Metall va metall qotishmalar xossalari - Kimyo - Slaydlar

Metall va metall qotishmalar xossalari

Yuklangan vaqt:

29.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1799.9912109375 KB

Ko'chirib olish

METALL VA METALL QOTISHMALAR XOSSALARI QATTIQ JISMLAR ULARNI TASHKIL QILGAN ZARRALARNING JOYLASHISH TARTIBIGA ASOSLANIB KRISTALL VA AMORF JISMLAR GURUHLARIGA AJRALADI. AMORF JISMLARNI (MASALAN, SHISHANI) TASHKIL QILGAN ATOMLAR (IONLAR, MOLEKULALAR)NING JOYLASHISHIDA QAT’IY BIR TARTIB YO‘Q. BUNDAN ULARNING FAZALARINI O‘ZGARTIRISHIDA (MASALAN SUYUQLANISHIDA) QAT’IY O‘TISH NUQTALARI (SUYUQLANISH HARORATLARI) MAVJUD BO‘LMASLIGI KELIB CHIQADI: AMORF JISMLAR BIR HOLATDAN IKKINCHI HOLATGA UZLUKSIZ O‘TIB BORADI. AMMO, KRISTALL JISMLARNI TASHKIL QILGAN ATOM (ION, MOLEKULA)LAR JOYLASHISHIDA MUAYYAN TARTIB MAVJUD: MA’LUM YO‘NALISHLARDA HAR QANDAY IKKI QO‘SHNI ATOM ORALIG‘I BIR XIL. SHUNING UCHUN HAM KRISTALL HOLATDAGI QATTIQ JISMLARNING FAZALARINI O‘ZGARISHI (SUYUQLANISH, QOTISH VA HOKAZO) QAT’IY MUAYYAN HARORATDA VA BOSIMDA SODIR BO‘LADI. QATTIQ JISMLAR TUZILISHI, TARKIBI, ULARNI TASHKIL ETGAN ZARRALARI ORASIDAGI O‘ZARO TA’SIR KUCHLARI, MEXANIK, ELEKTR, MAGNIT, OPTIK VA BOSHQA XOSSALARI JIHATIDAN TURLI GURUHLARGA BO‘LINADI. MASALAN, ELEKTR XOSSALARI BO‘YICHA QATTIQ JISMLAR YAXSHI O‘TKAZGICHLAR (METALLAR), YARIM O‘TKAZGICHLAR (BU ATAMANI QO‘SHIB YOZSA HAM BO‘LADI), DIELEKTRIKLAR GURUHLARINI TASHKIL QILADI. MAGNIT XOSSALARI JIHATIDAN ESA DIAMAGNIT, PARAMAGNIT, FERROMAGNIT, ANTIFERROMAGNIT VA FERRITLAR DEB ATALADIGAN QATTIQ JISMLAR TURLARI MAVJUD.

QATTIQ JISMLAR TUZILISHI, TARKIBI, ULARNI TASHKIL ETGAN ZARRALARI ORASIDAGI O‘ZARO TA’SIR KUCHLARI, MEXANIK, ELEKTR, MAGNIT, OPTIK VA BOSHQA XOSSALARI JIHATIDAN TURLI GURUHLARGA BO‘LINADI. MASALAN, ELEKTR XOSSALARI BO‘YICHA QATTIQ JISMLAR YAXSHI O‘TKAZGICHLAR (METALLAR), YARIM O‘TKAZGICHLAR (BU ATAMANI QO‘SHIB YOZSA HAM BO‘LADI), DIELEKTRIKLAR GURUHLARINI TASHKIL QILADI. MAGNIT XOSSALARI JIHATIDAN ESA DIAMAGNIT, PARAMAGNIT, FERROMAGNIT, ANTIFERROMAGNIT VA FERRITLAR DEB ATALADIGAN QATTIQ JISMLAR TURLARI MAVJUD. METALL VA METALL QOTISHMALAR XOSSALARI BIR MODDANING O‘ZI TERMODINAMIK SHAROITGA BOG‘LIQ RAVISHDA KRISTALL YOKI AMORF HOLATIDA BO‘LISHI MUMKIN. MASALAN: OLTINGUGURT KRISTALL SHAKLDA (SARIQ RANGDA) VA AMORF (PLASTIK OLTINGUGURT –TO‘Q QO‘NG‘IR RANGDA) BO‘LADI. KVARS – KRISTALL, BIROQ KVARS QUMI ERITILIB, SO‘NGRA ERITMA TEZ SOVUTILSA, AMORF KVARS SHISHA HOSIL BO‘LADI.

