D.I.Mendeleyevning gidratlanish nazariyasi - Kimyo - Slaydlar

D.I.Mendeleyevning gidratlanish nazariyasi

Yuklangan vaqt:

22.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1103.166015625 KB

Ko'chirib olish

D.I.MENDELEYEVNING GIDRATLANISH NAZARIYASI

Reja:  1.D.I.Mendeleyevning davriy sistemasi haqida  2.Mendeleyevning gidratlanish nazariyasi  3.Mendeleyevning gidratlanish nazariyasidan kelib chiqadigan xulosalar  4.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

 Gidratlanish - kimyoviy moddalar (molekula, atom yoki ionlar)ning suv bilan birikishi. Gidratlanishda moddalar suvda eriydi. Tuzlarning gidratlanishi koʻp uchraydigan hodisadir , chunki tuzlar ionlardan iborat, ionlar esa kattagina elektr maydoniga ega boʻlgani uchun suvning qutbli molekulalarini oʻziga tortadi. Suvda erigan tuzning ayrim ionlari ham gidratlangan boʻladi.  Ionlar gidratlanganda anchagina issiqlik ajralib chiqadi. Ionlarning Gidratlanishi issiqligi eriyotgan tuz kristalining yemirilishiga ketgan issiqlik oʻrnini bemalol qoplaydi,shuning uchun koʻp tuzlar eriganda issiqlik ajralib chiqadi. Ionlarning elektrokimyoviy harakatchanligi va tuz eritmalarining boshqa koʻp xossalari ionlarning gidratlanishiga bogʻliq.  Gidratlanish reaksiyalari tabiatda keng tarqalgan, undan labaratoriya ishida va texnikada , qurilishda keng foydalaniladi (masalan, sementning gidratlanishi, sementning suv bilan kimyoviy reaksiyaga kirishish jarayoni, bu reaksiya natijasida sement toshi yuzaga keladi). Sement Gidratlanish jarayonida suvsiz klinkerli minerallar — kalsiy silikatlar, kalsiy alyuminatlar va kalsiy alyumoferitlar , mos ravishda kristall gidratlarga — kalsiy gidrosilikatlar, gidroalyuminatlar va gidroferritlarga aylanadi. Sementning gidritlanishi tezligi uning tuyilish mayinligiga, qotish haroratiga, suv-sement nisbatiga , klinkerning mineralogik va kimyoviy tarkibiga, qorish uchun ishlatiladigan suv tarkibidagi qoʻshimchalarga bogʻliq bo’ladi.

• YUQORI MOLEKULYAR MODDALARNING SPIRALI ERITMALARI - OQSILLAR, UGLEVODLAR VA BOSHQALAR BIR VAQTNING O'ZIDA HAQIQIY VA KOLLOID ERITMALARNING KO'PLAB XUSUSIYATLARIGA EGA. DIYENLARDAN TRIYENLARDAN (MASALAN, СН 3 С≡С—С≡С—С≡С—СН 3 ) O‘TILGANDA KISLOTALAR (KATALIZATOR) ISHTIROKIDA KETADIGAN GIDRATLANISH REAKSIYASINING TEZLIGI KESKIN KAMAYADI. TETRA VA POLIYENLAR (MASALAN, СН 3 —(С≡С) 4 —СН 3 ) ESA UMUMAN GIDRATLANISH REAKSIYASIGA UCHRAMAYDI, KESKINROQ SHAROITDA ATSETILEN UGLEVODOR UMUMAN SMOLAGA AYLANIB QOLADI. • TUTASHGAN UCH BOG‘LAR SONINING OSHISHI BILAN ELEKTROFIL BIRIKISH TEZLIGI KAMAYADI VA UCH BOG‘LAR SONI 3 DAN ORTIQ BO‘LGANDA UMUMAN REAKSIYA KETMAYDI.

