Sug‘orish nasos stansiyasi bosim quvuri hisobini gidravlik zarbaga takomillashtirish (Galabek nasos stansiyasi misolida) - Melioratsiya - Slaydlar

Sug‘orish nasos stansiyasi bosim quvuri hisobini gidravlik zarbaga takomillashtirish (Galabek nasos stansiyasi misolida)

Yuklangan vaqt:

10.06.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6507.3017578125 KB

Ko'chirib olish

“ TIQXMMI” Milliytadqiqot universitetining Qarshi irrigatsiya va agrotexnalogiyalar instituti, 2-bosqich magistranti. “Sug‘orish nasos stansiyasi bosim quvuri hisobini gidravlik zarbaga takomillashtirish (Galabek nasos stansiyasi misolida)” mavzusida T A Q D I M O T I

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi. О‘zbekiston Respublikasi qishloq va suv xо‘jaligi vazirligi tasarrufidagi nasos stansiyalarning umumiy energiya iste’moli yiliga 8 mlrd kVt soatga teng bо‘lib, bu respublikada ishlab chiqarilayotgan elektr energiyaning 20 foizini yoki qishloq xо‘jaligi sohasida foydalaniladigan elektr energiyani 70 foizini tashkil etadi. Hisob-kitoblar shuni kо‘rsatdiki, sug‘orish tizimlaridagi nasos stansiyalarning foydali ish koeffitsiyenti (FIK) 1 foizga pasayishi yiliga 4,5…5 mlrd sо‘m ortiqcha xarajatlarni sarflanishiga sabab bо‘ladi. Hozirgi kunda sug‘orish tizimidagi nasos stansiyalariga о‘rnatilgan agregatlarning ishlash resursi meyoriy darajadan о‘tib ketganligi sababli ular FIK ning 8…20 foizgacha kamaygan ish kо‘rsatkichlari bilan foydalanilmoqda. Bu esa о‘z navbatida nasos stansiyalardan foydalanish xarajatlarini oshib ketishiga sabab bо‘lmoqda. 1

Tadqiqotning maqsadi. Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasining bosim quvurlarida yuzaga keladigan gidravlik zarbani tahlil qilish, shu asosida bosim quvuri gidravlik zarba hisobi va unga qarshi takomillashtirilgan usullarini qо‘llashdan iborat. 2

Tadqiqotning vazifalari: -Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasi asosiy jihozlaridan foydalanishning hozirgi holatini va uning ekspluatatsiya kо‘rsatkichlarini tahlil qilish asosida bosim quvurlarini gidravlik zarbaga hisobi va unga qarshi usullarni takomillashtirish ; -Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida gidravlik zarbaning oldini olishda gidravlik zarba sо‘ndirgichlarining resurs tejamkor konstruksiyalarini о‘rganish ; 3

Tadqiqotning obyekti va predmeti. Amu – Qashqadaryo ITXB qoshidagi nasos stansiyalari va energetika boshqarmasiga qarashli Chiroqchi tumanidagi “Galabek” nasos stansiyasi. Nasos stansiyasidan foydalanish holatini taxlil qilish va gidravlik zarbaning oldini olish tadbirlarini ishlab chiqishni tashkil etadi. 4

Tadqiqotning ilmiy yangiligi quydagilardan iborat : 1. Nasos stansiyasi bosim quvurlarini gidravlik zarbaga hisob usulini takomillashtirish asosida gidravlik zarba sо‘ndirgichning resurstejamkor konstruksiyasini qо‘llash. 2. Nasos stansiyasidan foydalanishda bosim quvurlarida gidravlik zarbaning salbiy ta’sirini keskin kamaytirish maqsadida gidravlik zarbaning hisob usulini takomillashtirish asosida gidravlik zarba sо‘ndirgichlar xususan, havoli gidravlik zarba so’ndirgichlar konstruksiyasinng o’rganishdan iborat . 5

