Globallashuvning salbiy va ijobiy tomonlari - Milliy istiqlol g'oyasi - Slaydlar

Globallashuvning salbiy va ijobiy tomonlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

423.5 KB

Ko'chirib olish

Globallashuvning salbiy va ijobiy tomonlari • Prezidentimiz “Millatni asrash kerak” degan g`oyani qayta- qayta uqtirishdan charchamaydi. Millatni asrash – uning dinu- diyonatini, imon-e`tiqodini, axloq-odobini, bugunga qadar yetishgan madaniy darajasini asrash demakdir. O`tmishda yurtimizga bostirib kelgan har qanday mustabid borki, birinchi navbatda, millay qadriyatlarni oyoq osti qilishga, millat ruhini singdirishga harakat qilgan. Bugungi kunda ham butun dunyo inson qalbi ujchun shiddatli kurash ketayotganini yaxshi tushunamiz. Demokratiya niqobidagi nafsga qullikni dil niqbidagi jaholatni targ`ib etishdan ko`zlanayotgan, uzoqlarga ketadigan manfaatlarni teran anglaymiz. Va bularning bariga nimaki qanday qudratni qarshi qo`yish lozimligiga ham aqlimiz yetadi. Bu birinchi navbatda xalqimizning or-nomusi, diniy va dunyoviy e`tiqodi, ma`rifatini o`zida mujassam etgan ma`naviy qudratdir.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Globallashuv jarayoni hayotimizga tobora tez va chuqur kirib kelayotganining asosiy omili va sababi xususida gapirganda shuni ob’yektiv tan olish kerak – bugungi kunda har qaysi davlatning taraqqiyoti va ravnaqi nafaqat yaqin va uzoq qo‘sh-nilar, balki jahon miqyosida boshqa mintaqa va hududlar bilan shunday chambarchas bog‘lanib bor-yaptiki, biron mamlakatning bu jarayondan chetda turishi ijobiy natijalarga olib kelmasligini tushunish, anglash qiyin emas. • Shu ma’noda, globallashuv – bu avvalo hayot sur’atlarining beqiyos darajada tezlashuvi demakdir.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Har bir ijtimoiy hodisaning ijobiy va salbiy tomoni bo‘lgan singari, globallashuv jarayoni ham bundan mustasno emas. Hozirgi paytda uning g‘o-yat o‘tkir va keng qamrovli ta’sirini deyarli barcha sohalarda ko‘rish, his etish mumkin. • • Ushbu kitobning oldingi boblarida biz ma’naviyat-ning mazmun mohiyati uni shakllantiradigan asosiy omillar ma’naviy va moddiy hayot uyg‘unligi yurtimizda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli mislohotlarning ma’naviy mezonlari haqida shuningdek bugungi globallashuv davrida ma’naviy olamimizni turli salbiy ta’sir va tahdidlardan asrash va himoya qilish bilan bog‘liq muammolar hususida batafsil to‘xtalib o‘tdik.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Shuning uchun ham biz bugubgi kunda ta’lim-tarbiya sohasidan boshlab, matbuot, televidinye, Internet va boshqa ommaviy axborot vositalari, teatr, kino, adabiyot, musiqa, rassomlik va haykaltaroshlik san’atigacha, bir so‘z bilan aytganda, insonning qalbi va tafakkuriga bevosita ta’sir o‘tkazadigan barcha sohalardagi faoliyatimizni xalqning ma’naviy ehtiyojlari, zamon talablari asosida yanada kuchaytirishimiz, yangi bosqichga ko‘tarishimiz zarur. • Ayniqsa, barcha davrlarda ham g‘oyat murakkab va mas’uliyatli bo‘lgan bu ishlarni o‘z zimmasiga olgan, eski qoliplardan voz kechib, bu sohada yangi yo‘llarni ochib berayotgan, odamlarning dunyoqarashini yanada boyitish uchun tinimsiz mehnat qilayotgan fidoyi insonlarning bir qarashda ko‘zga tashlanmaydigan, lekin katta qunt, bilim va tajribani talab qiladigan intilish va amaliy harakatlarini keng qo‘llab-quvvatlashimiz, ularning samarali natijalarga erishishi uchun har tomonlama sharoit yaratib berishimiz lozim.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Globallashuv jarayoni hayotimizga tobora tez va chuqur kirib kelayotganining asosiy omili va sababi xususida gapirganda shuni ob’ektiv tan olish kerak — bugungi kunda har qaysi davlat-ning taraqqiyoti va ravnaqi nafaqat yaqin va uzoq qo’shnilar, balki jahon miqyosida boshqa min-taqa va hududlar bilan shunday chambarchas bog’la-nib boryaptiki, biron mamlakatning bu jarayondan chetda turishi ijobiy natijalarga olib kel- masligini tushunish, anglash qiyin emas. • Shu ma’noda, globallashuv — bu avvalo hayot sur’atlarining beqiyos darajada tezlashuvi demakdir.

