Temur Tuzuklarida ma’naviy qadryatlar mohiyati - Manaviyat asoslari - Slaydlar

Temur Tuzuklarida ma’naviy qadryatlar mohiyati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

934.9580078125 KB

Ko'chirib olish

• O`zbekiston Respublikasi Xalq Ta`limi Vazirligi Qo`qon Davlat Pedagogika instituti Tarix fakulteti Tarix o’qitish metodikasi yo`nalishi 2-”S” guruh talabasi BOYQO`ZIYEV DONYOR ning Ma’naviyat asoslari fanidan • TAQDIMOT ISHI O’qituvchi: Davlatov J. Qo’qon 2016

Temur Tuzuklarida ma’naviy qadryatlar mohiyati 01 03 03

REJA: 1. “ Temur tuzuklari” asari mustaqillik yillarida chop etilishi 2. Milliy davlatchiligimiz tarixining mumtoz namunasi 3. “ Temur tuzuklari” asarida insonni ulug‘laydigan ezgu ishlar haqida bildirgan fikrlari

“ TEMUR TUZUKLARI” ASARI MUSTAQILLIK YILLARIDA CHOP ETILISHI  Ma’lumki, ulug‘ ajdodimiz Amir Temurning “Temur tuzuklari” asari mustaqillik yillarida milliy madaniy merosimizning noyob namunasi sifatida qayta tiklanib, bir necha bor nashr qilindi.  Sohibqironning 675 yillik tavallud to‘yi arafasida Yurtboshimiz taklifiga ko‘ra, bu kitob mukammal holda, yuksak sifat bilan yangitdan chop etildi.

Xalqaro Amir Temur jamg‘armasi va O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti tomonidan nashrga tayyorlangan kitob O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning so‘zboshisi bilan ochiladi.

Bugungi kunning o‘tkir va dolzarb muammolari bizdan zamonaviy taraqqiyotning asosiy tamoyillarini har tomonlama chuqur tahlil etish bilan birga, insoniyatning yaqin-olis tarixidagi boy tajribasini ham teran idrok etishni, shu asosda amaliy xulosalar chiqarishni taqozo etmoqda, ya’ni tarix tajribasi odamzod uchun tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Hech bir mubolag‘asiz aytish mumkinki, o‘zbek xalqining ko‘p asrlik tarixi ham ana shunday buyuk tajribalar manbaidir. Bu tarixning eng yorqin va shonli sahifalarini tashkil etadigan ulug‘ ajdodlarimiz haqida so‘z borganda, buyuk davlat arbobi va sarkarda, sohibqiron Amir Temur bobomizning o‘lmas nomini birinchilar qatori tilga olishimiz tabiiy, albatta. Mana, qariyb yetti asrdirki, bu ulug‘ zotning shonu shuhrati, hayoti va faoliyatiga bo‘lgan qiziqish jahonning turli mamlakatlarida tobora ortib bormokda.

Shuni ta’kidlash joizki, ulug‘ ajdodimizning o‘zi yashagan zamonga, shu davrda Osiyo va Yevropa qit’alarida ro‘y bergan, juda katta tarixiy ahamiyatga molik o‘zgarishlarga olib kelgan voqea-hodisalarga hal qiluvchi ta’siri, uning bu jarayonlardagi roli nainki tarixchi va siyosatchilar, harbiy ilm mutaxassislari, balki badiiy ijod ahlining ham diqqat-e’tiborini hali- hamon o‘ziga jalb etib kelmoqda.

Shuni ta’kidlash joizki, ulug‘ ajdodimizning o‘zi yashagan zamonga, shu davrda Osiyo va Yevropa qit’alarida ro‘y bergan, juda katta tarixiy ahamiyatga molik o‘zgarishlarga olib kelgan voqea-hodisalarga hal qiluvchi ta’siri , uning bu jarayonlardagi roli nainki tarixchi va siyosatchilar, harbiy ilm mutaxassislari, balki badiiy ijod ahlining ham diqqat-e’tiborini hali- hamon o‘ziga jalb etib kelmoqda.

Ming afsuski, mustamlakachilik yillarida, ya’ni milliy qadriyatlarimiz, aziz-avliyolarimiz va allomalarimizning boy merosi, tabarruk nomlarini xalqimiz xotirasi va yuragidan butunlay o‘chirishga qaratilgan siyosat hukm surgan davrlarda Amir Temurning hayoti va faoliyatini o‘rganish u yoqda tursin, hatto uning nomini tilga olish ham mutlaqo taqiqlab qo‘yilgan edi. Bu mavzuda yaratilgan ba’zi bir ilmiy-badiiy asarlarda Amir Temur siymosi tarixiy haqiqatga zid ravishda biryoqlama, asosan qora bo‘yoqlarda aks ettirilar edi. Taassuflar bo‘lsinki, sobiq tuzum davrida yaratilgan tarixiy va badiiy adabiyotlarda hamda ularning ta’sirida chop etilayotgan bugungi ayrim kitoblarda ham mana shunday g‘arazli yondashuv alomatlarini hanuz uchratish mumkin.

