Исломдаги окимлар, шиа, хорижий - Manaviyat asoslari - Slaydlar

Исломдаги окимлар, шиа, хорижий

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2121.5 KB

Ko'chirib olish

1Асосий й ўналишлар Сунни йлик (90 % мусулм о н ла р – сунни йлар ). VII асрда пайдо бўлган . Ши алик (араб. Тарафдор) VII асрда пайдо бўлган . www.arxiv.uz

2Шиалик тарқалган мамлакатлар www.arxiv.uz

3Сунни йлик Сунни йлар : - Тўрт халифани тан оладилар ; - Ҳадис тўпламларини тан оладилар ; - 4 мазхаб дан бирига амал қиладилар. www.arxiv.uz

4Мазхаб лар • Ханифий лик – VIII аср . асосчиси Абу Ханифа • Ш о фиий лик – IX аср боши . Асосчиси Абу Абд у лл оҳ аш-Ш о фи й • М о ликий лик – IX аср боши . Асосчиси М о лик ибн Анас • Ханбалий лик – IX аср . Асосчиси А ҳ мад ибн Ҳ анбал www.arxiv.uz

5• ХОРИЖИЙЛАР • Али билан Муовия ўртасидаги тузилган битим бир гуруҳ Али тарафдорларининг кескин қарш и лигига дуч келди. Битим пайтида Куфа яқинида турган 12 минг кишидан иборат кўшиннинг бир қисми Алидан норози бўлиб, “ ҳукм чиқариш фақат Аллоҳнинг кўлидадир ” , деган шиор билан қўшинни тарк этиб, Куфа яқинидаги Ҳарура қишлоғига кетдилар. Илгари Алига тарафдор бўлган бу фирқанинг Куфадаги “ хypyж ” (чиқиш) во қ еаси уларнинг “ хавориж ” (қарши чиқувчи) номини олишларига сабаб бўлди. Бу воқеа Ҳарура қишлоғида юз берганлиги боис уларни “ ҳарурийлар ” деб ҳам атаганлар. Бундан ташқари, улар ўзларини “ Шурот ” (жонларини Аллоҳ йўлида тиккан кишилар) деб ҳам номлаганлар. Яна уларнинг “ Муҳаккима ” ( “ ҳукм Аллоҳнинг қўлида ” дегувчилар) номлари ҳам бор. www.arxiv.uz

6• Хорийжлар таълимотлари: • “ Гуноҳ и кабира” (“катта гуноҳ”) қилган кишини кофир деб эътиқод қилдилар . Шунга кўра , Усмонни Абу Бакр ва Умар йўлидан юрмагани учун кофир деди лар . Али, Муовия, Абу Мусо, Ибн Ослар “Сиффин” куни ўзаро сулҳ да қатнашганлари учун улар наздида кофир дир лар ; • Золим подшоҳга қарши чиқишни вожиб деб билди лар . Шиаликдаги “ тақия ”, яъни ўз эътиқодини яширин сақлаш мумкинлиги ҳақидаги ақидани рад этди лар . Ўзлари заиф бўлса лар ҳам, золим подшоҳ қудратли бўлса ҳам унга қарши чиқиш вожиб бўлаверади деб ҳисобла рдилар; • Қурайш қабиласида н бўлмаса ҳам, араб бўлмаса ҳам мусулмонлар томонидан сайланган ҳар қандай одам халифа бўла олади. Халифалик шиалар айтганидек , маълум жамоат ичида чекланмаган ; • Қуръони каримни “махлуқ”, яъни “яратилган”, азалий эмас деб эътиқод қиладилар; • Н а моз, рўза, закот ва бошқа амалларни имоннинг бир бўлаги ва киши то барча амалларни бажармагунча дили билан тасдиқлаб, тили билан айтиши кифоя эмас деди лар . • VII аср иккинчи ярмида хаворижлар орасида йигирмага яқин турли гуруҳлар пайдо бўлди. Улар ичида энг йириклари – ибодийлар, азр ақ и й лар, ҳамда суфрийлар дир . www.arxiv.uz

7Ши алик • Ши алар 4 - халифа Али ибн Аб у Т о либ ва унинг авлодларини Пайғамбар Муҳаммаднинг ўринбосарлари бўлишлари мумкин деб, уларни имомлар дейдилар . Шиа сўзининг тўлиқ шакли « аш-ши‘а » («тарафдорлар, гуруҳ, партия»), аниқроғи « Ши‘ат Али » («Али тарафдорлари партияси») бўлиб, бу ном халифа Али (656 - 661) ва унинг авлодларига эргашганларга нисбатан берилган. • Ши аликда руҳонийларнинг кўп поғоналик бошқарув тизими бўлиб, бу суннийликда йўқ. • Ши алар Қу р ъон ва ўзларининг тўпламлари – ахб о р лар таянадилар. www.arxiv.uz