Globallashuv jarayonlarida yoshlar ma`naviyatiga, tahdidlarning oldini olish – ularni bunday jaholatli holatlardan asrashning ham birdan bir o`chog`i ta`lim tarbiya tizimidir . • Har qaysi xalq yoki millatning ma`naviyatini uning tarixi, o`ziga xo surf-odat va an`analari, hayotiy qadriyatlaridan ayri holda tasavvur etib bo`lmaydi. Shu nuqtayi nazardan qadimiy va go`zal diyorimiz nafaqat Sharq, balki jahon sivilizatsiyasi beshiklaridan biri bo`lganini xalqaro hamjamiyat tan olmoqda va e`tirof etmoqda, ularni asrab-avaylash borasida ham doimiy ravishda hamkorlik qilmoqdalar.

Demak, hozirgacha qadriyatlar falsafasiga globallashuv jarayonlarining o`ta shiddatli tarzda yoshlarimiz ongiga turli yot g`oya va qarashlarning kirib kelishi ularning qalbida toshbag`rlik, zo`ravonlik, axloqsizlik kabi illatlar jonlanishining oldini olish uchun nihoyatda zarurdir. • Bugungi kunda zamonaviy axborot maydonidagi harakatlar shu qadar tig`iz, shu qadar tezkorki, endi ilgarigidek, ha, bu voqea bizdan juda olisda yuz beribdi, uning bizga aloqasi yo`q, deb beparvo qarab bo`lmaydi. Ana shunday kayfiyatga berilgan xalq yoki millat taraqqiyotdan yuz yillar orqada qolib ketishi hech gap emas. Globallashuv jarayonining yana bir o`ziga xos jihati shundan iboratki, hozirgi sharoitda mafkuraviy ta`sir o`tkazishning nihoyatda o`tkir quroliga aylanib, har xil siyosiy kuchlar va markazlarning manfaatlariga xizmat qilayotganlarini sog`lom fikrlaydigan har qanday inson, albatta, kuzatishi muqarrar. Bu haqda gapirganda, men ilgari bildirgan ba`zi fikrlarni takrorlash o`rinli, deb o`ylayman.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Har bir ijtimoiy hodisaning ijobiy va salbiy tomoni bo’lgani singari, globallashuv jarayoni ham bundan mustasno emas. Hozirgi paytda uning g’oyat o’tkir va keng qamrovli ta’sirini deyarli barcha sohalarda ko’rish, his etish mumkin. Ayniqsa, davlatlar va xalqlar o’rtasidagi integratsiya va hamkorlik aloqalarining kuchayishi, xorijiy investitsiyalar, kapital va tovarlar, ishchi kuchining erkin qarakati uchun qulayliklar vujudga kelishi, ko’plab yangi ish o’rinlarining yaratilishi, zamonaviy kommuni-katsiya va axborot texnologiyalarining, ilm-fan yutuqlarining tezlik bilan tarqalishi, turli qadriyatlarning umuminsoniy negizda uyg’unla-shuvi, tsivilizatsiyalararo muloqotning yangicha sifat kasb etishi, ekologik ofatlar paytida o’zaro yordam ko’rsatish imkoniyatlarining ortishi — tabiiyki, bularning barchasiga globallashuv tufayli erishilmoqda.

• Globallashuv jarayonlari o`ta shiddat bilan hayotimizning barcha sohalarini qamrab olayotgan bugungi kunda ilm-fan va texnologiyalarni chuqur o`zlashtirmasak, faqat tariximiz olis ajdodlarimizning kashfiyotlari bilan maqtanib, ularga mahliyo bo`lib yashaydigan bo`lsak, uni yanad boyitib, unga o`z hissamizni qo`shmasak, jahonning yetakchi va rivojlangan mamlakatlari safidan munosib o`rin egallashimiz qiyin bo`ladi. Shunday holga tushmaslik uchun mamlakatimiz prezidenti I.Karimov uqtirganlaridek, “Ta`limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta`limdan ajratib bo`lmaydi – bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi” degan purma`no so`zlari milliy falsafa fanimizning tadqiqot doirasidan asosiy o`rinni egallashi lozim.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Globallashuv jarayonining yana bir o’ziga xos jihati shundan iboratki, hozirgi sharoitda u mafkuraviy ta’sir o’tkazishning nihoyatda o’tkir quroliga aylanib, har xil siyosiy kuchlar va mar- kazlarning manfaatlariga xizmat qilayotganini sog’lom fikrlaydigan har qanday odam, albatta, kuzatishi muqarrar. • Bu haqda gapirganda, men ilgari bildirgan ba’zi fikrlarni takrorlash o’rinli, deb o’ylayman.