QATTIQ JISMLAR ZONALAR NAZARIYAS O’TKAZGICHLAR VA DIELEKTRIKLAR, YARIMO’TKAZGICHLAR ORASIDAGI FARQ QATTIQ GAZNI SOHA NAZARIYASINI ENERGETIK DIAGRAMMALARI YORDAMIDA YAXSHI ILLYUSTRATSIYALANADI. IZOLYATSIYALANGAN ATOMDA ELEKTRON FAQAT QAT’IY ANIQLANGAN DISKRET ENERGETIK SATHLARDAGINA (XOLATLARDA) BO’LA OLADI. ENERGETIK SATHLAR BIR BIRIDAN ENERGIYALARI QIYMATLARI BILAN AJRATILGAN, QAYSIKI ELEKTRONLAR USHBU ATOMDA EGA BO’LA OLMAYDI. KRISTALL PAYDO BO’LISHIDA ATOMLARNI O’ZARO TA’SIRLASHUVI NAMOYON BO’LADI. USHBU HOLATDA BARCHA ENERGETIK SATHLAR (ELEKTRON BILAN TO’LDIRILGANI VA TO’LDIRILMAGANI) PARCHALANADI, ENERGETIK SATHLAR SOHASI PAYDO BO’LADI (3 - RASM). KRISTALL PANJARADA ATOMLAR SONI QANCHA BO’LSA, SHUNCHA SOHA SATHLARI MAVJUD. ODATDA SOHA KENGLIGI – 1 EV. ELEKTRONLAR TASHQI O’ZARO TA’SIR HISOBIGA BO’LA OLADI (ISSIQLIK NURLANISHI), YUQORIROQ, ERKINROQ ENERGETIK SATHLARGA O’TA OLADI. BUNDAY ELEKTRONLAR QISMAN TO’LDIRILGAN ENERGETIK SOHA ICHIDA JOYLASHADI VA ERKIN ELEKTRONLAR DEYILADI. AGAR ELEKTR MAYDONINI QO’YSAK, ERKIN ELEKTRONLARNI O’ZGARISHI ULARNI FAZODAGI YO’NALTIRILGAN KO’CHISIGA MOS KELADI, YA’NI ELEKTR TOKIGA.

ENERGETIK SATHLAR SOHASI BIRGALIKDA HOSIL BO’LGAN ENERGETIK SATHLARNI ENERGETIK SOHALARI RUXSAT ETILGAN SOHALAR DEYILADI. RUXSAT ETILGAN SOHALAR BIR BIRIDAN ODATDA TAQIQLANGAN SOHALAR BILAN AJRATILGAN. QATTIQ JISMLARDAGI ELEKTR TOKI VALENT SOHADA YOKI RUXSAT ETILGAN SOHADA – O’TKAZUVCHANLIK SOHASIDA BO’LGAN ELEKTRONLARGA ASOSLANGAN. 4 - RASMDA ENERGETIK SOHALAR KO’RSATILGAN: А – DIELEKTRIKDAGI; Б – YARIM O’TKAZGICHDAGI; В – O’TKAZGICHDAGI O’TKAZGICH VA QATTIQ DIELEKTRIKLARNING VALENT SOHASI ABSOLYUT NOL HARORATDA TO’LIG’ICHA ELEKTRONLAR BILAN TO’LDIRILGAN, UNDAN AJRATILGAN TAQIQLANGAN SOHA O’TKAZUVCHANLIK SOHASI TO’LIQ BO’SH. YARIMO’TKAZGICHLARDA TAQIQLANGAN SOHA KENGLIGI ODATDA 3 EV DAN KICHIK. YARIMO’TKAZGICHDA QO’YILGAN ERKIN ELEKTRONLAR BO’LMASA, ULARDA TOK HOSIL BO’LMAYDI.

