Dunyo dinlarining geografik tarqalishi - Manaviyat asoslari - Slaydlar

Dunyo dinlarining geografik tarqalishi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2738.5 KB

Ko'chirib olish

Dunyo dinlarining geografik tarqalishi www.arxiv.uz

R E J A : 1. Dinlarni kelib chiqishi va ularni mohiyati. 2. Jahon dinlari va ularni masablari. 3. Dunyo aholisining milliy tarkibi. www.arxiv.uz

• Sayyoramiz aholisi juda ko’p turli - tuman dinlarga e'tiqod qiladilar. Xozirgi payitda afrikaning tropik o’rmonlarida, Aazonka xavzasida yashovchi baozi xalqlarda alloqachon tugalib ketgan ibtidoiy din formalari 3 xamon saqlanib qolgan. SHuningdek, baozi xalqar e'tiqod qiladigan mahalliy va milliy ahamiyatga ega bo’lgan dinlar ham mavjud. www.arxiv.uz

D inlarni kelib chiqishi va tarqalishini o’rganish muxim vazifalardan biri h isoblanadi. Ayniqsa X XI asrga kelib siyosiy munosabatlar diniy tus olmoqda. www.arxiv.uz

• Er shari aholisining ko’pchilik qismi asosan quyidagi dinlarga e'tiqod qiladi: xristian, Islom, budda. Odatda bu dinlar “dunyo yoinlari” deb ataladi. Jahon dinlaridan eng keng tarqalgani xristian dini bo’lib, unga asosan Yevropa, Amerika va Avstraliyada yashovchi taxminan 1 mlrd kishi e'tiqod qiladi. E'tiqod qiluvchilar soniga ko’ra Islom dini ikkinchi o’rinda turadi. Asosan Afrika va Osiyoda joylashgan deyarli 30 ga yaqin mamlakatda Islom davlat dini deb eolon qilingan. Markaziy va sharqiy Osiyoda tarqalgan budda dini davlat dini deb eolon qilingan. U jahon dinlari orasida uchinchi o’rinda turadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Xristianlik eramizning 1-asrining ikkinchi yarmida Rim imperiyasining sharqida paydo bo’lgan. U o’rta asrlarda Yevropadagi xalqlarning asosiy diniga aylandi. Xristianlikning dunyoning boshqa qismlariga kirib borishi, ko’proq buyuk geografik kashfiyotlar davriga tshьri keladi. • Frantsiya, Italiya, Ispaniya, Portugaliya, Irlandiya, Avstriya va Germaniyaning janubiy rayonlari katolik cherkovi taosirida. Dinchi polyaklar, chexlar, slovaklar, slovenlar, vengerlar ham katolikka e'tiqod qiladilar. www.arxiv.uz

Xristian dinining tarqalishi www.arxiv.uz

• Dunyoda ikkinchi o’rinda eng yosh Islom dini turadi. Bu din 7-asrning boshlarida Arabiston Yarim orolida vujudga kelgan Islom dinini odatda musulmon dini deb yuritiladi. Geografik nuqtai nazardan Islom diniga e'tiqod qiluvchilar nisbatan kompakt joylashgan. Islom dini shimoliy-ьarbiy va sharqiy Afrikada, arab mamlakatlarida, kichik Osiyoda, Eron, A f g ’oniston, Pokiston, Bangladesh mamlakatlarida hukmron. Kipr aholisining bir qismi ham musulmonlardir. www.arxiv.uz

Islom dinining tarqalishi www.arxiv.uz

• Dinning ham salbiy tasiri bor. Turli xalqlar va millatlarni bir-biriga qarama-qarshi qilib qo’yishi, diniy xurofotlar va diniy qarama-qarshilik natijasida hatto qonuniyatlar to’kishlar, urishlar kelib chiqishi mumkin. Masalan, Falastin va I sroil munosabatlarida, Af g’ oniston va CHechenistondagi voqealarda ko’rish mumkin. • MDH hududida ham xristian dini keng tarqalgan. Xristianlikni pravoslav mazhabi keng tarqalgan. Ruslar, ukrainlar, beloruslar, chuvashlar, moldavanlar, gruzinlar, osetinlar kbilar xristian diniga e'tiqod qiladi. Katolik mazhabiga ьarbiy ukrainlar, beloruslarning bir qismi, litvalikar, latishlar e’tiqod qiladi. www.arxiv.uz

MDH hududida ikkinchi katta din - Islom dini O’rta Osiyo xalqlari Qozo g’ iston xalqi Sharqiy Kavkaz xalqlari Tatarlar Bashqirlar J anubiy Sibirning turkiy tillarida gaplashuvchi xalqlari www.arxiv.uz

