Biokimyo fanining predmeti, rivojlanish tarixi - Kimyo - Slaydlar

Biokimyo fanining predmeti, rivojlanish tarixi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

10373 KB

Ko'chirib olish

Biokimyo fanining predmeti, rivojlanish tarixi

Biokimyo fani nimani o’rganadi? Biokimyo fani tirik organizmlarda kechadigan kimyoviy reaksiyalarni fizik-kimyoviy usullar yordamida molekulyar darajada o’rganadi. Olingan fundamental va amaliy natijalar insoniyat talablari uchun hizmat qiladi.

Biokimyo fanining vazifalari nimadan iborat • Biologik ob’ektlardagi biokimyoviy jarayonlar qonuniyatlarini o’rganadi. • Qonuniyatlarni inson ehtiyoji uchun qo’llash

Biokimyoning tadqiqot uslublari • Sentrifugalash • Elektroforez • Izotoplar • Xromatografiya • va boshqa analitik uslublar

Biokimyoning boshqa fanlar bilan bog’liqligi • Kimyoning barcha bo’limlari • Biometriya • Biofizika • Mikrobiologiya • Fiziologiya • Sitologiya • Molekulyar biologiya • Biotexnologiya

Biokimyo biologiya fanining muhim sohalaridan biri bo‘lib, u tirik organizmlarning qanday kimyoviy moddalardan tashkil topganligi va ular hayotiy jarayonlarda qanday o‘zgarishini, organizmda kechadigan kimyoviy jarayonlarni o‘rganadi. Biokimyo biologiya bilan kimyoni bir-biriga bog‘lovchi oraliq fan bo‘lib, barcha tirik organizmlar (viruslar, mikroorganizmlar, sodda hayvonlar, o‘simlik va yuqori taraqqiy etgan hayvonlar) tarkibiga kiradigan moddalarning kimyoviy tabiatini, sifat o‘zgarishlari va miqdoriy nisbatlarini, ularda boradigan hayotiy jarayonlarning asosini tashkil qiluvchi kimyoviy jarayonlarni o‘rganadi. Bu jarayonlar organizmda, uning to‘qima va hujay - ralarida doimo sodir bo‘lib turadigan moddalar va energiya almashinuvidan iborat bo‘lib, dastavval mazkur jarayonlarga faol ishtirok etuvchi barcha organik va anorganik moddalarning kimyoviy tuzilishi hamda xossalarini biokimyoviy nuqtai-nazardan ko‘rib chiqadi.

Biokimyo oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar, yog‘lar, vitaminlar va anorganik birikmalarning kimyoviy tuzilishlari, xossalari, ularni organizmning turli qismlarida, jumladan, xujayra va uning elementlarida tarqalishi, joylanishi bilan shug‘ullanadi. Biokimyoning bu sohasi statik biokimyoni, modda va energiyaning organizmdagi o‘zgarishlari esa dinamik biokimyoni tashkil qiladi.

Biokimyo oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar, yog‘lar, vitaminlar va anorganik birikmalarning kimyoviy tuzilishlari, xossalari, ularni organizmning turli qismlarida, jumladan, xujayra va uning elementlarida tarqalishi, joylanishi bilan shug‘ullanadi. Biokimyoning bu sohasi statik biokimyoni, modda va energiyaning organizmdagi o‘zgarishlari esa dinamik biokimyoni tashkil qiladi. Biokimyoning boshlang‘ich tarixi organik kimyoning paydo bo‘lishi va kimyogarlarning o‘simlik hamda hayvonlardan turli moddalarni ajratib olishdagi muvaffaqiyatlari bilan uzviy bog‘liq. Organik kimyoni erishgan yutuqlari, xususan, Shevrel tomonidan yog‘lar tuzilishining o‘rganilishi, rus olimi А. Butlerov va nemis olimi E. Fisherning nukleoproteidlar hamda oqsillar ustidagi ishlari oziq moddalar va hujayralarning tarkibiy qismlarini aniqlashga imkon berdi. Frantsuz olimi L. Paster achish jarayonining tabiatini, I. Pavlov hayvonlar oziqlanishining fiziologiyasini, K. Timiryazev o‘simliklardagi foto - sintez jarayonining o‘rganishi fikrimizning dalilidir.

Byuxner achish bilan bog‘liq hodisalarni tekshirib, hayotiy jarayonlarning haqiqiy tezlatuvchilari, hujayra katalizatorlari bo‘lgan fermentlar to‘g‘risida hozirgi zamon kontseptsiyasini yaratdi. Ovqatlanish va oziq moddalar tarkibida qandaydir noma’lum omillarning yetishmasligi bilan bog‘liq kasalliklarni tekshirish asosida vitaminlar haqidagi ta’limot paydo bo‘ldi. So‘nggi yillarda biokimyoning rivojlanishi molekulyar biologiya, gen muhandisligi va biotexnologiya fanlarining shakllanishiga sabab bo‘ldi. Hozirgi zamon biokimyosi hayotiy jarayonlarning eng chuqur sirlarini ochish, oqsil sintezi, moddalar almashinuvi va naslni idora qilish muammolarini hal qilish arafasida turibdi. Biokimyoning tibbiyot, qishloq xo‘jaligi va biotexnologiya ravnaqi uchun bergan g‘oyalari va usullari qanchalik muhim bo‘lmasin, u jonli tabiatni tushunish, talabalarning dunyoqarashlarini shakllanishida katta ahamiyatga ega. Biokimyo fanining zamonaviy tekshirish usullari; nishonlangan atomlar, xromotografiya, elektroforez, spektrofotometriya, rentgentostruktura analizi, elektron mikroskopiya, moddalarni ultratsentrafuga yordamida ajratish usullari keng qullaniladi.