• MENDELEEVNING GIDRATLANISH NAZARIYASI AYRIM MODDALAR BILAN SOLISHTIRGANDA , ERITMALAR TUZILISH JIHATIDAN MURAKKABROQDIR. ERIGAN MODDANING SUV BILAN KIMYOVIY O’ZARO TA’SIRI GIDRAT DEB ATALADIGAN BIRIKMALAR HOSIL BO’LISHIGA OLIB KELADI. ULARNING FORMULALARI “” BELGISI BILAN BOG’LANGAN ERIGAN VA SUV FORMULALARI YORDAMIDA IFODALANADI. ERITMALARNING GIDRATLANISH NAZARIYASINI RUS OLIMI D.I.MENDELEYEV TAKLIF QILGAN. GIDRATATSIYA- ERIGAN MODDANING SUV BILAN O’ZARO TA’SIRI JARAYONI. KRISTALLI GIDRATLAR- SUV MOLEKULALARINI O’Z ICHIGA OLGAN KRISTALLAR; KRISTALLI GIDRATLAR TARKIBIDAGI SUV – KRISTALLANISH. KO’PINCHA ERITMA SUYUQ MODDANI , MASALAN, SUVDAGI TUZ YOKI SPIRTLI ERITMANI (YOKI HATTO OLTIN ERITMASI) ANGLATADI. ERISH – MODDA MOLEKULALARINING BIR FAZADAN IKKINCHI FAZAGA O’TISHI ( ERIGAN HOLAT). BU ERITUVCHI VA ERIGAN MODDANING ATOMLARI (MOLEKULALARI) NING O’ZARO TA’SIRI NATIJASIDA YUZAGA KELADI VA QATTIQ MODDALARNING ERISHI PAYTIDA ENTROPIYANING KO’PAYISHI VA GAZLARNING ERISHI PAYTIDA UNING KAMAYISHI BILAN KECHADI. ERITISH VAQTIDA INTERFEYS YO’QOLADI, ERITMANING KO’PLAB FIZIK XUSUSIYATLARI (MASALAN, ZICHLIK, YOPISHQOQLIK, BA’ZAN RANG VA BOSHQALAR) O’ZGARADI. ERITUVCHI VA ERIGAN MODDANING KIMYOVIY O’ZARO TA’SIRI NATIJASIDA KIMYOVIY XOSSALARI HAM KESKIN O’ZGARADI – MASALAN, VODOROD XLORID GAZI SUVDA ERIGANIDA SUYUQ XLORID KISLOTASI HOSIL BO’LADI.

 Erituvchi va erigan moddaning kimyoviy o’zaro ta’siri natijasida kimyoviy xossalari ham keskin o’zgaradi – masalan, vodorod xlorid gazi suvda eriganida suyuq xlorid kislotasi hosil bo’ladi. Eruvchanligi harorat oshishi bilan ortib boradigan kristalli moddalar eriganida , eritma kristall modda va erituvchidan alohida olingan ichki energiyaga ega bo’lganligi sababli eritma soviydi. Masalan, shakar erigan qaynoq suv juda soviydi.

• TANIQLI RUS KIMYOGARI A. KABLUKOV ELEKTROLITIK DISSOTSILANISHNI. D. I. MENDELEYEVNING ERITMALARNING KIMYOVIY NAZARIYASI YORDAMISIZ TUSHUNTIRIB BOIMASLIGINI KO‘RSATDI. MA’LUMKI, D. I. MENDELEYEV ERIGAN MODDA ERITUVCHI BILAN O’ZARO TA’SIRLASHGANIDA KIMYOVIY BIRIKMALAR HOSIL BOIISHINI TAJRIBA YOII BILAN ASOSLAB BERGAN EDI. • HAQIQATAN HAM,ERISH JARAYONIDA ERIGAN MODDANING SUV BILAN KIMYOVIY O‘ZARO TA’SIRI SODIR BOIADI, BUNING NATIJASIDA GIDRATLAR HOSIL BO’LIB , SO’NGRA ULAR IONLARGA DISSOTSILANADI (5.6- RASMGA Q.). BU IONLAR SUV MOLEKULALARI BILAN BOGIANGAN, YA’NI GIDRATLANGAN BOIADI. I. A. KABLUKOV SUVDAGI ERITMADA FAQAT GIDRATLANGAN IONLAR BOIADI , DEB TAXMIN QILGAN EDI. HOZIRGI VAQTDA BU TASAWUR UMUM TOMONIDAN E’TIROF ETILGAN. • SHUNDAY QILIB, IONLARNING GIDRATLANISHI («UMUMIY HOLDA SOLVATLANISH») — DISSOTSILANISHNING ASOSIY SABABIDIR. GIDRATLANISH IONLARNING QAYTA BIRIKISHINI (ASSOTSILANISHINI) HAM QISMAN QIYIN- LASHTIRADI.

