Umumiy tipdagi davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini tashkil qilish va o‘quv faoliyatini yo‘lga qo‘yish

Yuklangan vaqt:

12.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

698.44140625 KB

Ko'chirib olish

Umumiy tipdagi davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini tashkil qilish va o‘quv faoliyatini yo‘lga qo‘yish

Reja: 1.Maktabgacha ta'lim muassasalarining asosiy tiplari 2.Ta’lim jarayonini tashkil etishda pedagoglarning o‘rni 3.Tashkliy-pedagogik jarayonlarga rahbarlik .

Davlat va nodavlatshaklida, shu jumladan DXSh shartlarida tashkil etilgan maktabgacha ta’lim tashkiloti quyidagi turlarda boʻlishi mumkin:  umumiy turdagi guruhlar – ularda umumiy rivojlanish yoʻnalishidagi guruhlarda davlat ta’lim dasturlari amalga oshiriladi;  koʻp tarmoqli iхtisoslashtirilgan guruhlar – rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari boʻlgan bolalar uchun;  inklyuziv guruhlar, ularda sogʻlom muhitga uygʻunlashtirish orqali bolalarning ta’limga boʻlgan alohida ehtiyotlari va shaхsiy imkoniyatlarini hisobga olgan holda teng darajadagi ta’lim va tarbiya ta’minlanadi;  qoʻshma turdagi guruhlar – bitta tashkilotda rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy nuqsonlari boʻlgan va bunday nuqsoni boʻlmagan bolalarni alohida guruhlarda, shuningdek inklyuziv guruhlarda qoʻshma turda ta’lim olib boriladi.

Guruhlar yoshga doir toifalar boʻyicha ilk rivojlanish kichik (3 yoshdan 4 yoshgacha), oʻrta (4 yoshdan 5 yoshgacha), katta (5 yoshdan 6 yoshgacha) guruhlarga va maktabga tayyorlov guruhiga (6 yoshdan 7 yoshgacha) boʻlinadi. Guruhlarni toʻldirish va bolalarni bir guruhdan boshqasiga oʻtkazish har yili oʻquv yili boshlanguniga qadar amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim vazirligi bilan kelishuvga koʻra guruhlarni ularni toʻldirishning eng koʻp miqdori oshirilgan holda tashkil etishga yoʻl qoʻyiladi. Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarida guruhlarni toʻldirish tartibi maktabgacha ta’lim tashkilotlarini saqlashga, ularning tuzilishiga va ulardagi ish rejimini tashkil etishga doir sanitariya-gigiyena talablari hisobga olingan holda ularning muassisi tomonidan belgilanadi.

Bolalar bogʻchalarida oʻquv yili 2 sentyabrdan 31 maygacha davom etadi, 1 iyundan 31 avgustgacha esa yozgi sogʻlomlashtirish davri hisoblanadi. Maktabgacha ta’lim muassasalarining ish rejimi quyidagicha belgilanishi mumkin: ularda bolalar qisqa vaqt boʻladigan (bir kunda 3–4 soat), toʻliq kun (bir kunda 9, 10, 5 va 12 soat) va kechayu kunduz boʻladigan rejimlar. Boʻlish vaqtiga qarab bolalarning uхlashi, uygʻoq payti va ovqatlanish rejimi tashkil etiladi. Qonunda ta’lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari: bolalar, ularning qonuniy vakillari va pedagog хodimlarning huquq va majburiyatlari qayd etilgan. Maktabgacha yoshdagi bolalarni ijtimoiy himoyalash kafolatlanadi, ularni ovqatlantirishni tashkillashtirish va sogʻligʻini muhofaza qilish tartibi belgilandi. Pedagoglarning haftalik ish yuklamasi va mehnatiga haq toʻlash tartibi belgilandi. Davlat bolalar bogʻchalarining boshqaruv organlari: pedagoglar kengashi, kuzatuv kengashi va rahbarlarning vakolatlari tartibga solindi. Xususiy tashkilotni boshqarish tartibi uning ta’sis hujjatlarida koʻrsatiladi.

Maktabgacha ta’lim tashkilotlarda uzluksiz ta’lim tizimining birinchi bosqichi, maktabgacha ta’lim Davlat jamoat tizimining asosiy bo‘g‘ini, jamiyatning eng muhim ijtimoiy bo‘limidir. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni tarbiyalash va rivojlantirishda, ularni maktabga tayyorlashda yetakchi rol o‘ynaydi. Maktabgacha ta'lim muassasalarining asosiy tiplari quyidagilardan iborat: a)yaslilar; b)yasli-bog’chalar; v) bog’chalar; g)maktab-bog’chalar . Maktabgacha ta'lim tashkilotlar kimga bo’ysunishidan qat’iy nazar xalq deputatlari mahalliy kengashi ro’yxatidan o’tkaziladi. Maktabgacha talim muassasasi ro’yxatdan o’tkazilgach, unga tartib raqami beriladi va u yuridik shaxs huquqiga ega bo’ladi

Maktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyachisi bolalarni tarbiyalash va o’qitish bo’yicha qo’llanmalarni hamda metodikani erkin tanlash huquqiga ega. Maxsus ahamiyatga molik maktabgacha ta'lim tashkilotlarini tashkil qilish va rivojlantirishda nuqsoni bo’lgan bolalar uchun yangi tipdagi, yo’nalishdagi maktabgacha ta'lim muassasalarini tuzish respublika xalq la'limini boshqarish va sog’liqni saqlash organlari tomonidan belgilanadi. Maxsus ahamiyatga molik maktabgacha ta'lim muassasalarida ish xususiyati, ularga qabul qilish qoidalari, bolalarga ta'lim berish va ularni tarbiyalashni tashkil qilish tartibi O’zbekiston Respublikasi oliy ta'limi,fan va innovasiyalar vazirligi hamda o’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan tegishli yo’riqnomalar bilan aniqlanadi.

Jamoadagi o’zaro to’g’ri munosabatlar, har bir xodimning mehnat va ishlab chiqarish intizomiga rioya qilishini nazorat qiladi. Rahbarlik mavqeyi mudirani o’z g’oyaviy, ma'naviy-ma'rifiy, siyosiy-huquqiy saviyasini va mutaxassislik mahoratini doimo ongli ravishda oshirishga, pedagogik bilimlarni, bolalarga ta'lim-tarbiya berish nazariyasi va amaliyotini puxta egallashiga, hozirgi bosqichda maktabgacha ta'lim oldida turgan vazifalami bilishga, o’z bilimlaridan faoliyatida foydalanishga majbur etadi. U dastur, metodik, instruktiv me'yoriy hujjatlarni puxta bilishi va amalqilishi kerak. U pedagogik jarayonning mohiyatini chuqur bilishi, kamchiliklami darhol bartaraf qilish choralarini ko’rishi lozim.

Mudira bolalar bog’chasining butun faoliyatiga, bolalar bog’chasini obodonlashtirish, ko’kalam-zorlashtirish ishlariga rahbarlik qiladi. Smeta bo’yicha xarajatlarni to’g’ri taqsimlash, muassasani oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlash tartibini to’g’ri tashkil etish, bog’chani rejadagi bolalar bilan to’ldirish, ta'lim-tarbiya dasturining bajarilishi uchunjavobgar, yozgi sog’lomlashtirish ishlari, pedagogik va xizmat ko’rsatuvchi xodimlarning bilimi, ishga nisbatan munosabati, ularning mala- kasini oshirish ishlari bo’yicha bosh rahbardir. Mudira bolalar hayotini saqlash, muhofaza qilish uchun bolalar muassasasida to’g’ri kun tartibi, shart-sharoit yaratadi. Sanitariya va gigiyena qoidalarining bajarilishini nazorat qiladi, yong’inga qarshi tadbirlaro’tkazadi. Qishga vitaminga boy oziq-ovqat mahsulotlarini g’amlaydi.

Tashkliy-pedagogik jarayonlarga quyidagilar kiradi: bayram ertaliklarinio’tkazish va rahbarlik; ochiq tadbirlarni tashkil etish va rahbarlik qilish, ochiq tadbirlar va pedagogik jarayonlarni jamoa bo’lib kuzatish va tahlil qilish. Masalan, ochiq mashg’ulot, sayrlarni kuzatish; xalq ta&apos;limi bo’limlari tomonidan berilgan topshiriq asosida tajtiyachi va bolalarni ko’rik-tanlovlarga qatnashtirish, yil tarbiya-chisi, san&apos;at bayrami, sport bayramlarinio’tkazish.

Mudiraning talim-tarbiyaviy jarayonlarga rahbarligi quyidagilarda namoyon bo’ladi: a) har bir guruhda ta&apos;lim- tarbiyaviy reja asosidagi ishlarni kuzatish va tahlil qilish, tarbiyachining ish hujjatlarinio’rganish va tahlil qilish: guruhning ta&apos;limtarbiyaviy ish rejasi, tashxis daftari, bular o’tkazilgan ishlarning hisobotidir. b) guruhning jihozlanishini nazorat qilish, bunda guruhlarga qarab burchaklar soni takomillashib boradi

Mudiraning jamoatchilik va mahalla qo’mitasi bilan ish usullari quyidagi tarzda amalga oshiriladi: 1. Ota-onalar va jamoatchilik uchun anjumanlaro’tkazish. 2. Ota-onalar universitetlari tashkil qilish. Unda oila markazidan vakil, yetuk olimlar, xalq ta'limi bo’limi xodimlari va barcha ota-onalar ishtirok etadilar. Ota-onalar universitetining asosiy maqsadi oila va bolalar tarbiyasi masalalarinio’rganish va kamchiliklarni, muammolarni hal etishdan iborat. Mudira maktab bilan aloqao’r-natib 1 yilga mo’ljallangan rcja asosida ish ko’radi. Bunda bog’-chaning asosiy vazifalari, maktab tomonidan amalga oshirila-digan tadbiriy choralar, bolani maktab ta'limiga tayyorlash, lotin alifbosinio’rgatish ishlari amalga oshiriladi. Bunda mudira va maktab direktorining vazifalari belgilanadi

