Polisaxaridlar. Kraxmal. Selluloza - Kimyo - Slaydlar

Polisaxaridlar. Kraxmal. Selluloza

Yuklangan vaqt:

20.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

405.54296875 KB

Ko'chirib olish

Polisaxaridlar. Kraxmal. Selluloza Reja: 1. Kraxmal, Selluloza, Glikogen tuzulishi va vazifalari 2. Ularning kimyoviy xossalari 3. Geteropolisaxaridlar tuzilishi va xossalari

Polisaxaridlar yuzlab,minglab,millionlab monosaxarid qoldiqlaridan iborat.Ular tabiatda keng tarqalgan bo’lib,inson,hayvon va o’simliklar hayotida muhim ahamiyatga ega bo’lib,mineral kislotalar tasirda gidrolizlanadi.Ular ko’pchiligi suvda erimidi,bazilari issiq suvda bo’kib kolloid eritmalar hosil qiladigan shirin tamga ega bo’lmagan amorf moddalar hisoblanadi. Polisaxaridlarning 2xil turi bor: *Gomopolisaxaridlar *Geteropolisaxaridlar

Agar gidrolizlanganda faqat bir xil monosaxarid hosil bo’lsa,bunday polisaxaridlar gomopolisaxaridlar deb ataladi.Yani ular gidrolizlanganda faqat glukoza hosil bo’ladi. Gomopolisaxaridlarga quyidagilar kiradi >>>Kraxmal >>>Selluloza >>>Glikogen Agar gidrolizlanganda har xil monosaxaridlar hosil bo’lsa, bunday polisaxaridlar geteropolisaxaridlar deyiladi.Ularga gemiselluloza,insulin va boshqalar misol bo’ladi.

Kraxmal (C 6 H 12 O 5 ) n Issiq suvda bo’kib ,kolloid eritma – kleyster suvda erimaydigan kukun. Tarkibi a-glukozadan tashkil topgan va shu jihati bilan sellulozadan farq qiladi.Kraxmal yod bilan ko’k rang beradi,u zaxira oziq modda sifatida o’simliklar tarkibida bo’ladi.Masalan: kartoshkada -20% makkajo’xori va bug’doy donida-70% guruchda esa 80% Kraxmal donasi 2xil moddadan iborat 1.Amilopektin –donaning qobig’I 2.Amiloza – ichki qism Amilopektin va amilozaning miqdori taxminan 3:1 nisbatda bo’ladi. Amiloza 10-20%ni,amilopektin esa 80- 90%ni tashkil etadi.Amiloza yod bilan ko’k rang,amilopektin esa qizg’ish-binafsha rang hosil qiladi

Glikogen Insonlarda va boshqa umurtqalilarda glukoza manbai hisoblanadi.Uning ham monomeri glukoza hisoblanadi va u amilopektinga nisbatan ko’proq tarmoqlangan.Glikogen odatda jigar va mushak hujayralarida saqlanadi.Qondagi glukoza miqdori kamayganda glikogen glukoza monomerlarini chiqarish va ularning hujayralarda so’rilib,foydalanilishi uchun gidroliz orqali parchalanadi

Kimyoviy xossalari Kraxmal mineral kislotalar ishtirokida qizdirilganda uning katta molekulalari kichikroq suvda eriydigan dekstringa parchalanadi.Dekstrinlar o’z navbatida gidrolizlanib maltozaga maltoza esa 2molekula D-glukozaga parchalanadi. Uni quyidagi sxema orqali ko’rishimiz mumkin: (C 6 H 12 O 5 )n (C 6 H 12 O 5 )m C 12 H 22 O 11 C 6 H 12 O 6 Kraxmal yod bilan reaksiyaga kirishib, ko’k rangli kompleks birikma hosil qiladi. (C 6 H 12 O 5 )n + nJ 2 = ko’k rangli kompleks birikma. Asosan fotosintez natijasida hosil bo’ladi nCO 2 + nH 2 O = CnH 2 nOn + nO 2

Selluloza Selluloza ham kraxmal kabi tabiiy polimerdir.O’simliklarni tanasi sellulozdan iborat.Zichligi 1.4 - 1,55 ga teng.selluloza ham glukoza qoldiqlaridan iborat.Faqat sellulozda glukoza qoldiqlar- 1,4-glikozid bog’lari bilan boglangan.

Kimyoviy xossalari Gidroliz jarayoni uzoq vaqt sulfat kislota ishtirokida qizdirilganda hosil bo’ladi. Bunda avval sellobioza va oxirgi mahsulot sifatida B-glukopiranoza hosil bo’ladi

Selluloza eterifikatsiya reaksiyasiga kirishadi. Sellulozaning har bir tuzulish birligida 3tadan gidroksil guruh bo’lganligi uchun shu guruhlar hisobiga organik kislota va kislota gallogen angidridlari bilan reaksiyaga kirishadi. [C 6 H 7 O 2 (OH) 3 ]n + 3nCH 3 COOH =[C 6 H 7 O 2 (OCOCH 3 ) 3 ]n+nH 2 O Selluloza triatsetat

Selluloza nitrat kislota bilan reaksiyasida mono,di,trinitrosellulozalar hosil bo’ladi.Sellulozanitrat efirlari erkin gidroksil guruhning almashinishi hisobiga hosil bo’ladi

Dekstranlar bakteriyalar ishtirokida hosil bo’ladigan polisaxaridlar.Ko’p shoxlangan D-glukoza qoldig’idan iborat bo’lib ,unda turli glikozid bog’lar mavjud.Ularning 50-97% ini a-1,6 glikozid bog’I tashkil etadi.Shoxlangan qismida a-1,4 a-1,3 bazida a-1,2 glikozid bog’lar uchraydi

Xitin B-1,4 glikozid bog’lar orqali bog’langan N-atsetil D- glukozaminning qoldiqlaridan tuzilgan.U chiziqli tuzulishga ega.Xitin hosilalari biotexnologiyada keng qo’llaniladi.Xitin asosida sintez qilingan moddalarni sut mahsulotlariga qo’shiladi.

Bakteriyalarning hujayra devori polisaxaridlardan biri muramindir.Uning tarmoqlangan zanjiri B-1,4 glikozid bog’i orqali bog’langan N-atsetilglukozamin (A) va N-atsetilmuram kislota(B) qoldiqlaridan tuzilgan.Muramin-o’zining funksional xossalari bo’yicha selluloza va xitinga yaqin.Tarkibiga muramin kiruvchi uglevod-oqsilli kompleks murein deb nomlanib bakteriyahujayra devorini tashkil etadi

Etiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

Polisaxaridlarning olinishi va xossalari

Uglevodlarning biologik qiymati

Biogaz ishlab chiqarish texnologiyasi

Kraxmalni fermentativ gidroliz jarayonini o’rganish

Uglevodlar 2