Diniy ekstrеmizm ma`naviyatga tahdid - Madaniyatshunoslik - Slaydlar

Diniy ekstrеmizm ma`naviyatga tahdid

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

895 KB

Ko'chirib olish

DINIY EKSTRDINIY EKSTR ЕЕ MIZM MIZM MA`NAVIYATGA TAHDID MA`NAVIYATGA TAHDID

Diniy ekstremizmDiniy ekstremizm - - – muayyan diniy – muayyan diniy konfessiya va tashkilotlardagi ashaddiy konfessiya va tashkilotlardagi ashaddiy mutaassib, fanatik unsurlarning faoliyati mutaassib, fanatik unsurlarning faoliyati mafkurasi. Fanatizm o’z aqidasining shak-mafkurasi. Fanatizm o’z aqidasining shak- shubhasiz to’g’riligiga ishonib, boshqa firqa shubhasiz to’g’riligiga ishonib, boshqa firqa va mazhablarni butunlay rad etgan holda va mazhablarni butunlay rad etgan holda ularni tan olmaslik, balki ularni diniy asoslarni ularni tan olmaslik, balki ularni diniy asoslarni buzishda ayblab, ularga qarshi urush buzishda ayblab, ularga qarshi urush ochishga chaqiradigan omillardandir. Diniy ochishga chaqiradigan omillardandir. Diniy fanatizm diniy ekstremizm va terrorizmga fanatizm diniy ekstremizm va terrorizmga zamin tayyorlaydi.zamin tayyorlaydi.

Fundamentalizm Fundamentalizm – ma’lum din vujudga kelgan ilk davriga – ma’lum din vujudga kelgan ilk davriga qaytish va bu yo’l bilan zamonaning barcha muammolarini qaytish va bu yo’l bilan zamonaning barcha muammolarini hal qilish mumkin degan fikrni ilgari suruvchilarning hal qilish mumkin degan fikrni ilgari suruvchilarning yo’nalishi. Diniy fundamentalizm – aqidaning yo’nalishi. Diniy fundamentalizm – aqidaning o’zgarmasligini himoya qiladigan, o’zgarmasligini himoya qiladigan, vahyvahy va va mo’’jizalarningmo’’jizalarning muqaddas kitoblardagi bayonining harfiy talqini tarafdori, muqaddas kitoblardagi bayonining harfiy talqini tarafdori, ularning har qanday majoziy talqiniga murosasiz, so’zma-ularning har qanday majoziy talqiniga murosasiz, so’zma- so’z talqinga asoslangan e’tiqodni aqlga tayangan mantiqiy so’z talqinga asoslangan e’tiqodni aqlga tayangan mantiqiy dalillardan ustun qo’yadigan, muayyan diniy e’tiqod dalillardan ustun qo’yadigan, muayyan diniy e’tiqod shakllanishining boshlang’ich davrida belgilangan barcha shakllanishining boshlang’ich davrida belgilangan barcha yo’l-yo’riqlarni qat’iy va og’ishmay bajarilishini talab yo’l-yo’riqlarni qat’iy va og’ishmay bajarilishini talab qiladigan diniy oqimlarni ifodalashda qo’llaniladigan qiladigan diniy oqimlarni ifodalashda qo’llaniladigan istilohdir.istilohdir.

FundamentalizmFundamentalizm iborasi ilk bor I iborasi ilk bor I Jahon urushi arafasida vujudga Jahon urushi arafasida vujudga kelgan protestantizmdagi kelgan protestantizmdagi ortodoksal oqimlarni ifodalash ortodoksal oqimlarni ifodalash uchun ishlatilgan. Bu oqim 1910 uchun ishlatilgan. Bu oqim 1910 yildan keyin shu nom bilan atala yildan keyin shu nom bilan atala boshlagan. Fundamentalistlar boshlagan. Fundamentalistlar xristianlikning an’anaviy xristianlikning an’anaviy aqidalariga, ayniqsa, Bibliyaning aqidalariga, ayniqsa, Bibliyaning mutlaq mukammalligiga mutlaq mukammalligiga ishonishni mustahkamlashni, uni ishonishni mustahkamlashni, uni so’zma-so’z sharhlashga qat’iy so’zma-so’z sharhlashga qat’iy rioya qilishni talab qildilar. Bu rioya qilishni talab qildilar. Bu oqim keyinchalik Amerikada oqim keyinchalik Amerikada keng tarqalib, 1919 yili keng tarqalib, 1919 yili FiladelFiladel ьь fiyada Jahon xristian fiyada Jahon xristian fundamentalistlari fundamentalistlari assotsiatsiyasiga asos solindi.assotsiatsiyasiga asos solindi.

Asrimizning 70-yillaridanAsrimizning 70-yillaridan boshlab esa bu so’z boshlab esa bu so’z islomga nisbatan islomga nisbatan qo’llanila boshlandi. qo’llanila boshlandi. Islom fundamentalizmi Islom fundamentalizmi zamonaviy islomdagi uch zamonaviy islomdagi uch yo’nalishdan biridir yo’nalishdan biridir (qolgan ikkitasi – (qolgan ikkitasi – traditsionalizm va traditsionalizm va modernizm). Islom modernizm). Islom fundamentalizmining fundamentalizmining asosiy g’oyasi – «sof asosiy g’oyasi – «sof islom» printsiplariga islom» printsiplariga qaytish, maqsadi «islomiy qaytish, maqsadi «islomiy taraqqiyot» yo’lini joriy taraqqiyot» yo’lini joriy etishdir.etishdir.