ENERGETIK SOHALAR: А – DIELEKTRIKDAGI; Б – YARIM O’TKAZGICHDAGI; В – O’TKAZGICHDAGIAGAR VALENT SOHASIDAGI ELEKTRON (ISSIQLIK, OPTIK YOKI BOSHQA YO’L BILAN) TAQIQLANGAN SOHANI O’TISH UCHUN YETARLI ENERGIYANI OLSA, U O’TKAZUVCHANLIK SOHASIDA BO’LIB QOLADI, VALENT SOHASIDA ESA VAKANT JOY HOSIL BO’LADI. AGAR ELEKTR MAYDONI BERILSA, BU JARAYONNI SILJIGAN VALENT O’RIN SIFATIDA KO’RISH MUMKIN – KOVAKLAR. ATOMLAR ORASIDA KOVALENT BOG’LANISH PAYDO BO’LADI, ULARNI HAR BIRI BOSHQA ATOMLAR BILAN VALENT ELEKTRONLARIGA EGA. VALENT SOHADAGI BARCHA ELEKTRONLAR – BU KOVALENT BOG’LANISHDA ISHTIROK ETUVCHI ELEKTRONLARDIR

DIELEKTRIK - BU ELEKTR TOKINI AMALDA O'TKAZMAYDIGAN MODDA YOKI MODDA. BUNDAY O'TKAZUVCHANLIK OZ SONLI ELEKTRON VA IONLAR TUFAYLI ERISHILADI. USHBU ZARRALAR FAQAT YUQORI HARORATLI XUSUSIYATLARGA ERISHILGANDA, O'TKAZUVCHAN BO'LMAGAN MATERIALLARDA HOSIL BO'LADI. BU DIELEKTRIK NIMA VA BU MAQOLADA MUHOKAMA QILINADI. DIELEKTRIK HAR BIR ELEKTRON YOKI RADIO MUHANDIS SUPERO'TKAZUVCHI, YARIM SUPERO'TKAZUVCHI YOKI ZARYADLANGAN DIELEKTRIK O'ZIDAN ELEKTR TOKIDAN O'TIB KETADI, AMMO DIELEKTRIK XUSUSIYATI SHUNDAN IBORATKI, UNDA KICHIK KUCHLANISH OQIMI VODORODNING 550 VDAN YUQORI KUCHLANISHIDA HAM OQADI. DIELEKTRIKDAGI ELEKTR TOKI ZARARLI ZARRACHALARNING MA'LUM BIR YO'NALISHDA HARAKATLANISHI (IJOBIY VA SALBIY BO'LISHI MUMKIN).

PASSIV SHAKLDA DIELEKTRLARNING XUSUSIYATLARI IZOLYATSION MATERIALLARDA ISHLATILADI. FAOL RAVISHDA ULAR FERROELEKTRIKALARDA, SHUNINGDEK LAZER TEXNOLOGIYALARI RADIATORLARI UCHUN MATERIALLARDA QO'LLANILADI. SUPERO'TKAZUVCHI MATERIALLARDAN FOYDALANISH JUDA KENG TARQALGAN, CHUNKI U ELEKTR TARKIBIY QISMLARINING ENG MASHHUR SINFLARIDAN BIRI HISOBLANADI. FAOL VA PASSIV KO'RINISHDAGI XUSUSIYATLAR TUFAYLI ULARDAN FOYDALANISH MUMKINLIGI ANIQ BO'LDI.BUTUN MENDELEYEV STOLINING FAQAT 25 ELEMENTI NOMETALL EMAS, ULARNING 12 TASI YARIMO'TKAZGICH XUSUSIYATIGA EGA BO'LADI. AMMO, ALBATTA, JADVALDAGI MODDALAR BILAN BIR QATORDA, BIR SUPERO'TKAZUVCHILAR, YARIM SUPERO'TKAZUVCHILAR YOKI DIELEKTRIK XUSUSIYATIGA EGA BO'LGAN KO'PLAB QOTISHMALAR, BIRIKMALAR YOKI KIMYOVIY BIRIKMALAR MAVJUD. BUNDAN KELIB CHIQADIGAN BO'LSAK, TURLI MODDALARNING QADRIYATLARINI ANIQ QARSHILASH BILAN SOLISHTIRISH QIYIN. MISOL UCHUN, PAST HARORATLI FAKTOR BILAN YARIM SUPERO'TKAZUVCHI DIELEKTRIK KABI HARAKAT QILADI.

O'xshashlar

Nanokristall va nanoklasterlar. Metall klasterlari

Qotishmalar

Kimyoviy idishlar va ular bilan ishlash. metall shtativlar va boshqa ba’zi asbob-uskunalar bilan ishlash

Nikel va Kobalt xossalari va uning birikmalari

Rux, kadmiy, simob elementlarining olinishi, xossalari va birikmalari