Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo'llaniladigan mexanizatsiyalash chora-tadbirlari 2 - Melioratsiya - Slaydlar

Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo'llaniladigan mexanizatsiyalash chora-tadbirlari 2

Yuklangan vaqt:

30.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

415.607421875 KB

Ko'chirib olish

Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo'llaniladigan mexanizatsiyalash chora-tadbirlari Reja: 1. Beton ishlarini turli muhitlarda bajarish 2. Qish faslida beton ishlarini bajarish 3. Qish faslida beton ishlarini bajarishni mexanizatsiyalash

Beton ishlarini turli muhitlarda bajarish Beton va yig’ma temir-beton ishlari o’ziga xos texnologik jarayonlar majmuidan iborat bo’lib, ularni amalga oshirish natijasida ma’lum shakllar va o’lchamlarga ega bo’lgan, mustahkam, tabiiy-iqlim va turli xil ishlab chiqarish omillari ta’sirlariga chidamli inshootlar yoki ularning qismlari vujudga keladi. Betonning suv xo’jaligi qurilish jarayonida qo’llanish tarixi 20 asr boshlariga borib taqaladi va u o’tgan asrning o’rtalaridan boshlab xalq xo’jaligining barcha qurilish jarayonlariga keng ko’lamda kirib bordi. Qurilish sohasida betonning keng doirada qo’llanishi sabablari, uning bir qator ijobiy sifat ko’rsatkichlari bilan bog’liqdir, ya’ni mustahkamligi va uzoq muddat foydalanishga chidamliligi, kerakli darajada atmosfera, iqlim va suv tasiriga chidamliligi, undan turli xil shakldagi konstruksiya va inshootlar vujudga keltirish mumkinligi, tarkibiga metall konstruksiyalari qo’shilganda, uning cho’zilish va egilishga chidamliligining juda yuqori bo’lishi, beton va temir-beton inshootlari qurilish jarayonlarini maksimal darajada mexanizatsiyalash imkoniyati borligi va hokazolar.

Beton ishlarini turli muhitlarda bajarish Gidrotexnika tizimi qurilishi jadal suratda kengayib, rivojlanib borishi o’z navbatida beton va temir-beton konstruksiyalarining takomillashishiga va ko’p miqdorda qo’llanilishiga ehtiyoj tug’dirmoqda. Gidrotexnika qurilishida beton ishlarini bajarishni tashkil qilishning o’ziga xos hususiyatlari bor. Irrigatsiya tizimlaridagi beton inshootlari turli o’lchamlarda, kattaliklarda bo’lishi va tarqoq holda joylashishi bilan harakterlanadi. Inshootlardagi beton hajmi atagi bir necha m3 dan bir necha ming m3 gacha bo’lishi mumkin. Inshootlarning tarqoq joylashishi, o’z navbatida beton ishlarini tashkil qilish jarayonida bir qator qiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. Shu bois, ko’pchilik hollarda ba’zi gidrotexnik inshootlarni holis betonga nisbatan yig’ma temir-beton konstruksiyalaridan tiklash maqsadga muvofiqdir. Beton ishlari majmui tarkibiga beton qorishmasini tayyorlash va uni yotqizish joyiga tashish, qoliplarni va armaturalarni o’rnatish, qorishmani uzatish va joylashtirish, zichlash va yotqizilgan betonni parvarishlash kabi ishlar kiradi.

Beton ishlarini turli muhitlarda bajarish Tashqi muhit o’rtacha havo harorati +5 C dan va sutka davomidagi minimal harorat 00S dan past bo’lgan sharoitlarda beton ishlari maxsus ishlab chiqilgan texnologik qoidalarga rioya qilingan holda olib boriladi. Havo harorati 0 +5 C dan pastga tushsa, yotqizilgan beton mustahkamligi o’sish jarayoni keskin ravishda sekinlashadi. Agar, havo harorati 0 C dan ham pasayib ketsa, beton qorishmasi tarkibidagi suv muzlashi natijasida gidrotatsiya jarayoni batamom to’xtashi kuzatiladi. Beton qorishmasi qotish jarayonida muzlasa, bir qator salbiy oqibatlar yuzaga keladi, ya’ni to’ldiruvchilar yirik donalari atrofida suv yig’ilib muzlashi natijasida keyinchalik bo’shliqlar paydo bo’lib, betonning bir jinsliligi, yaxlitligi buzilib, zichligi keskin pasaydi, shuningdek, beton bilan armatura o’rtasidagi bog’lanish nihoyatda ojizlashadi. Qish faslida beton ishlarini bajarish