CHIROQCHI GALABEK NASOS STANSIYASI XARITASI Galabek N.S. ст 6

QASHQADARYO VILOYATI CHIROQCHI TUMANIDA JOYLASHGAN GALABEK NASOS STANSIYASI 1991 YILDA ISHGA TUSHURILGAN BO ‘ LIB NASOS STANSIYASINING TEXNIK XOLATI KO ‘RIB CHIQILIB QUYIDAGILAR ANIQLANDI: 1. LOYIHAVIY SUV CHIQARISH QOBILIYATI - 0,39 BO ‘ LIB , KO ‘P YILLARDAN BUYON ISHLATILIB KELINISHI NATIJASIDA F.I.K PASAYIB, BUGUNGI KUNDAGI SUV CHIQARISH QOBILIYATI - 0.26 . 2. SUV KO ‘ TARISH BALANDLIGI - = 76,26 М . 3. LOYIHA BO ‘YICHA SUG‘ORILADIGAN MAYDON - 150 GA . 4. SUV OLISH MANBAYI - QUMDARYO KANALI. SUV LOYQALIGI - 2.2 G/L . 5. NASOS AGREGATLAR SONI - 3 DONA . 5.1 NASOS TURI - ЦН 400-105 - 3 DONA . 5.2 ELEKTRODVIGATEL TURI – А 315-2-4 3 DONA ; N =160KVT ; N=1450 AYL/MIN; U=380V. 7S M 3 G Н S M 3

CHIROQCHI GALABEK NASOS STANSIYASI NASOS AGREGATI TUZULISHI ЦН 400-105 nasos va А 315-2-4 elektrodvigatel ko ‘ndalang qirqim sxemasi 8

NASOS STANSIYASINING TО‘LIQ NAPORINI HISOBLASH NASOS STANSIYASINING TО‘LIQ NAPORI QUYIDAGI FORMULA BILAN ANIQLANADI. - NASOS STANSIYASI SО‘RISH VA BOSIM QUVURLARIDA YО‘QOLGAN NAPOR QIYMATLARI YIG‘INDISI М,H = Г Н + ΣΔ тизh м ΣΔ тизh ΣΔ тиз h = ΣΔ сўр h + ΣΔ бос h м ΣΔ босh - bosim quvurida yо‘qolgan napor qiymati , м . ΣΔ сўрh - sо‘rish quvurida yо‘qolgan napor qiymati , м . 9

CHIROQCHI “GALABEK” NASOS STANSIYASINING BOSIMLI QUVURLARIDA GIDRAVLIK ZARBANING YUZAGA KELISH SABABLARI. QUVURLARDA GIDRAVLIK ZARBA HODISASI DEFORMATSIYALANUVCHI QUVURLARDAGI KAM SIQILUVCHI SUYUQLIKNING TEZLIGI YOKI BOSIMI KESKIN O’ZGARGANDA HOSIL BO’LADIGAN TEBRANMA HARAKATDAN IBORATDIR. BU HODISA TEZ SODIR BO’LIB, BOSIMNING KESKIN ORTISHI VA KAMAYISHI BILAN XARAKTERLANADI. BOSIMNING BUNDAY O’ZGARISHI SUYUQLIKNING VA QUVUR DEVORLARINING DEFORMATSIYALANISHI BILAN BOG’LIQDIR. TO’G’RI ZARBA UCHUN N. E. JUKOVSKIY FORMULASI: (1) BU TENGLIKDAN , YOKI BU YERDA ZARBA TO’LQININING TARQALISH TEZLIGI , DAN IBORAT VA OXIRGI TENGLAMA QUYIDAGISHA YOZILADI: (2) BU FORMULA N. E. JUKOVSKIY FORMULASIDIR. UNDAN KO’RINADIKI, GIDRAVLIK ZARBA BOSIMI SUYUQLIKNING ZIСHLIGI, TEZLIGI VA SHU SUYUQLIKDA TO’LQIN TARQALISHI TEZLIGIGA PROPORTSIONAL BO’LIB, ULARNING KO’PAYTMASIGA TENGdx dt d dt p p 0 0 3 0 ) (        dx dt p 0 3     dt dx p 0 3    dt dx    oVp . 3  10

TO‘G’RI VA TESKARI GIDRAVLIK ZARBA HAQIDA TUSHUNCHA Nasos stansiyalarda kuzatiladigan gidravlik zarba to’g’ri va teskari gidravlik zarbalarga bo’linadi : 1. To’g’ri gidravlik zarba bo’lsa, u quyidagi shartni bajarish lozim : bunda T- teskari klapini yopish vaqti (3...4 sek). ga teng. 2. Teskari gidravlik zarba bo’lsa, u quyidagi shartni bajarish lozim bunda T- teskari klapini yopish vaqti (3...4 sek). ga teng. 11

Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida bosim quvuridagi gidravlik zarbani susaytirish usullari Birinchi usul –qulfakning keskin ochilish yoki yopilish vaqti t ni uzaytirib, ga yetkazish yo‘li bilan to ‘ g ‘ ri gidravlik zarbani yo‘qotib, ni kamaytirish. Bu ish, odatda, drosselli rele yordamida bajariladi. Drosserli rele tuzulishi. 1. Korpus . 2. Ulash gardishi . 3. Bosim farqini rostlash moslamasi . 4. Bosim farqini rostlashni o‘chirish moslamasi . 5. 6. Elektr aloqasi uchun ulagichlar . 7. Elektr aloqasi uchun yerlatib ulagich . 8. Kabel siqish uchun moslama . l t 2  3 p  12

Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida bosim quvuridagi gidravlik zarbani susaytirish usullari . Ikkinchi usul -quvurlarga gidravlik zarbani so ‘ ndirgich (kompensator)lar o ‘ rnatish. So ‘ ndirgichning elastik elementi qancha ko ‘ p deformatsiyalansa, yutilgan energiya ham shuncha ko ‘ p bo’ladi. 13

Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida bosim quvuridagi gidravlik zarbani susaytirish usullari 14 . Uchinchi usul - gidravlik zarba paydo bo‘lishi kutiladigan quvurning uzunligini oshirish. Bu holda qarshilik kuchining hisobiga energiya kamayishi va zarba to’lqini davrining ortishi natijasida to‘g’ri zarbani yo‘qotish yo‘li bilan zarba to‘lqinining ta’siri kamaytiriladi .

Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida bosim quvuridagi gidravlik zarbani susaytirish usullari 15 . To‘rtinchi usul - xavoli gidravlik qalpoqlar gidravlik zarba qanday zarba sababdan sodir bo‘lishidan qat’iy nazar vakum hosil bo‘lishining oldini oladi va gidravlik zarbani to‘xtadi. Xavoli qalpoqlar po‘latdan tayyorlanadi va vertikal o‘qli silindr shaklda po‘latdan tayorlanadi. Statik bosim yuqori qismining 2/3 qismi xavo bilan to‘ldiriladi. Xavoli qalpoq nasos stansiyasining teskari klapandan so‘ng bosim quvuri boshlanish nuqtasidan kichik quvurcha yordamida vertikal o‘rnatiladi.Xavoli gidravlik qalpoqning sxemasi 1 - bosim quvuri bilan ulanish qismi. 2 - suv chiqaruvchi ventil . 3 - suv sathini ko’rsatuvchining ventili . 4 - qapqoq korposti . 5 - suv sathini ko’rsat uvchi shisha quvur . 6 - manametr ulash nuqtasi

Chiroqchi “Galabek” nasos stansiyasida olib borilgan ilmiy tadqiqot ishlari bo‘yicha fotosuratlar 16

Xulosalar 18 Nasos stansiyasi bosim quvurlarida hosil bо‘ladigan gidravlik zarba jarayonini о‘rganish va ularning oldini olish ilmiy va amaliy ahamiyat ega. Ilmiy manbalar taxlilidan ma’lumki, nasos stansiyasi bosim quvurlarida gidravlik zarbaning oldini olishda gidravlik zarba sо‘ndirgichlarning samarali va resurstejamkor bо‘lgan konstruksiyalarini qo’llash va ularni hisoblash usullarini ishlab chiqish muhum omillardan biri hisoblanadi. О‘zbekistonda bozor iqtisodiyoti islohotlarini chuqurlashtirish jarayonida qishloq xо‘jalik mahsulotlari yetishtirish, ularning sifatini oshirish, ilg‘or tajribalar va yangi sug‘orish texnikalarni qо‘llash, yer va suv resurslaridan oqilona va unumli foydalanish muhim strategik ahamiyaga ega bо‘lgan yо‘nalish hisoblanadi. Ayniqsa viloyatimizda suv manbaining 80 % qo’shni mamlakatdan shakilanadi. Shuning uchun nasos qurilmalari va stansiyalarini loyihalash, qurish va samarali foydalanish hozirgi kunning eng dolzarb masalalaridan biri bо‘lib kelmoqda.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !!!

O'xshashlar

Nasos stansiyasi binolari

Sug'orish tizimlaridagi nasos stansiya gidrobo'g'ini

Nasos stansiya gidrobo‘g‘ini sxemasi va tarkibini tanlash

Nasos stansiyasi yer osti qismida devorlaridan suv sizilishiga qarshi qo’llaniladigan texnologiyalar va qurilmalar

Qurilish ishlarini tashkillashtirish. Smeta hujjatlarini tayyorlash. Kanal qurilish tashkiloti loyihalari bilan tanishish