz

«Turkiston - umumiy uyi-miz» mavzuidagi kechalar, uchrashuvlar xalqdar o`rtasidagi do`stlik va ahillikni kuchaytirishda katta rol o`ynamoqda. Masalan, ana shunday shior ostida 1995 yil avgustda mamlakat «Baynal-milal madaniyat» Markazining respublika, Toshkent shahar xo-tin-qizlar qo`mitalari, «Tinchlik va barqarorlik» hamda sha-har «Mahalla» xayriya jamgarmalari bilan hamkorlikda o`tkaz-gan do`stlik kechasi katta ahamiyatga ega bo`ldi. Shu yil kuzida Markaziy Osiyo xalklari madaniyat arboblari Assambleyasi- ning Toshkentda to`planishi ham bu borada qo`yilgan muhim qadam bo`ldi.

O'xshashlar

Ғоя ва мафкура тушунчаларининг моҳияти, мазмуни, намоён бўлиши шакллари ва ривожланиш хусусиятлари

Millatlararo tinchlik va diniy bag’rikenglik

Миллий истиқлол ғояси асосий тушунча ва тамойиллар

Prezident asarlarida demokratiya

Миллий ғоянинг умумбашарий тамойиллари