Qish faslida beton ishlarini bajarish Yuqorida aytilganlarni inobatga olgan holda, shuni qayd qilish kerakki, beton qorishmasini tayyorlashdan boshlab, belgilangan mustahkamlikdagi beton hosil bo’lishigacha bo’lgan barcha texnologik jarayonlarda harorat 00S dan yuqori bo’lishi jiddiy ravishda talab qilinadi. Qish davrida betonni parvarishlash jarayoni, beton o’zagining loyihaviy (qish davri uchun) yoki «chegaraviy» mustahkamligiga erishguncha davom ettiriladi (1-jadval).

Qish faslida beton ishlarini bajarish

Qish faslida beton ishlarini bajarish Agar konstruktsiyalar ekspluatatsiya jarayonida siqilishga ishlasa va davriy ravishda muzlash erish sharoitida bo’lsa, beton markasi qanday bo’lishidan qat’iy nazar «chegaraviy» mustahkamligi 70% dan kam bo’lmasligi shart. Xuddi shunday sharoitlarda va konstruktsiyalarga alohida ravishda suv o’tkazmaslik va sovuqqa chidamlilik talablari qo’yilsa «chegaraviy» mustahkamligi loyihaviy mustahkamligining 100% ga teng qabul qilinadi. Agar beton «chegaraviy» mustahkamlikka erishgandan keyin muzlasa, u erigandan so’ng gidratatsiya jarayoni tiklanishi va loyihaviy yakuniy mustahkamlikka yetishi mumkin. «Chegaraviy» mustahkamlikka yetmasdan muzlab-erigan betonlarda sezilarli darajada asosiy sifat hossalarini yo’qotadilar.

Qish faslida beton ishlarini bajarish Parvarishlanayotgan beton muzlash-erish davridagi yoshi qancha kichiq bo’lsa, u o’z mustahkamligini yo’qotish darajasi katta bo’ladi. Masalan, muayyan sharoitda 28 sutkada hisobiy mustahkamligiga (100%) erishadigan, portlandtsementdan tayyorlangan beton bir sutkadan so’ng muzlasa, oxir-oqibat o’zining 50% gacha mustahkamligini yo’qotadi. Shuningdek beton «chegaraviy» mustahkamligiga erishmaguncha va agar, u muzlagan bo’lsa zinxor qoliplarni yechish mumkin emas. Qish davrida betonlashtirish jarayonlaridagi usul va amallarni bir necha guruhga bo’lish mumkin: beton mustahkamlikka erishishini tezlashtirish bo’yicha amallar; muzlashga qarshi qo’shimchalar qo’llash; qorishma tayyorlash jarayonida materiallarni isitish (qizdirish); qurilish blokida yotqizilgan betonni isitish.

Qish faslida beton ishlarini bajarishni mexanizatsiyalash Betonlashtirishning maxsus usuli asosan beton ishlari hajmi, davomiyligi, shuningdek, beton qorishmasi yotqiziladigan qurilish bloklari, konstruktsiyalari o’lchamlari va shakllariga bog’liq ravishda tanlanadi. Yirik, qalin qurilish bloklaridagi betonga nisbatan, yupqa konstruktsiyalardagi betonlar tanasi ancha tez soviydi. Umuman olganda bunday hollarda beton sirti moduli ko’rsatkichidan foydalanish maqsadga muvofiqdir va bu ko’rsatkich quyidagicha aniqlanadi: bu yerda: F b . – betonlashtiriladigan qurilish blokining umumiy yuzasi, m2; W b . – betonlashtiriladigan blok hajmi, m3; Agar, M < 3 bo’lsa, betonlashtiriladigan blok qalin, M = 3…5 bo’lsa o’rtacha va M > 5 bo’lsa yupqa konstruktsiyalar deb qabul qilinadi.

