logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Manaviyat asoslari
  4. Din va ma'naviyat

Din va ma'naviyat

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1734 KB
Ko'chirib olish
DIN VA MA’NAVIYATDIN VA MA’NAVIYAT Reja:Reja: 1. Din so’zi va dunyo dinlari.1. Din so’zi va dunyo dinlari. 2. Islomning mohiyati.2. Islomning mohiyati. 3. Qur’oni-Karim ibrat kitobi.3. Qur’oni-Karim ibrat kitobi. 4. Hadislar-xalq mulki.4. Hadislar-xalq mulki. 5.Tasavvuf ta’limoti.5.Tasavvuf ta’limoti. 6.Vijdon erkinligi.6.Vijdon erkinligi. 7. Ijtimoiy xavfli mazhablar.7. Ijtimoiy xavfli mazhablar. 8. Vahobiylikning mohiyati.8. Vahobiylikning mohiyati. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  Insoniyat ma'naviy madaniyati yaxlitInsoniyat ma'naviy madaniyati yaxlit bir butunlikdan bir butunlikdan iborat.Din, falsafa, adabiyot, san'at va h.k.-bularning iborat.Din, falsafa, adabiyot, san'at va h.k.-bularning hammasini shu muazzam daraxtning shoxlarihammasini shu muazzam daraxtning shoxlari  ga qiyos qilsa bo'ladi.«Din» ko'p qirrali ga qiyos qilsa bo'ladi.«Din» ko'p qirrali vamurakkabtushunchadir. Din so'zi arabcha bo'lib, vamurakkabtushunchadir. Din so'zi arabcha bo'lib, ilohiy qudratga ishonch,ishonmoq ma'nosini bildiradi.ilohiy qudratga ishonch,ishonmoq ma'nosini bildiradi.  Dunyoda dini, e'tiqodi bo'lmagan xalq yo'qdir. Dunyoda dini, e'tiqodi bo'lmagan xalq yo'qdir. Inson-larning ehtiyoji hosilasi sifatida maydonga Inson-larning ehtiyoji hosilasi sifatida maydonga kelgan dinning jamiyatda falsafiy-nazariy jihatdan kelgan dinning jamiyatda falsafiy-nazariy jihatdan bajaradigan vazifasi ni-hoyatda muhim. U insonlarni bajaradigan vazifasi ni-hoyatda muhim. U insonlarni yashashdan maqsadi nima ekanligini, qanday yashash yashashdan maqsadi nima ekanligini, qanday yashash lozimligini, inson hayotining mazmuni nima ekanligini, lozimligini, inson hayotining mazmuni nima ekanligini, insof, adolatni, tinchlikni, dorul-fano masalasida insof, adolatni, tinchlikni, dorul-fano masalasida nimalarga itoat qilish lozimligini, dorul-baqoga qanday nimalarga itoat qilish lozimligini, dorul-baqoga qanday tayyorgarlik ko'rish kerakligini, eng muhi-mi, insonlar tayyorgarlik ko'rish kerakligini, eng muhi-mi, insonlar halol va pok mehnati bilan kun ko'rishi, ilm-ma'rifatga halol va pok mehnati bilan kun ko'rishi, ilm-ma'rifatga ega, birodar bo'lishi lozimligini targ'ib qiladi.ega, birodar bo'lishi lozimligini targ'ib qiladi. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  Eng qadimiy va jahon xalqlari orasida Eng qadimiy va jahon xalqlari orasida yakkaxudolikka asoslangan birinchi yakkaxudolikka asoslangan birinchi kitobiy din zardushtiylik bokitobiy din zardushtiylik bo '' liblib , , unga unga ulugulug ' ' vatandoshimizvatandoshimiz , , miloddan avvalgi miloddan avvalgi ming yillikning boshlarida yashab ming yillikning boshlarida yashab oo '' tgantgan , , hozirgi Markaziy Osiyo huduhozirgi Markaziy Osiyo hudu -- dida faoliyat kodida faoliyat ko '' rsatgan ilohiyotchirsatgan ilohiyotchi , , faylasuffaylasuf , , shoir va tabiatshunos boshoir va tabiatshunos bo '' lgan lgan Zardusht Spitama asos solganZardusht Spitama asos solgan .. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ Dunyoda keng tarqalgan Dunyoda keng tarqalgan dinlar quyidagilardir:dinlar quyidagilardir:  1. Xristian dini 1. Xristian dini — (lisus Xristos — Iso Masih — (lisus Xristos — Iso Masih nomi-dan) — I asrning 2-yarmida Rim imperiyasining nomi-dan) — I asrning 2-yarmida Rim imperiyasining sharqiy qismida yashovchi yahudiylar orasida paydo sharqiy qismida yashovchi yahudiylar orasida paydo bo'lgan va dunyoga tarqalgan. Yevropa, Lotin bo'lgan va dunyoga tarqalgan. Yevropa, Lotin Amerikasi mamlakat-larida, Avstraliyada, Afrika Amerikasi mamlakat-larida, Avstraliyada, Afrika davlatlari, Yaqin Sharq va Uzoq Sharq hududlarida davlatlari, Yaqin Sharq va Uzoq Sharq hududlarida keng yoyilgan. Hozirgi paytda 1 mlrd. 500 million keng yoyilgan. Hozirgi paytda 1 mlrd. 500 million kishi bu dinga sig'inadi. Xristianlar-ning haj qiladigan kishi bu dinga sig'inadi. Xristianlar-ning haj qiladigan joyi Quddusi Sharifda. Rivoyatlarda Iso Payg'ambar joyi Quddusi Sharifda. Rivoyatlarda Iso Payg'ambar xristianlikni shu joydan tarqatgan deyiladi.xristianlikni shu joydan tarqatgan deyiladi.  