Millatning ongini egallash • Eng achinarlisi shundaki, bu yovuz kimsalar hali ongi shakllanib ulgirmagan, tajribasiz, g`o`r yoshlarni o`z tuzog`iga ilintirib, bosh-ko`zini aylantirib, ulardan o`zlarining iflos maqsadlari yo`lida foydalanmoqda. Bu esa islomning insonparvarlik g`oyalarini obro`sizlantirshga sabab bo`lmoqda”. • E`tibor bering bir millatning ongini egallash uchun, eng avvalo, sog`lom aqlni zaiflashtirish yoki umuman bartaraf etish talab etiladi. Sog`lom aql, “o`chirilgach” esa, insonni aql bovar qilmas afsona va uydirmalarga ishontirish oson bo`ladi.

Globallashuv tufayli vujudga kelgan ma`naviy tahdid • Globallashuv tufayli vujudga kelgan ma`naviy tahdid va ommaviy ma`naviy qarashlar milliy qashshoqlanishga va jamiyatning istiqbolli taraqqiyoti yo`lida katta to`siqni yuzaga keltiradi. Bizga tarixdan ma`lumki har qanday millatning, xalqning yoki ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy inqirozning yo`qlikka mahkumligi ko`pincha milliy-ma`naviy qashshoqlashish va yemirilish tasirida sodir bo`lgan. O`tmishda biror mamlakat qurolli kuch bilan bo`ysundirilgandan so`ng xalqining milliy birligi va ma`naviyatini, madaniyatini, milliy qadriyatlari hamda yozuvini yo`q qilishga asosiy diqqat e`tiborini qaratishgan bo`lsa, hozirgi globallashuv jarayonida esa xalqlarni bo`ysundirish va hukmronligini qo`lga olish uchun ommaviy axborot vositalari orqali g`arblashgan ma`naviy qarashlarning targ`ib qilinayotganini o`zi kifoya bo`lmoqda. Ular globallashuv niqobi ostida G`arbning ma`naviy yengil-yelpi va xalqlar ongu-shuurini, qashshoq qarashlarini ilg`or va hammabop deb ko`rsatib insonlarning ongi va qalbida, dunyoqarashi va fikrlashida, e`tiqodi va tafakkurida milliy mustaqillikka bo`lgan fidoyilikni yo`qotishni maqsad qilib olgan eng beozor usullaridir.

GLOBALLASHUVNING SALBIY VA IJOBIY TOMONLARI • Bugungi kunda shu muammoga e`tiborni qaratish lozimki: “Mafkuraviy tahdidlarning bosh maqsadi mustaqil davlat fuqarolarini o`z qadriyatlaridan begonalashtirib, turli yaltiroq “g`iloflar”ga o`raglan begona mafkuraviy idealarni ularning qalbiga singdirishdan iboratdir”. • Xullas, hozirgi zamonda inson qalbi va ongi uchun kurash nihoyatda murakkab tus olgan. Bu geopolitika va globallashuv jarayonlari bilan qo`shilib, uyg`unlashib ketmoqda. Markaziy Osiyoda ham, unga nisbatan ta`sirlarda ham ana shunday serqirra jarayon, xilma-xil xususiyat, turlicha xatti-harakatlar mavjud. Bularning barchasini anglash, ro`y berayotgan voqea-hodisalarning mag`zini chaqish, mustahkam mafkuraviy immunitetni shakllantirish dolzarb vazifa bo`lib qolmoqda.

Globallashuv jarayoni bilan bog`liq eng muhim ma`naviy tahdidlardan biri bo`lishi mumkin bo`lgani bu mafkuraviy manipulyatsiyadir. • Hozirgi “axborot asri”da globallashuv jarayonlarining jadal sur`atlar bilan kuchayishi va tezlashishi milliy chegaralarning yuvilib ketishiga, ma`naviyat va madaniyatning umumlashuviga hamda jamiyatga tahdid soladigan turli g`oyalarning paydo bo`lishiga olib kelmoqda. Shunday tahdidlardan biri mafkuraviy manipulyatsiya bo`lib, u odamlar ongiga yashirin holda zimdan ta`sir o`tkazadi. Shunig uchun, avvalo, bu tushuncha to`g`risida ma`lumotga ega bo`lish va uning ta`sirini o`rganish lozim.

O'xshashlar

Globallashuvning salbiy oqibatlari

Globallashuv sharoitida milliy g’oyaga ehtiyojning ortishi

Globallashuvning shart-sharoitlari, mafkuraviy jarayon tushunchasi

Mahallada salbiy holatlarni oldini olishga qaratilgan ishlar metodikasi

Globallashuv jarayonlari va mafkuraviy tahdidlar