Qish faslida beton ishlarini bajarishni mexanizatsiyalash Yuqori sifatli beton olish uchun, uni tayyorlash jarayonidagi qorishmaning maksimal harorati 35…45 C oshmasligi shart. Shu sababli, qorishma tayyorlash jarayonida yirik va mayda to’ldiruvchilar qizdirilishi +60…+90 C dan, suv 90 C gacha va sement markasiga bog’liq ravishda 40…50 C dan yuqori bo’lmasligi lozim. Yirik va mayda to’ldiruvchilar omborlardagi bunkerlarda, shtabellarda ochiq yoki yopiq sharoitlarda, issiq bug’lar yordamida qizdiriladi. Ochiq uslubda materiallar qizdirilganda bunkerlar va shtabellar pastki qismiga maxsus bug` yuboruvchi quvurlar ulanadi va ular orqali bosim ostida bug’ xaydaladi. Bu uslub ancha tez bajarilishi mumkin, ammo kamchilik tomoni shundaki, juda ko’p miqdorda bug` sarflanadi va qo’shimcha ravishda bug` kondensatini chiqarish uchun tadbirlar o’tkazilishi talab qilinadi. Shuningdek, bu uslubda materiallar noto`kis ravishda namlanishi yuzaga keladi va qadoqlash jarayonida ushbu holat inobatga olinishi kerak.

Qish faslida beton ishlarini bajarishni mexanizatsiyalash Ikkinchi uslubda, ya’ni yopiq bug’ o’tkazish tizimi bilan materiallar qizdirilsa, bu jarayon nisbatan uzoq davom etishi mumkin va bunda yuqorida qayd qilingan kamchiliklar kuzatilmaydi. Ammo, bu uslub ham ko’p mehnat sarf talab qiladigan va qimmat tadbirlardan hisoblanadi. Agar, beton qorishmasini tashish masofasi uzoq bo’lsa, bu davr ichida ham beton harorati keskin pasayib ketishi mumkin va uni yotqizish jarayonida yana qo’shimcha ravishda qizdirish zaruriyati tug’uladi. Betonni tashish jarayonida ma’lum darajada uning haroratini ushlash uchun qorishma usti yopilib, sovuq shamol va yog’ingarchiliklardan himoyalanishi ham mumkin. Ba’zi holatlarda, texnika xavfsizligi to’la ta’minlangan sharoitlarda, transport vositasining o’zida, maxsus maydonchalarda beton qorishmasini elektr energiyasi yordamida qizdiriladi. Bunda 1 m3 qorishmani. +10 C qizdirish uchun taxminan 0,9 kVt. soat energiya sarflanadi.

Xulosa Umuman olganda, qish davrida beton ishlarini bajarishda, betonlashtirilgan qurilish bloklarining harorati 00S da tushib ketmasligiga va shu bilan birga uning me’yoridan ortiq qizidirilib yuborilishiga yo’l qo’ymaslik zarur. Bloklardagi beton harorati maxsus texnik harorat o’lchagichlarda (termometrlarda), beton tanasida qilingan va doimo qopqoq bilan berkitilib qo’yiladigan maxsus quduqchalarda o’lchanib turiladi. O’lchashlar va nazorat qilib turish tartibi konkret sharoitga qarab belgilanadi. Qish davrida beton ishlarini bajrishdagi barcha jarayonlar, o’zining murakkabligi, ko’p mehnat sarfi talab qilishi va yuqori narxliligi bilan xarakterlanadi. Shu sababli, qurilish jarayonida ko’zda tutilgan beton ishlarining asosiy qismini ilik iqlim mavsumlarida bajarish rejalashtirilsa maqsadga muvofiq bo’ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. I.Axmedov “Gidromelioratsiya ishlarini tashkil qilish va texnologiyasi” Toshkent 2008 2. G‘.T. Davronov, L.X. Irmuxamedova “Gidromeliorativ ishlarni tashkil etish” Toshkent “Iqtisod-moliya” 2016 3. www.beton101.ru

O'xshashlar

Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo’llaniladigan mexanizatsiyalash chora-tadbirlari

Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo'llaniladigan chora-tadbirlar 2

Qish faslida beton ishlarini bajarishda qo‘llaniladigan chora-tadbirlar

Yer ishlarini qish faslida bajarishni tashkil qilish xususiyatlari 2

Beton qorishmasini tashish ishlarini mexanizatsiyalash va bajarish texnologiyasi 2