Sug’orish tarmog’ida suv isrofgarchiligi va uning oqibatlari

Yuklangan vaqt:

03.06.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9651.98828125 KB

Ko'chirib olish

SUG’ORISH TARMOG’IDA SUV ISROFGARCHILIGI VA UNING OQIBATLARI

Reja: SUV TAQSIMOTIDAGI SUV ISROFGARCHILIGI SUG’ORISH TARMOQLARINI FIK NI QIYMATINI OSHIRISHDA TEXNIKAVIY VA EKSPLUATATSION CHORA- TADBIRLAR TURLI QOPLAMALI KANALLARNING FOYDALI ISH KOEFFITSIYENTLARI

◦ Suvdan foydalanish rejasini amalga oshirishda suv taqsimotidagi suv isrofgarchiligi qiymatlarini bilish juda zarurdir. Sug’orish tarmoklarida suv isrofgarchiligi qiymati juda katta miqdorlarni tashkil etib Respublikamiz sug’orish tizimlarida suv manbasidan sug’orish uchun olinadigan suvni 50% dan ortiq qismini tashkil etadi. Sug’orish tizimlarida suvni isrofi sug’orish kanal tubi va yon devorlarida sizilishidan, suv yuzasida bug’lanishdan, inshootlarni noto’g’ri ishlashi, nosozligi va suvni tashlamalarga tashlashdan xosil bo’ladi. 06/03/2023

◦ Suv isrofini aksariyat qismini uni sizilishga bo’lgan isrof, ikkinchi o’rinda texnik isroflar, oxirgi o’rinda esa parlanishga bo’lgan isroflar tashkil etadi. Sizilishga bo’lgan isrof qiymati kanal o’zani tuprog’ini suv o’tkazuvchanligi, kanalning uzunligi va undagi suv sarflar miqdoriga bog’lik bo’lib, uning miqdori sug’orish tarmogini ish tartibiga kanal tubini xolatiga, ish mavsumiga, tabiiy shart-sharoitlarga bog’likdir. Tuproq o’zanli sug’orish tarmoqlarida sizilishga bo’lgan suv isrofi kanalni dastlabki ish davrida katta qiymatga ega bo’ladi. Keyinchalik kanal tubi va yon devorlarini shibbalanishi xamda loyqa cho’kishi natijasida bu qiymat keskin kamayadi. Bu xolat yarim qazilma va yarim ko’tarma hamda qazilma kanallar uchun o’rinlidir 06/03/2023

◦ Agarda kanal to’liq ko’tarmada o’tgan bo’lsa, teskari xolat namoyon bo’ladi. Ba’zida kanallarda suvni isrof bo’lishini keskin ortishi ularda ildiz poyali usimliklarni o’sishi yoxud yer kavlovchi jonivorlar xosil qilgan teshiklar sababli xam vujudga keladi. Kanal o’zani loyqalardan tozalanganda suv isrofi ortadi, so’ngra loyqa cho’kishi bilan yana kamayadi. Yilni issiq davrida isrof miqdori ortib kuz va qishda bu qiymat kamayadi. Kanal bir xil tartibda ishlaganda suv isrofi nisbatan kam bo’ladi. Kanal ish tartibini tez- tez o’zgarib turishi va ayniqsa kanalda suv sarfini kam bo’lishi suv isrofi qiymatini ko’payishiga sabab bo’ladi. 06/03/2023

$◦ Amaliyotda aniqlanilishicha suv isrofini turlari buyicha taqsimoti quyidagicha: Umumiy suv isrofi 100 % dan sizilishga –(90-95)% parlanishga-(2-4)%, texnik sabablarga ko’ra (3-6)%. Bundan ko’rinib turibdiki suv isrofini asosiy turi bu kanallardan suvni sizilishga bo’lgan isrof qiymatidir\ ◦ Kanal o’zanini shibbalash. Bu uslubda suv isrofi 50-60% ga kamayadi. Uni amalga oshirish yo’llari turlichadir. Tuproq optimal namlikka erishganda (og’ir sof tuproqlarda 22-25 %, o’rta sof tuproqlarda 21-23 %, yengil sof tuproqlarda 15-18 %, qumoq tuproqlarda 12-15 %) ekskavator xartumiga osilgan og’irligi 3-5 t.li yuk (temir beton, plita) 3-5 m balandlikka kutarilib bir joyga 3-9 marotabagacha tashlanadi. Zichlangan tuproq qalinligi 40-50 sm bulishligi va u 3- 5 yil xizmat qilishi mumkinligi Mirzacho’lda o’tkazilgan tajribalardangina ma’lumdir. Kichik kanallarda g’altakli matin (kotok)lar xam qo’llaniladi. 06/03/2023$ 06/03/2023Davriy ishlaydigan kanallarni o’zanini yumshatish. Bu usulda davriy ishlaydigan sug’orish tarmoqlarini o’zani ularga suv berishdan oldin va so’ngra 10-15 sm chuqurlikdagi kultivatorlar bilan yumshatilishiga asoslangandir. Bu usulda ushbu kanallarda suv isrofgarchiligi 40 %gacha kamayishi kuzatilgan

06/03/2023Davriy ishlaydigan kanallarni o’zanini yumshatish. Bu usulda davriy ishlaydigan sug’orish tarmoqlarini o’zani ularga suv berishdan oldin va so’ngra 10-15 sm chuqurlikdagi kultivatorlar bilan yumshatilishiga asoslangandir. Bu usulda ushbu kanallarda suv isrofgarchiligi 40 %gacha kamayishi kuzatilgan

◦ Kolmataj kilish (loyqa chuktirish). Bu usul kanal o’zanidagi tuproq g’ovaklari (yirik zarrachalar orasidagi bo’shliqlar)ni suvdagi loyqa zarrachalari bilan to’ldirishga asoslangandir. Suvdagi loyqa zarralarini kanal o’zaniga cho’kishi natijasida o’zanni sizilish koeffitsiyenti qiymatini keskin kamayib ketishi (20-30 marotaba) sug’orish amaliyotida oldindan ma’lum Kolmatatsiya kilinadigan yuza avvalo tekislanib sungra yuza 20-25 sm chuqurlikda yumshatiladi, kanalga loyqa suv tuldiriladi. Loyqa chukkach suv chiqarilib kanal o’zani normal namlikka yetishgach tuproq zichlashtiriladi 06/03/2023

O'xshashlar

Sug’orish tizimi

Sug’orish tarmoqlari

“Gidrotexnikaga kirish” fanining predmeti. Suv resurslari. Suv xo‘jaligi va uning tarmoqlari

Sug’orish suvining sifati

Sug’orish muddatlarini aniq belgilash