Termodinamikaning birinchi qonuni (2) - Kimyo - Slaydlar

Termodinamikaning birinchi qonuni (2)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2291.3125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Termodinamikaning birinchi qonuni. Reja: 1. Izohorik jarayon. 2. Izobarik jarayon. 3. Izotermik jarayon. 4. Adiabatik jarayon.

Issiqlik dvigatellarida issiqlik energiyasi mexanik energiyaga aylanadi. Issiqlik energiyasi hisobiga bajarilgan ishni termodinamik ish deyiladi. Shunday tajribani qaraylik erkin siljiy oladigan porshen tagida m massali p l bosimga, T 1 , temperaturaga va V 1 hajmga ega bo'lgan ideal gaz bo'lsin. Gazga Q issiqlik miqdori berilsa, uning temperaturasi T 2 ga ko'tariladi. Porshen gazning bergan bosimi natijasida suriladi va bosimi oldingi p l bosimga teng bo'lganda to'xtaydi. Gazning bajargan ishi

• Bunda: va ekanligi hisobga olinsa, A – p 1 S(l 2 – I 1 ) bo'ladi. S — porshen yuzasi. V 1 = S • l 1 va V 2 = S • l 2 ni bajarilgan ish formulasiga qo'yib ga ega bo’lamiz

* Bu termodinamik ish formulasi hisoblanadi. Ideal gaz holat tenglamasi ni hisobga olinsa, termodinamik ish formulasi quvidagicha bo'ladi:

* Demak, issiqlik dvigatellarida gaz temperaturasi qancha yuqori bo'lsa, uning bajaradigan ishi ham shuncha katta bo'ladi. Shunga ko'ra mashina dvigateli silindrida yonadigan yoqilg'i turiga qarab silindr ichida turli temperatura hosil bo'ladi. Masalan, A— 80 markali benzinga nisbatan, A— 91 yoki A—93 benzinlarining yonish temperaturasi baland. Shuning uchun avtomobilga quyilgan benzin sifatiga qarab dvigatel quvvati har xil bo'ladi.

* Yuqorida ko'rilgan tajribada gaz temperaturasi T 1 dan T 2 ga ortganligi tufayli uning ichki energiyasi ham A U= U 2 – U 1 ga ortdi. Shunday qilib, gazga berilgan issiqlik miqdori Q, gazning ichki energiyasini oshirishga hamda gazning tashqi kuchlarga qarshi ish bajarishiga sarflanar ekan

* Termodinamikaning birinchi qonuni issiqlik jarayonlari uchun energiyaning saqlanish qonuni hisoblanadi. * Bu qonunni XIX asr o'rtalarida aslida shifokor bo'lgan nemis olimi R. Mayer (1814—1878), ingliz olimi D. Joul (1818-1898) kashf etgan. Nemis olimi G. Gelmgols (1821— 1894) o'z asarlarida uni yanada to'laroq ta'riflab bergan

• Masala yechish namunasi • Dvigatelda yoqilg'ining yonish davrida silindrdagi temperatura 750° С ga ko'tarildi. Bu davrda 5 mol miqdorda yoqilg'i sarflangan bo'lsa, bajarilgan ish miqdori nimaga teng? Atrof temperaturasini 20°C ga teng deb oling

* Devori qalin, issiqlik o'tkazish qobiliyati past bo'lgan porshenli silindr ichiga gaz solingan bo'lsin. Porshenni tez harakatlantirib, gazni siqaylik. Bunday jarayon oxirida gaz temperaturasi ko'tarilar ekan. Jarayon tez borgani va silindr devorlarining issiqlik o'tkazish qobiliyati past bo'lganligi sababli tashqi muhit bilan issiqlik almashinmaydi

* Tashqi muhit bilan issiqlik almashinmasdan boradigan jarayonga adiabatik jarayon deyiladi. * Adiabatik jarayonda Q = 0 va termodinamika birinchi qonunining ko'rinishi

* Gaz adiabatik ravishda kengayganda soviydi. Adiabatik jarayon uchun gaz bosimining hajmiga bog'liqligi mana bu rasmda keltirilgan. * Adiabata chizig'i izoterma chizig'iga nisbatan tikka tushadi. Chunki gaz bosimi faqat hajm ortishi hisobiga emas, balki temperatura kamayishi hisobiga ham kamayadi.

* Adiabatik jarayon texnikada keng qo'llaniladi. U tabiatda ham sezilarli rol o'ynaydi. Havoning tez siqilishi jarayonida qizishi dizel dvigatelida qo'llaniladi. Bunday dvigatellarda benzin bilan ishlaydigan odatdagi ichki yonuv dvigatellaridagi kabi yoqilg'i aralashmasini tayyor- laydigan sistema yo'q. Silindrga yoqilg'i aralashmasi emas, atmosfera havosi so'riladi. Siqilish takti oxirida silindrga maxsus forsunkadan suyuq yoqilg'i purkaladi. Bu paytda siqilgan havo temperaturasi yuqori bo'lganligidan yoqilg'i alangalanadi

* Adiabatik kengayishda gazning sovishi Yer atmosferasida ulkan miqyosda ro'y beradi. Yer sirti yaqinida isigan havo yuqoriga ko'tariladi va yuqorida atmosfera bosimi kichik bo'lganligidan kengayadi. Temperatura pasayib, suv bug'lari kondensatsiyalanadi va bulutlar hosil bo'ladi. Yer sirtining notekis isishi natijasida shamollar hosil bo'ladi. Shamol yo'lida biror to'siq, masalan, tog' uchrasa shamol unga urilib, tez ko'tariladi. Havoning adiabatik kengayishi natijasida sovib, tez-tez yomg'ir, qor yog'ib turadi. Baland tog' tepalarida qor erimay, muzliklar saqlanib turadi. -10010 2030 40 506070 8090 100 110

* Termodinamikaning birinchi qonunini izojarayonlarga tatbiqi. 1. Izotermik jarayon. T= const, Δ U = 0. Bundan Q = A 2. Izobarik jarayon p = const, A = p • Δ V. Bundan Q = Δ U + p Δ V 3. izoxorik jarayon. V = const, A = O. Bundan Q = Δ U.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!1B 24

O'xshashlar

Birinchi guruh elementlari (Ishqoriy metallar)

Uglevodlar 2

Oqsillar 2

Birinchi va ikkinchi kationlarining aralashmasining analizi

Nuklein kislotalar 2