XX asrning 80-90-XX asrning 80-90- yillarida butun dunyoda yillarida butun dunyoda diniy omilning faollashuvi diniy omilning faollashuvi sobiq sovetlardan keyingi sobiq sovetlardan keyingi makonda ham o’z aksini makonda ham o’z aksini topdi. Bu davr jamiyat topdi. Bu davr jamiyat taraqqiyotida, bir jihatdan, taraqqiyotida, bir jihatdan, diniy e’tiqodning ijtimoiy-diniy e’tiqodning ijtimoiy- madaniy hayotdagi tabiiy madaniy hayotdagi tabiiy mavqei tiklanayotgan, mavqei tiklanayotgan, ikkinchi tomondan, ikkinchi tomondan, mazkur asosda ayrim mazkur asosda ayrim mafkuraviy ziddiyatlar mafkuraviy ziddiyatlar tug’ilishi vaqti bo’ldi.tug’ilishi vaqti bo’ldi.

Asosiy qonunimizdaAsosiy qonunimizda yana shu narsa qat’iy qilib yana shu narsa qat’iy qilib belgilab qo’yilganki, belgilab qo’yilganki, konstitutsiyaviy tuzumni zo’rlik konstitutsiyaviy tuzumni zo’rlik bilan o’zgartirishni maqsad bilan o’zgartirishni maqsad qilib qo’yuvchi, qilib qo’yuvchi, Respublikaning suvereniteti, Respublikaning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga, yaxlitligi va xavfsizligiga, fuqarolarning konstitutsiyaviy fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi huquq va erkinliklariga qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni milliy, irqiy va diniy adovatni targ’ib qiluvchi, xalqning targ’ib qiluvchi, xalqning sog’lig’i va ma’naviyatiga sog’lig’i va ma’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek, tajovuz qiluvchi, shuningdek, harbiylashtirilgan harbiylashtirilgan birlashmalarning, milliy va birlashmalarning, milliy va diniy ruhdagi siyosiy diniy ruhdagi siyosiy partiyalarning hamda jamoat partiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va birlashmalarining tuzilishi va faoliyati taqiqlanadi (57-faoliyati taqiqlanadi (57- modda). modda).

O’zbekistonga nisbatan islom O’zbekistonga nisbatan islom fundamentalizmining tahdidi aqidaparastlikni fundamentalizmining tahdidi aqidaparastlikni yoyish, bu yo’l bilan musulmonlarni islohotchi yoyish, bu yo’l bilan musulmonlarni islohotchi davlatga ishonchini yo’qotishga urinishda o’zini davlatga ishonchini yo’qotishga urinishda o’zini namoyon etmoqda. Bunday guruhlar namoyon etmoqda. Bunday guruhlar mustahkamlanib borayotgan umummilliy birdamlik mustahkamlanib borayotgan umummilliy birdamlik va hamjihatlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikka va hamjihatlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikka rahna solishga harakat qilmoqdalar. Demokratiya rahna solishga harakat qilmoqdalar. Demokratiya va dunyoviy davlat tushunchalarini, e’tiqod va dunyoviy davlat tushunchalarini, e’tiqod erkinligiga asoslangan ko’p konfessiyali dunyoviy erkinligiga asoslangan ko’p konfessiyali dunyoviy jamiyatni obro’sizlantirishga yo’naltirilgan sa’y-jamiyatni obro’sizlantirishga yo’naltirilgan sa’y- harakatlarni amalga oshirmoqdalar.harakatlarni amalga oshirmoqdalar.

Prezidentimiz Prezidentimiz ta’kidlaganidek, ta’kidlaganidek, «eng avvalo, «eng avvalo, jamiyat, guruh, jamiyat, guruh, alohida shaxs alohida shaxs ma’naviy hayotining ma’naviy hayotining muayyan sohasi muayyan sohasi bo’lgan din bo’lgan din umuminsoniy axloq umuminsoniy axloq me’yorlarini o’ziga me’yorlarini o’ziga singdirib olgan, singdirib olgan, ularni jonlantirgan, ularni jonlantirgan, hamma uchun hamma uchun majburiy xulq-atvor majburiy xulq-atvor qoidalariga qoidalariga aylantirgan. aylantirgan.

Binobarin din odamlarda ishonch hissini mustahkamlagan. Ularni Binobarin din odamlarda ishonch hissini mustahkamlagan. Ularni poklab, yuksaltirgan. Hayot sinovlari, muammo va qiyinchiliklarni poklab, yuksaltirgan. Hayot sinovlari, muammo va qiyinchiliklarni yengib o’tishlarida kuch bag’ishlagan. Umuminsoniy va ma’naviy yengib o’tishlarida kuch bag’ishlagan. Umuminsoniy va ma’naviy qadriyatlarni saqlab qolish hamda avloddan avlodga yetkazishga qadriyatlarni saqlab qolish hamda avloddan avlodga yetkazishga yordamga kelganyordamga kelgan ..

O'xshashlar

Diniy ekstrеmistik tashkilotlar

Dunyoviy va diniy madaniyat

Diniy va texnogen madaniyat

Milliy madaviyat

O`zbekistonda jamiyatni ma’naviy yangilanishi jarayonida diniy mananiy merosga munosabat