Н ujayraning kimyoviy tavsifi Hujayraning kimyoviy tarkibini, uning ichki tuzilishini chuqur o‘rganish biologiyaning rivojlanishidagi asosiy yo‘nalish bo‘lib qoldi. Hujayrada to‘xtovsiz kechib turadigan hayotiy jarayonlarning asosi modda va energiya almashinuvi bo‘lsa ham ularning vaqt va masofada tashkil topishi, idora qilinishi va boshqalarda hujayra komponentlari alohida ahamiyat kasb etadi. Hujayra elementar tirik sistema, u mustaqil yashash, o‘zidan ko‘payish va rivojlanish qobiliyatiga ega. Tirik jonzodlardagi hujayralar ikki katta guruhga bo‘linadi. Ular prokariotlar va eukariotlar bo‘lib, bir-birlaridan o‘ziga xos tarzda tafovut qiladi.

Hujayra tarkibidagi komponentlar o‘z funktsiyalarini ma’lum darajada mustaqil ravishda bajarib tursa ham hujayra faoliyatida ular minglab reaktsiyalarni bexato kechishida to‘la uyg‘unlikda ishtirok etadi. Hujayra membranasi modda yoki ionlarni faol yoki passiv ko‘chirishda xizmat qiladi. Modda, ionlar ko‘chirilishida energiya sarf bo‘lsa faol yuqori kontsentratsiyadan quyi tomonga surilsa passiv deb ataladi. Membrananing sxematik tasviri qatlama shaklida bo‘lib, ikki tomondan oqsil o‘rtada yog‘ gidrofob qismlaridan iborat. Bu modda yoki ionlarni tanlab tashilishini ta’minlaydi. Yadro irsiy belgilarni o‘zida DNK, RNK shaklida yoki nukleoprotiyedlar holatida bo‘ladi.

1 .Rivojlanish tarixi • Lavuaz’e (1743-1794) – Oksidlanish jarayonida kislorodni rolini, oksidlanishda kislorod yutilib karbonat angidrid va issiqlik chiqishini aniqlagan • Vyoller (1800-1882) – mochevinani sintez qilib, vitalizmga qattiq zarba berdi.

2.Rivojlanish tarixi • Libix (1803-1873) – barcha o’simliklarning oziq manbai uglevod, oqsil, yog’ va mineral moddalardan iboratligini aniqladi. • Shevrel – yog’, Butlerov – uglevodlar, Fisher - nukleoproteidlar tuzilishini o’rgandi. • Lui Paster – achish, I.Pavlov – hazm fiziologiyasi, K.Timiryazev fotosintezni o’rganishdi.

3.Rivojlanish tarixi • Eduard Byuxner (1860-1917) – fermentlar konsepsiyasini yaratdi (1907 yil Nobel mukofoti). • Svadberg – senrifugalash, Tizelius –elektroforez, Svet – xromatografiya usullarini yaratdilar. • Meyergof va Hill – muskullarga sut kislotani hosil bo’lishi va energiya ajralishini aniqlangan. • Lipman – ATF ni AMF gacha parchalanishini aniqlagan • G.Krebs - uch karbon kislotalar siklini aniqlagan. • Steyn va Mur – aminokislotalar ketma-ketligini aniqlash usulini yaratgan.

4.Rivojlanish tarixi • Uotson, Krik va Franklin – DNK molekulasi qo’sh zanjirdan iborat ekanligini aniqlagan. • Ochoa – RNK ni fermentativ sintezladi • Kornberg - DNK ni fermentativ sintezladi

Zamonaviy biokimyoning yutuqlari • Metabolizmdagi turli moddalar miqdorini tez aniqlash imkoni • Fermentlar katalitik markazi tuzilishi 3D xolatda aniqlanmoqda • Izotoplar yordamida belgilangan organga dorilar yuborish • Nuklein kislotalar biosintezi va boshqarilishi to‘la o‘rganildi • Oqsil biosintezi to‘liq o‘rganildi • Organizmdagi barcha moddalar almashinuvi mexanizmlari ishlab chiqildi.

O'xshashlar

“Gaz kimyosi” fanining predmeti va vazifalari

Dastlabki kimyoviy tushunchalar va fanning rivojlanish tarixi

Kimyo fani va uning vazifalari fan sifatida rivojlanish tarixi

Noorganik kimyo fani maqsadi, vazifasi. Atom molekulyar talimot

XX asr kimyosining xarakterli belgilari va XXI asr kimyosining rivojlanishi