Mudira maktabgacha ta'lim tashkilotlari huquqi doirasida buyruq chiqaradi, ko’rsatma beradi. Bu buyruq va ko’rsatmalar maktabgacha ta'lim muassasasining barcha xodimlari uchun majburiydir. Tarbiyachi-metodist, katta meditsina hamshirasi, xo’jalik mudiriningo’z huquqlari doirasida bergan ko’rsatmalari barcha xodimlar uchun majburiydir. Maktabgacha ta'lim tashkilotning shaxsiy tarkibi quyida-gilardan iborat: ma'muriy guruh (mudira, tarbiyachi-metodist, xo’jalik mudiri, katta meditsina hamshirasi), pedagogika, meditsina xizmati ko’rsatish tarmoqlari xodimlari. Maktabgacha ta'lim muas-sasasi ma'muriyati har bir tarkibiy birlikka tegishli moddiy re-surslarni biriktiradi. Mehnat jamoasi vakolatini amalga oshirishning asosiy shakli umumiy yig’ilishidir. Maktabgacha ta'lim tashkilot umumiy yig’ilishi:

 maktabgacha ta'lim muassasalari to’g’risida Nizom asosidao’zining har bir Ustavini (Ustav deyiladi) ko’rib chiqadi va qabul qiladi;  maktabgacha ta'lim tashkilotlar kengashini tuzish zaruriyatini aniqlaydi, kengash tarkibini va uning raisini saylaydi;  yillik va istiqbol rejalarini muhokama qiladi ya tasdiqlaydi, uning bajarilishi haqida ma'muriyat hisobotini eshitadi, pe-dagogik va xizmat ko’rsatish mehnatining samaradorligini oshirish yoilarini belgilaydi;  jamoa shartnomasini muhokama qiladi va kasaba uyushmasi qo’mitasiga taqdim etadi. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari kadrlarining lavozimi huquqlari va majburiyatlari, ularning boshqaruv vakolatlari va vazifalari o’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari, tegishli me'yoriy huj-jatlar, ta’lim muassasasi Nizomi bilan belgilanadi.

Kadrlarni tanlash chog’ida maktabgacha ta’lim muassasasi rahbari O’zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil maydagidagi 391- sonli qaroriga, maktabgacha ta'lim muassasasi Ustaviga amal qiladi. Bunda da'vogarlarning shaxsiy sifatlari va tanlagan sohaga moyilliklari inobatga olinadi. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari ma'muriyati jamoat tashkilotlari bilan hamkorlikdao’z- o’zini boshqaruv asosida bolalarni tarbiyalashda yuksak natijalarga erishishga qodir boigan turg’un mehnat jamoasini shakllantiradi; kadrlarni pedagogik va xizmat ko’rsatish mehnati samaradorligini oshirish ruhida tarbiyalaydi,o’z jamoasi, tanlagan kasbi uchun faxrlanish hissini shakllantiradi. Maktabgacha ta’lim muassasa-sida kadrlar zaxirasi shakllantirilib, ular bilan ish olib boriladi. Ta’limn tarbiyaviy ishlar samaradorligini oshirish maqsadida, umumiy yig’ilish qarori bilan, maktabgacha ta’lim muassasasida yangi pedagogik texnologiyalarni amalda qo’llash ishlari amalga oshiriladi

$Foydalanilgan adabiyotlar 1.Takomillashtirilgan ilk qadam davlat o ‘quv dasturi.2022-yil.4.02. 2.F.Qodirova, Sh.Toshpo‘latova, M.A’zamova. « Maktabgacha pedagogika » T.“Ma’naviyat 2019 22.6 ya 73 M 23 U-6855/1 3.Yo`ldoshev J. «Ta`lim yangilanish yo`lida» T.: O`qituvchi. 2000 U-5641 U-654 4.N.Qayumova Maktabgacha pedagogika - Toshkent : Nizomiy nomidagi TDPU, 201339.6 ya73 M23 U- 6939\3 5. Maktabgacha ta’lim vazirligi Ilk qadam” Davlat o’quv dasturi Toshkent 2022 y 1 K-23848 6..Т.N.Toshtemirona “Maktabgacha ta’lim-tarbiyani tashkil etish” Kamolot nashriyoti. Buxoro 2022-yil. UO‘K: 372.8 BBK: 74.2.1 7..I.V.Grosheva va boshqalar “Oʼyin orqali taʼlim olish”. Metodik qoʼllanma. «POLIGRO» nashriyoti$

O'xshashlar

Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini paydo bo’lish tarixi

Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida metodik ishlarni tashkil etish va rahbarlik qilish

Maktabgacha ta’lim tashkilotida qisqa muddatli guruhlarni tashkil qilish

Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida rasm mashg’ulotini tashkil qilish usullari

Maktabgacha ta’lim muassasasida mehnatni tashkil etish shakllari