• SHUNI YODDA TUTISH KERAKKI, ERITMALARDA H+ ION BOIMAYDI ,BALKI H30+ ION BOIADI, UNI BA’ZAN SODDALASHTIRIB, SHARTLI RAVISHDAH+ SIMVOLI BILAN BELGILANADI. DEGIDRATLANISH (DE VA GIDRATLANISH) — ANORGANIK YOKI ORGANIK MODDALARDAN SUV AJRALISHI. • 1) KIMYODA — DEGIDRATLANISH TERMIK JARAYONDA KOʻPINCHA KATALIZATORLAR (KONSENTRLANGAN SULFAT, FOSFAT KISLOTALAR , ALYUMINIY-OKSID VA B.) ISHTIROKIDA SODIR BOʻLADI. EFIRLAR, KISLOTA ANGIDRIDLARI, OLEFINLAR VA B. MODDALAR OLISHDA QOʻLLANILADI; 2) GEOLOGIYADA — DEGIDRATLANISH YERPOʻSTIDAKENGTARQALGAN JARAYON BOʻLIB, FOYDALI QAZILMALARNING HOSIL BOʻLISHIDA KATTA AHAMI- YATGA EGA. MAS, OPAL MINERALINING SUVSIZLANISHIDAN XALSEDON VA KVARS MINE-RALLARI HOSIL BOʻLADI. ULAR XALQ XOʻJALIGIDA KENG QOʻLLANILADI. ORGANIZMDA HAM DEGIDRATLANISH JARAYONI BOʻLIB TURADI, ULAR FER-MENTLAR ISHTIROKIDA ROʻY BERADI.

• FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 1.KARIMOV I.A. O’ZBEKISTON XXI ASR BO’SAG’ASIDA:- XAVFSIZLIKKA TAHDID , BARQARORLIK SHARTLARI, TARAQQIYOT KAFOLATLARI , ТOSHKENT-1997 2.ABDUSAMATOV A., MIRZAYEV F., ZIYOEV F.ORGANIK KIMYO. ТOSHKENT O’QITUVCHI -2004. 3.ALOVIDDINOV A.B., ISMATULLAYEVA M.Т., ХOLMURODOV N.A.ORGANIK KIMYO ТOSHKENT O’QITUVCHI -2005, 4.L.IBRAGIMOV,I.T.MISHIENKO,D.K/CHELOYANSI.INTENSIFIKASIYA DOBCHI NEFTI”NAUKA”2000 G 5.GIMATUDINOV SH.K.NEFTEOTDACHA KOLLEKTOROV 1970 G 6.KARIMOV A.U.,YUSUPOV D.,TURSUNOV M.A.,HAMROYEV B.N.MAHALLIY XOM-ASHYOLAR ASOSIDA NEFT-GAZ QAZIB OLISH UCHUN YANGI REAGENTLAR STANDART 2006 № 3 36-38- BETLAR. 7.S.M.TUROBJONOV,D.YUSUPOV,M.A.TURSUNOV,A.IKROMOV,A.S.MUSTAFAYV,K.SH.HAMROYEVYA NGI KORROZIYA INGIBITORLARNI YARATISH,XOSSALARINI TADQIQ QILISH ,TAJRIBA-SANOAT ISHLAB CHIQARILISHINI O’ZLASHTIRISH.O’ZBEKISTON KIMYO JURNALI 4/2009Y 8.XOMCHINKOG.P,XOMCHINKO I.G.KIMYO.TOSHKENT,2007Y

O'xshashlar

D.I.Mendeleyevning elementlar davriy sistemasi

Kimyo kursida D.I.Mendeleyevning davriy sistemasini oʻqitish metodikasi

D.I.Mendeleyevning elementlar davriy qonuni va kimyoviy elementlar davriy sistemasi

Kislota va asos nazariyasi

Kimyoviy bog’lanish nazariyasi kimoviy bojlanish hosil bo’lish mexanizmlari. Valent bog’lar nazariyasi