8• Шиаликда имомат масаласи асосий диний рукнлардан ҳисобланади. Имомат жамият манфаатларидан эмас, балки дин рукнларидан келиб чиқади, деб эътиқод қилинади. Уларнинг таълимотига кўра, раҳбар жамоа томонидан сайланмай, балки у мерос сифатида ўтади. Мазкур таълимотга биноан, Муҳаммад пайғамбар Алини халифа этиб тайинлаган, ундан кейин эса халифалик унинг авлодларида қонуний мерос сифатида васият йўли билан узатилади. Имомлик (халифалик) пайғамбарлик каби илоҳий мансаб ҳисобланиб, Аллоҳ бандалари орасидан пайғамбарларини танлаб, уларни гуноҳлардан сақлагани ва уларга илми ладун (Аллоҳ ҳузуридан берилган илм) бергани каби халифаларни ҳам шундай танлайди дейилади. Абу Бакр, Умар ва Усмонлар эса бу ҳуқуқни Алидан зўрлик билан тортиб олишган. Алининг халифалиги Пайғамбар вафотининг биринчи кунидан бошланган, деб ҳисоблайдилар. www.arxiv.uz

9Исноъашарийа имомлари қуйидагилар: • Али ибн Аби Толиб (ал-Муртазо); • ал-Ҳасан ибн Али (ал-Мужтабо); • ал-Ҳусайн ибн Али (аш-Шаҳид); • Али Зайн ал-обидин ибн ал-Ҳусайн (ас-Сажжод); • Муҳаммад ибн Али (ал-Боқир); • Жаъфар ибн Муҳаммад (ас-Содиқ); • Мусо ал-Козим ибн Жаъфар ас-Содиқ (ал-Козим); • Али ибн Мусо (ар-Ризо); • Муҳаммад ал-Жавод ибн Али (ат-Тақий); • Али ал-Ҳоди ибн Муҳаммад ал-Жавод (ан-Нақий); • ал-Ҳасан ал-Аскарий ибн Али ал-Ҳоди (аз-Закий); • Муҳаммад ал-Маҳдий ибн ал-Ҳасан ал-Аскарий (ал- Ҳужжат ал-Қо’им ал-Мунтазир). www.arxiv.uz

10Ши аликдаги оқимлар • Им о ми йлар - Э р о н даги аксар мусулмонлар , шунингдек Ир оқ , П о кист о н, Аф ғ анист о н да ҳам бор • Исм ои ли йлар - Ҳиндистон , П о кист о н, Сауд ия Ара бистони , шарқий Африк ада яшайдилар • Алави йлар – асосан С у ри я ва Тур кияда мавжуд • З а йди йлар – шимолий Яманда • Друз лар –Ливан, С у ри я , И с р о ил да www.arxiv.uz

11ЖАМИЯТДАГИ ТАРТИБ ҚОИДАЛАРГА НОРОЗИЛИК БИЛДИРИШ ДИНИЙ МАСАЛАГА МУТААССИБОНА ЁНДАШУВ АЙНИ ВАҚТДАГИ СИЁСИЙ ТУЗУМЛАРНИ ҚОРАЛАШ ЎЗИНИ БОШҚАЛАРДАН КЎРА ДИНИЙРОҚ БИЛИШ ЎЗИЧА ГУНОҲКОР ДЕБ БИЛГАН КИШИЛАРНИ ЖАЗОЛАШГА ШОШИЛИШЎЗГАЛАРНИ ДИНГА АМАЛ ҚИЛМАСЛИКДА АЙБЛАШ МУАЙЯН ДИНИЙ ҒОЯ АСОСИДАГИ КЕСКИН ЧОРА-ТАДБИР www.arxiv.uz

12ИСЛОМ НИҚОБИДАГИ ЭКСТРЕМИЗМНИНГ ЭВОЛЮЦИЯСИ « ХОРИЖИЙЛАР » « АЗРАҚИЙЛАР » « ҚАРМАТИЙЛАР » «« ҲАШШОШИЙЛАРҲАШШОШИЙЛАР »» «« САЛАФИЙЛАРСАЛАФИЙЛАР »» «« ЗАМОНАВИЙ ЗАМОНАВИЙ КЎРИНИШДАГИ КЎРИНИШДАГИ ОҚИМЛАРОҚИМЛАР »»www.arxiv.uz

13« ҲИЗБУТ - ТАҲРИР АЛ - ИСЛОМИЙ » ЗАМОНАВИЙ АДАШГАН ОҚИМЛАР « АКРОМИЙЛАР »« МУСУЛМОН БИРОДАРЛАР »« САЛАФИЙЛИК » « ИСЛОМ ЖИҲОДИ УЮШМАСИ »« НУРЧИЛАР » « АЛ - ҚОИДА » « АҲМАДИЙЛАР » « ТАБЛИҒЧИЛАР » « ТУРКИСТОН ИСЛОМ ҲАРАКАТИ » www.arxiv.uz

O'xshashlar

Ислом дини ва тарихи

Исломдаги йўналишлар, мазҳаблар, оқимлар фанининг мазмун ва моҳияти (dars ishlanma)

“ИШИД”нинг Марказий Осиё минтақасига таъсири

Din

Глобаллашув шароитида мафкуравий хуружлар ҳамда маънавий таҳдидларнинг олдини олишда давлат ва жамоат ташкилотларининг ўрни ва роли