Ollohga shukrki, istiqlolga erishganimizdan keyin bu masalada ham tarixiy adolat qaror topdi. Muqaddas yurtimiz zaminida yashab o‘tgan ko‘plab ulug‘ siymolar qatori Amir Temur bobomizning nomi, sha’nu shavkati va merosi ham qayta tiklanib, bu buyuk zot haqidagi asl haqiqat xolis va haqqoniy yoritilmoqda, tadqiqotlar olib borilmoqda, kitoblar yozilmoqda. Zero, Amir Temur shaxsini idrok etish – tarixni idrok etish demakdir. Amir Temurni anglash – o‘zligimizni anglash demakdir. Amir Temurni ulug‘lash –tarix qa’riga chuqur ildiz otgan tomirlarimizga, madaniyatimizga, qudratimizga asoslanib, buyuk kelajagimizni, ishonchimizni mustahkamlash demakdir.

“ Temur tuzuklari” asarida insonni ulug‘laydigan ezgu ishlar haqida bildirgan fikrlar Asarda hech qachon eskirmaydigan hayot hikmatlarining qanchalik to‘g‘ri ekaniga ko‘p bor ishonch hosil qilish mumkin.. Masalan, «Tajribamda ko‘rilgankim, azmi qat’iy, tadbirkor, hushyor, mard va shijoatli bir kishi mingta tadbirsiz, loqayd kishidan yaxshiroqdir», degan fikrlar bugungi kunda ham naqadar dolzarb ekani barchamizga ayon.

Yoki u zotning: «Saltanat ishlarining to‘qqiz ulushini mashvarat, tadbir va kengash, qolgan bir ulushini esa qilich bilan bajo keltirish zarur», degan ko‘rsatmalarida hozirgi notinch zamon uchun, XXI asr siyosatdonlari uchun ham har jihatdan ibratli fikrlar borligini ta’kidlash joiz. Amir Temur bobomizning bunday chuqur ma’noli so‘zlari, ayniqsa, «Bilagi zo‘r birni, bilimi zo‘r mingni yiqar», degan hikmati insonni doimo aql-idrok, ilmu ma’rifat asosida yashashga da’vat etishi bilan e’tiborlidir

Ulug‘ ajdodimiz, garchi buyuk bunyodkor va jahongir bo‘lsa- da, kuch-qudrat zo‘rlik va zo‘ravonlikda emas, aksincha, adolatda, hamjihatlik va hamkorlikda ekanini nihoyatda chuqur anglagan. Uning davlatni oqilona boshqarish, o‘ta mushkul va imkonsiz vaziyatda ham to‘g‘ri yo‘l, tadbir topa olish qobiliyati, noyob aql-zakovati har qanday odamni hayratga soladi.

Temurdek buyuk va betakror siymoni har tomonlama tushunish, u barpo etgan qudratli saltanatning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy- mafkuraviy asoslarini, Sohibqironning davlat boshqaruvi borasidagi ulkan salohiyati, mahorati, bilim va tajribalarini o‘rganishda, umuman aytganda, hayot sirlarini anglab yetishda «Temur tuzuklari» bebaho qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi.

Ayniqsa, bugungi murakkab va tahlikali davrda bu kitobni qayta-qayta mutolaa qilish, uning mag‘zini chaqish birinchi galda rahbar, yetakchi bo‘lishdek mas’uliyatli vazifani o‘z zimmasiga olgan odamlar uchun, qolaversa, har qaysi ziyoli inson uchun bag‘oyat foydali ekani haqida ortiqcha gapirib o‘tirishga hojat yo‘q, deb o‘ylayman. Ishonchim komilki, yoshlarimiz bu kitobni mehr qo‘yib, tushunib, chuqur anglab o‘qisa, ularning qalbida milliy g‘urur tuyg‘usi yuksaladi, o‘zining qanday buyuk zotlarning avlodi ekanini yanada chuqurroq his etib, hayotning har qanday sinov va qiyinchiliklarini yengishga qodir insonlar bo‘lib voyaga yetadi.

Shu ma’noda, «Temur tuzuklari» kitobining mamlakatimizda ona tilimizda yangitdan yuksak sifat bilan chop etilishi, hech shubhasiz, madaniy hayotimizdagi o‘ziga xos muhim voqeadir. Qadimiy va boy, shavkatli tariximiz, betakror merosimiz, azaliy qadriyatlarimiz bilan qiziqadigan barcha kitobxonlarni ana shu quvonchli voqea bilan chin dildan qutlab, bu noyob asar ularning hayotida doimiy ma’naviy hamroh bo‘lib qolishini tilayman.

O'xshashlar

Ma’naviy ruxiy tayyorgarlikning mohiyati, shakllari, usullari va vositalari

Tarbiyachining ma’naviy saviyasi

Moddiy va ma’naviy meros

Moddiy va ma’naviy hayot

O’quvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalash