logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Manaviyat asoslari
  4. Yangi davr axloqshunosligi. Asosiy ta`limotlari va yo`nalishlari

Yangi davr axloqshunosligi. Asosiy ta`limotlari va yo`nalishlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

140 KB
Ko'chirib olish
YANGI DAVR AXLOQSHUNOSLIGI. ASOSIY TA`LIMOTLARI VA YO`NALISHLARI YANGI DAVR AXLOQSHUNOSLIGI.YANGI DAVR AXLOQSHUNOSLIGI. ASOSIY TA`LIMOTLARI VA YO`NALISHLARIASOSIY TA`LIMOTLARI VA YO`NALISHLARI  Dunyodagi globallashuv jarayonlarida turli xil mafkuraviy ta’sir vositalari deyarli moneliksiz, “ho‘lu quruq” barobar kirib kelayotgan bir davrda yoshlarimizni turli yot ta’sirlardan asrashimiz — xalqimiz kelajagini, yurtimiz ertasini asrash deganidir.    Kishining ichki va tashqi dunyosi, yurish- turishi uning ma’naviyatini anglatar ekan, shu jihatlarning birortasidan bexabar qolish yoshlarning ong-shuurida ma’naviy bo‘shliq yuzaga kelishiga yo‘l ochadi.       Prezidentimiz “Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch” asarida yozgani kabi: “Muxtasar qilib aytganda, yoshlarimizning ma’naviy olamida bo‘shliq vujudga kelmasligi uchun ularning qalbi va ongida sog‘lom hayot tarzi, milliy va umummilliy qadriyatlarga hurmat-ehtirom tuyg‘usini bolalik paytidan boshlab shakllantirishimiz zarur”.       Bugungi kunda g‘arazli maqsadlarni ko‘zlagan yot kuchlar tomonidan turli vositalar orqali qilinayotgan mafkuraviy xurujlar aynan shu ma’naviy bo‘shliqqa qaratilayotgani hech kimga sir bo‘lmay qoldi.          Biz uchun hayot-mamot masalasi sanaluvchi bola tarbiyasi uchun, avvalo, oilada ma’naviy ustunlar poydevori mustahkam bo‘lmog‘i lozim. Bu o‘z o‘rnida katta yoshdagilarning ham ma’rifatli, jamiyat va farzandlar oldidagi mas’uliyatini anglaydigan shaxslar bo‘lishini taqozo etadi. Bir narsa ayon, ota-ona ma’naviyatli bo‘lgan oiladagi yoshlarning dunyoqarashi toza, tarbiyasi ham mustahkam bo‘ladi. Muhimi, o‘z xatti-harakatlarini ongli ravishda boshqara biladi.           Sir emaski, odamlar fikratini mahv etish, zamonaviylik niqobi ostida o‘z g‘oyalarini singdirish uchun yoshlarimiz ongiga ming bir ma’naviy darchalardan suqilib kirishga urinayotgan kuchlar ko‘p. Bu urinishlar, madaniyat va san’at shaklida bo‘ladimi,  yangicha urf-odatlar yoki kompyuter texnologiyalari xizmati vositasidami, ular o‘smir- yoshlarning endi shakllanayotgan qarashlarini o‘z oqimiga burib yuborish payida bo‘ladi.  Ayrim yoshlarimizning yurish-turishi, o‘zini tutishi, muomalasi, turli “yangicha” urflarga stixiyali ravishda berilishi, eng achinarlisi, bunday urflarning yoshlar o‘rtasida ommaviylashuvi ularning ma’naviyatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. Bir qarashda mayda-chuyda bo‘lib ko‘ringan bu holatlar, kattalarning “hali yosh- da, o‘ynab-kulaversin” degan qabilida loqayd qarashlari yoshlarning milliy mentalitetimizdan yiroqlashuviga, ularning ong-shuurida ota-ona, el- yurt, Vatan tushunchalarining xira tortishiga olib keladi.  Insoniyat tarixi mobaynida qadimda ilgari surilgan g`oyalar keyinchalik mohiyatan yangilangan, o`zgargan holda yana maydonga chiqishini kuzatish mumkin. Bu hodisa axloqshunoslik sohasiga ham tegishli. XX asrda yuzaga kelgan va amaliyotda muvaffaqiyatga erishgan yovuzlikka qarshi zo`ravonlik ko`rsatmasdan kurashish – g`ayri zo`ravonlik axloqshunosligi ana shunday «yangilangan eski» g`oyalardan.  Ma`lumki, yovuzlikni yo`qotish, to`g`rirog`i, kamaytirish, zaiflashtirish barcha davrlarda ham asosiy axloqiy muammo bo`lib kelgan. Qadimgi dunyodagi va o`rta asrlardagi Sharq mutafakkirlari yovuzlikni kuchsizlashtirishning yo`li – unga qarshi yovuzlik bilan javob bermaslik, deb bilganlar. Bunday yondoshuvni qadimgi hindlar va hitoylarda (yo`ga, jayncxilik, buddhacxilik, daoscxilik), nasroniylikdagi Iso alayhissalom da`vatlarida, musulmonlikdagi tasavvuf namoyondalarida ko`rish mumkin.  Lekin bu davrlarda yovuzlikka yovuzlik bilan javob bermaslikni faqat sabr-toqat Xudoga tashlab qo`yish orqali amalga oshirish mumkin deb bilganlar. Agar hazrati Iso o`z ummatlariga «o`ng yuzingga ursa, chap yuzingni tut,» degan bo`lsalar, buyuk mutasavvif va shoir, yassaviya tariqatining asoschisi Hoja Ahmad Yassaviy o`z hikmatlaridan birida shunday deb yozadilar:

O'xshashlar

Shaxs ma`naviy kamolotida axloqiy qadriyatlar uyg`unligi
Diniy tashkilotlarning zamonaviy dunyoviy meyorlarga moslahivuning tasiri
«Milliy istiqlol g’oyasi» tarixiy ildizlari shakllanish bosqichlari
Estetikaning asosiy kategoriyalari
Vahhobiylikning asosiy g’oyalari