2. Yahudiylik 2. Yahudiylik (ludaizm) — asosan, yahudiylar (ludaizm) — asosan, yahudiylar o'rtasida tarqalgan din. Miloddan awalgi I ming yillik o'rtasida tarqalgan din. Miloddan awalgi I ming yillik boshlarida Falastin (Quddus)da vujudga kelgan. boshlarida Falastin (Quddus)da vujudga kelgan. Arabiston yarim orolida ko'chib yurgan yahudiy Arabiston yarim orolida ko'chib yurgan yahudiy qabilalari miloddan av valgi XIII asrda Falastinni bosib qabilalari miloddan av valgi XIII asrda Falastinni bosib olib, yahudiy davlatini tuzgan. 1948-yilda u yerda olib, yahudiy davlatini tuzgan. 1948-yilda u yerda Isroil davlati tashkil topdi.Isroil davlati tashkil topdi. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  3. Buddizm 3. Buddizm (miloddan awalgi VI—V (miloddan awalgi VI—V asrlarda) Hindis-tonning shimolida vujudga asrlarda) Hindis-tonning shimolida vujudga kelgan. Keyinchalik Janubi-Sharqiy va Markaziy kelgan. Keyinchalik Janubi-Sharqiy va Markaziy Osiyo hamda Uzoq Sharq mamlakat-larida keng Osiyo hamda Uzoq Sharq mamlakat-larida keng tarqalgan. Budda diniga hind, xitoy, tarqalgan. Budda diniga hind, xitoy, koreys,yapon, vetnam, mo'g'ul, buryat. koreys,yapon, vetnam, mo'g'ul, buryat. Ularning sig'inadigan joyi: LLx Nepalga yaqin). Ularning sig'inadigan joyi: LLx Nepalga yaqin). Buddistlar LLx, ladilar va u yerda dalay-lama Buddistlar LLx, ladilar va u yerda dalay-lama budda dini peshvosi) bilan uchbudda dini peshvosi) bilan uch  4. 4. Islom dini. Islom dini. Islom — dunyo biri bo'lib, Islom — dunyo biri bo'lib, 1,3 mlrd. ga yaqin qilishadi. Osiyo qit'asidagi 1,3 mlrd. ga yaqin qilishadi. Osiyo qit'asidagi Arab ya, Suriya, Iroq, Eron. Tu Afg'oniston, Arab ya, Suriya, Iroq, Eron. Tu Afg'oniston, Pokiston; Afrika qi Tunis, Eiviya, Misr Arab Pokiston; Afrika qi Tunis, Eiviya, Misr Arab Resput lakatlar xalqlari, Efiopiya. G'ai ning bir Resput lakatlar xalqlari, Efiopiya. G'ai ning bir qismi, Malayziya. Ir Hindiston, Xitoy hamda qismi, Malayziya. Ir Hindiston, Xitoy hamda Filipi qismi, Yevropa qit'asidagi Bolq xalqlarning Filipi qismi, Yevropa qit'asidagi Bolq xalqlarning bir bo'lagi islomga laming haj qiladigan joyi — bir bo'lagi islomga laming haj qiladigan joyi — Mal eng muqaddas hisoblangan Ka'b tulloh») Mal eng muqaddas hisoblangan Ka'b tulloh») deb nom olgan ibodat:deb nom olgan ibodat: WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  Islom dini Arabiston yarim orolida VII asr Islom dini Arabiston yarim orolida VII asr Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalom (570-Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalom (570- 632) Makkada Quraysh qabilasiga mansubbo’lgan. 632) Makkada Quraysh qabilasiga mansubbo’lgan. Hoshimiylar xonadonida tug'ilganlar. Ular (609-Hoshimiylar xonadonida tug'ilganlar. Ular (609- 610)-yillarda Makkada yakka xudoga e'tiqod qilish 610)-yillarda Makkada yakka xudoga e'tiqod qilish to’g’risida targ’ibot boshlaganlar.Biroq to’g’risida targ’ibot boshlaganlar.Biroq zodagonlarning qarshiligiga uchrab 622-yilda o'z zodagonlarning qarshiligiga uchrab 622-yilda o'z tarafdorlari bilan Madina (Yasrib) ga ko’chganlar tarafdorlari bilan Madina (Yasrib) ga ko’chganlar (hijrat qilganlar). Musulmonlarning hijriy yilihisobi (hijrat qilganlar). Musulmonlarning hijriy yilihisobi o’sha yildan boshlanadi. 630-yilga kelib Makka o’sha yildan boshlanadi. 