Islom dinining mazhablari www.arxiv.uz

• Protestant mazxabidagi xalqlar yashaydigan mamlakatlarda odatda nikoh yoshi hammdan kech va ajralish esa unchalik murakkab emas. Baozi bir katolik mazhabiga mansub mamlakatlarda erkaklarga 14 yoshda, ayollarga 12 yoshda nikohga kirish qonun bilan ruxsat etilgan. Katolik uchun nikohni buzish ham 20-30 yil oldingiga nisbatan hozir ancha oson. Ilgari amalda bu man etilgan edi. Musulmon mamlakatlarida nikohga kirish yoshi juda kichik. Bu mamlakatlarda din erta va majburiy nikohni ko’p bolalikni ko’p xotinlikni qo’llaydi va ko’p hollarda demografik siyosatga salbiy munosabatda bo’ladi. Induizm ham erta va majburiy nikohni hamda ko’kat o’ ь itlar bolalikni qo’llaydi. Lekin musulmonchilikdan farq qilib ajralishni va ikkinchi nikohni man etadi. Ilgari Hindistondagi 14 yoshgacha bo’lgan qizlar va o’spirinlarning yarmi oila qurgan bo’lardi. www.arxiv.uz

• Diniy qarama-qarshiliklar ko’pincha irqiy va milliy ziddiyatlar bilan bo g’ lanib, uzoq davom etadigan “qaynoq nuqtalarni” vujudga keltiradi. Dunyodagi eng keng tarqalgan dinlar www.arxiv.uz

• Islom dini Indoneziyada ham asosiy din hisoblanadi. Bu dinga shuningdek, Fillipin davlatining janubiy qismida yashovchi xalqlar ь arbiy Hitoydagi uy ь ur va dunganlar ham e’tiqod qilishadi. Yevropada Istambul va uning atrofidagi usmoniy turklar, albanlar va bosniyaliklar, bolgarlarning bir qismi, lo’lilarning ko’pchiligi musulmon hisoblanadi. • Dunyo inlari orasida e’tiqod qiluvchilar soni bo’yicha ham, geografik tarqalish areali jihatdan ham eng kichigi buda dinidir. Ammo tarixiy nuqtai nazardan eng qadimgi “dunyo dini”dir. Hozir bu dinga Hindiston axolisining bir qismi va tibetliklarning birikmalar qismi dunyo qiladi. www.arxiv.uz

• Dunyo inlari orasida e’tiqod qiluvchilar soni bo’yicha ham, geografik tarqalish areali jihatdan ham eng kichigi buda dinidir. Ammo tarixiy nuqtai nazardan eng qadimgi “dunyo dini”dir. Hozir bu dinga Hindiston axolisining bir qismi va tibetliklarning birikmalar qismi dunyo qiladi. • Milliy dinlarga Hindistondagi induizm, Hitoydagi konfutsianlik, Yaponiyadagi sintoizm va boshqalar kiradi. Qadimiy dinlardan bo’lgan iuadizm ham keng tarqlagan. Bu dinning ko’p qoidalari xristian dinida qabul qilingan. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Konfutsiychilik falsafiy g’oya sifatida maydonga kelgan. Uning asoschisi Konfutsiy (Kun TSzi) mil. av. 551 yilda tug’ilib, mil. av. 479 yilda vafot etgan. • Konfutsiy otasidan erta ajrab, onasi qo’lida tarbiyalanadi. Onasi ham ko’p o’tmay dunyodan o’tadi. Konfutsiy ilm tahsilini olgach, 19 yoshida uylanadi. Birinchi marta u omborchi vazifasiga ishga tayinlanadi. U bir necha yillar davomida turli podshohlar qo’l ostida ishlagandan keyin yoshlarga ta’lim berishga kirishadi. Yangi ustozning ong haqidagi fikrlari, chuqur ma’noli so’zlari mamlakat bo’ylab keng tarqaladi. SHundan so’ng Konfutsiy huzuriga mamlakatning turli mintaqalaridan ilmga chanqoq yoshlar oqib kela boshlaydilar. U ilm istab keluvchilarga hech qachon rad javobini bermas edi. Konfutsiyning 3000 ga yaqin shogirdlari orasida 72 eng ko’zga ko’ringan izdoshlari orasida mamlakatning obro’li xonadonlaridan bo’lgan kishilar bilan bir qatorda kambag’al, oddiy kishilar ham bo’lgan. Konfutsiy maktabi qadimgi Xitoyda asta-sekin katta ta’sir doirasiga ega bo’lib bordi. Uning ko’plab shogirdlari qadimgi Xitoy podshohliklarida e’tiborli mansablarni egalladilar. Konfutsiy yoshlar tarbiyachisi va ustozi sifatida keng shuxrat qozonib, ilk Xitoy ma’rifatparvari nomiga sazovor bo’lgan bo’lsa, u tomonidan taklif qilingan islohotlarning amalga oshirilishida buning aksi bo’ldi. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Dunyo bo’yicha ro’y bergan yirik terrorchilik hurujlari (Beslan, Nyu York, IShID)

Milliy dinlar. Konfutsiylik , Daosizm, Iudaizm – yaxudiylik dinilari

An'anaviy hind dinlari

Din haqida tushuncha

Zardushtiylikning vujudga kelishi