630-yilga kelib Makka ham musulmonlar qo'liga o'tib, u yerda ham musulmonlar qo'liga o'tib, u yerda musulmon davlati shakllanadi. Makka birinchi musulmon davlati shakllanadi. Makka birinchi marta Ptolomey asarida (II asr) Makoraba nomi marta Ptolomey asarida (II asr) Makoraba nomi bilan tilga olingan. Islom dinigacha ma’jusiy bilan tilga olingan. Islom dinigacha ma’jusiy qabilalarning diniy markazi bo'lgan.Shu o’rinda qabilalarning diniy markazi bo'lgan.Shu o’rinda Madina haqida qisqacha ma'lumot berib o'tish Madina haqida qisqacha ma'lumot berib o'tish joiz.joiz. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  Muhammad alayhissalom vafotlaridan keyin bu Muhammad alayhissalom vafotlaridan keyin bu dav-latni ularning o'rinb'osarlari, ya'ni noib-xalifalar dav-latni ularning o'rinb'osarlari, ya'ni noib-xalifalar boshqaradilar. Shu munosabat bilan ham boshqaradilar. Shu munosabat bilan ham musulmonlar davlati tarixda «Arab xalifaligi» deb musulmonlar davlati tarixda «Arab xalifaligi» deb nom olgan. Dastlab arab xalifaligi katta hududni nom olgan. Dastlab arab xalifaligi katta hududni egallagan edi. O'rta Osiyo yerlari — Movarounnahr egallagan edi. O'rta Osiyo yerlari — Movarounnahr VIII asr boshlaridan VIII asr o'rtalarigacha arablar VIII asr boshlaridan VIII asr o'rtalarigacha arablar tomonidan fath etilib, ular bilan birga islom dini tomonidan fath etilib, ular bilan birga islom dini kirib keldi. Islom dini Turonga Arab xalifaligining kirib keldi. Islom dini Turonga Arab xalifaligining amiri Qutayba ibn Muslim va askarlari to monidan amiri Qutayba ibn Muslim va askarlari to monidan 705—715-yillarda yoyilgan.705—715-yillarda yoyilgan.  Arab fotihlari bosib olingan yerlarda xalqni Arab fotihlari bosib olingan yerlarda xalqni islom diniga kirita boshladilar. Arablar islom dinini islom diniga kirita boshladilar. Arablar islom dinini tarqatishda turli usullardan foydalandilar. tarqatishda turli usullardan foydalandilar. Jumladan, islom dinini qabul qilganlar soliqlardan Jumladan, islom dinini qabul qilganlar soliqlardan ozod etilgan. Ana shu davrdan bosh-lab O'rta Osiyo ozod etilgan. Ana shu davrdan bosh-lab O'rta Osiyo mintaqasida islom madaniyati va ma'rifati o'ziga mintaqasida islom madaniyati va ma'rifati o'ziga xos ravishda shakllandi hamda taraqqiyot bosqi-xos ravishda shakllandi hamda taraqqiyot bosqi- chini bosib o'tdi.chini bosib o'tdi. WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ  Prezident Islom Karimov MDHxorijiy Prezident Islom Karimov MDHxorijiy muxbirlar xalqaro uyushmasi a'zolari muxbirlar xalqaro uyushmasi a'zolari bilan suhbatida shunday degan edi: bilan suhbatida shunday degan edi: «Islom dini mutaassib din emasligiga «Islom dini mutaassib din emasligiga iymonim komil.Qur’onni yaxshi bilgan iymonim komil.Qur’onni yaxshi bilgan kishi bu ilohiy kitobda insonparvarlik, kishi bu ilohiy kitobda insonparvarlik, tinchlik, osoyishtalik va boshqa dinlarga tinchlik, osoyishtalik va boshqa dinlarga murosa bilan qarash targ'ib qilinishini murosa bilan qarash targ'ib qilinishini juda yaxshi biladi... islom dini insonni juda yaxshi biladi... islom dini insonni gunohlardan forig' qilishiga ishonaman... gunohlardan forig' qilishiga ishonaman... shu sababli odamlarda dinga e'tiqod shu sababli odamlarda dinga e'tiqod tug'ilishini aslo qoralab bo’lmaydi.Bizda tug'ilishini aslo qoralab bo’lmaydi.Bizda masjidlar tiklanmoqda. Qur'on ilk marta masjidlar tiklanmoqda. Qur'on ilk marta o’zbek tilga tarjima qilindi. Bu bizning o’zbek tilga tarjima qilindi. Bu bizning tariximizda katta voqeadir».tariximizda katta voqeadir». WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ Adabiyotlar Adabiyotlar  www.google.uzwww.google.uz  www.ziyonet.uzwww.ziyonet.uz  www.ref.uzwww.ref.uz  www.arxiv.uzwww.arxiv.uz WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ WWW.ARXIV.UZWWW.ARXIV.UZ

O'xshashlar

Davlat va din
Din
Din so’zining ma’nosi va din haqidagi qarashlar
Din va ma’naviyat 2
Maktablarda Ma'naviyat va ma'rifat ishlarini rejalashtirish